Ohridska eparhija
| Ohridska eparhija Srpska pravoslavna crkva | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država | .svg){kind=small} Kraljevina SHS |
| Osnovana | 1019. |
| Ukinuta | 1931. |
| Arhijerej | |
| Čin arhijereja | episkop, prethodno arhiepiskop |
| Titula arhijereja | episkop ohridski, prethodno arhiepiskop ohridski |
Ohridska eparhija je nekadašnja eparhija Srpske pravoslavne crkve koja je postojala između 1920. i 1931. godine. Formirana je preuređenjem i preimenovanjem srpskog dela dotadašnje Prespansko-ohridske eparhije, koja je prethodno pripadala Carigradskoj patrijaršiji (od 1767. do 1920. godine). Tokom starije istorije, postojala je drevna Ohridska eparhija koja je vekovima bila prvoprestolna eparhija Ohridske arhiepiskopije (od 1019. do 1767. godine).[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Nakon ukidanja Ohridske arhipeiskopije (1767) i priključenja njenih eparhija Carigradskoj patrijaršiji, doneta je odluka da se u gradu Ohridu ne ostavi čak ni obična episkopska katedra. Stoga je ovaj grad potčinjen novostvorenoj Prespansko-ohridskoj eparhiji. Prespu i Ohrid oslobodila je 1912. godine srpska vojska i ove oblasti su po slovu mirovnog ugovora iz 1913. godine zvanično priključene Kraljevini Srbiji. Time je postavljena osnova za pokretanje postupka za priključenje ove eparhije Beogradskoj mitropoliji. Pregovore sa Carigradskom patrijaršijom, koji su vođeni u proleće 1914. godine, omeo je Prvi svetski rat. Nakon rata, pregovori su obnovljeni i uspešno zaključeni tokom 1920. godine, kada je Carigradska patrijaršija prenela nadležnost nad Prespansko-ohridskom eparhijom na upravo ujedinjenu Srpsku pravoslavnu crkvu. Srpska crkva je odmah donela odluku o obnovi arhijerejske katedre u Ohridu čime je stvorena srpska Ohridska eparhija, za čijeg je prvog episkopa izabran Nikolaj Velimirović (1920).
Vladika Nikolaj (Velimirović) je iz Eparhije žičke krajem 1920. premješten u obnovljenu Ohridsku eparhiju. Upravo kao episkop ohridski on razvija svoju punu misionarsku i jevanđelsku djelatnost. Iako pod teškim uslovima svakodnevno je putovao po eparhiji, poučavao narod i propovijedao, kao nekada Sveti Sava. Obnavljao je ratom porušene crkve i manastire i osnivao sirotišta za nezbrinutu djecu. Ohrid sa svojim drevnim svetinjama na obalama Ohridskog jezera, susjedna pravoslavna Grčka i Sveta gora, izvršili su ogroman uticaj na Nikolaja. On se sav okrenuo svetim ocima i pravoslavnoj vizantijskoj klasici i duhovnosti. U ovom ohridskom periodu nastaju njegova sjajna djela: „Reči o Svečoveku“, „Molitve na jezeru“, „Omilije“ i „Ohridski prolog“ — čudesna i jedinstvena knjiga u cijelom pravoslavnom i hrišćanskom svijetu.[2]
Posle donošenja prvog Ustava Srpske pravoslavne crkve (1931) stvorena je Ohridsko-bitoljska eparhija sa sjedištem u Bitolju. Za episkopa nove eparhije izabran je vladika Nikolaj. Područje ove eparhije bilo je mnogo veće, a Ohrid je postao samo jedno arhijerejsko namjesništvo.[3]
Teritorija[uredi | uredi izvor]
Po prostornom osegu, Ohridska eparhija je bila nevelika. Obuhvatala je samo područje oko gradova Ohrida, Struge i Debra. Imala je jedan protoprezviterat (ohridski) i dva namesništva (struško i debarsko). Na području ove eparhije postojale su 64 parohije i pet manastira. Ukupan broj pravoslavnih vernika na području Ohridske eparhije iznosio je oko 46 hiljada.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Grujić 1928, str. 253-254.
- ^ „Vladika Nikolaj u službi Bogu i rodu“, protođakon Ljubomir Ranković, Glas Crkve — Valjevo, 2003.
- ^ Večernje novosti: Za svakog vreme i srce Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. oktobar 2017), 28. jul 2014.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Grujić, Radoslav (1928). „Ohridska eparhija”. Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka. 3. Zagreb: Bibliografski zavod. str. 253—254.
- Jagodić, Miloš (2012). „Pravoslavna crkva u novim krajevima Srbije (1912-1915)” (PDF). Srpske studije. 3: 101—135. Arhivirano iz originala 23. 11. 2015. g. Pristupljeno 27. 07. 2023.
- Puzović, Predrag (1999). „Raskol u Srpskoj pravoslavnoj crkvi - makedonsko crkveno pitanje”. Vardarski zbornik (1): 155—173.
- Slijepčević, Đoko M. (1958). The Macedonian Question: The Struggle for Southern Serbia. Chicago: The American Institute for Balkan Affairs.
- Slijepčević, Đoko M. (1969). Makedonsko crkveno pitanje. Minhen: Iskra.
- Slijepčević, Đoko M. (1986). Istorija Srpske pravoslavne crkve. 3. Keln: Iskra.
