Srpska pravoslavna crkva u Sjevernoj i Južnoj Americi

Srpska pravoslavna crkva u Sjevernoj i Južnoj Americi (engl. Serbian Orthodox Church in North and South America)^[a] organski je dio Srpske pravoslavne crkve.

Sačinjavaju je eparhije Novogračaničko-srednjozapadnoamerička, Istočnoamerička, Zapadnoamerička, Kanadska i Buenosajreska.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Srpska pravoslavna crkva u Sjevernoj i Južnoj Americi obuhvata svih pet eparhija Srpske pravoslavne crkve koje se nalaze na području Sjeverne i Južne Amerike. Zajednički i autonomni poslovi ovih eparhija uređeni su posebnim Ustavom Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi, koji je donesen 2007. godine, a potom i potvrđen od Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve.^[1]^[2]

Sredinom 2019. godine, učinjen je pokušaj promjene dotadašnjeg crkvenog uređenja, putem donošenja posebnog Ustava Srpskih pravoslavnih eparhija u Sjedinjenim Američkim Državama, sa redefinisanim djelokrugom, koji se odnosio na eparhije: Istočnoameričku, Zapadnoameričku i Novogračaničko-srednjozapadnoameričku.^[3]^[4] Međutim, pomenuta promjena se ispostavila kao protivpravna, usljed čega je Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve na svom zasjedanju koje je održano 25. septembra 2019. godine u Beogradu, donio odluku o poništenju spornih promjena i vraćanju crkvenog poretka u pređašnje stanje.^[5]^[6]

Ustrojstvo[uredi | uredi izvor]

Srpska pravoslavna crkva u Sjevernoj i Južnoj Americi ima administrativnu autonomiju u svim pitanjima koja se tiču upravljanja spoljašnjim poslovima: vlasništva, kontrole, posjedovanja, rukovođenja i upravljanja pokretnom i nepokretnom imovinom eparhija, manastira, crkveno-školskih opština i drugih organa Crkve.

Zvanični jezici su engleski i srpski sa pismom ćirilicom, i jezik zemlje u kojoj se Crkva nalazi.

Uređenje Crkve je crkveno-jerarhijsko i crkveno-administrativno (samoupravno). Sve što se odnosi na upravu pokretnom i nepokretnom imovinom, vjerskim korporacijama, netečevinskim korporacijama, podređenim korporacijama ma koje vrste, zadužbinama, fondovima i drugim tijelima pod nadzorom je eparhijskog arhijereja, sveštenstva i svetovnih lica odgovarajućih crkveno-administrativnih tijela.

Crkveno-jerarhijske vlasti su: Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve, Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, Episkopski savjet, eparhijski arhijerej, eparhijski crkveni sud, arhijerejski namjesnik, paroh i nastojatelj i manastirsko bratstvo/sestrinstvo. Crkveno-administrativne (samoupravne) vlasti su: Crkveni sabor, Centralni crkveni savjet, Centralni upravni odbor, eparhijska skupština, eparhijski savjet, eparhijski upravni odbor, skupština crkveno-školske opštine i upravni odbor crkveno-školske opštine.^[7]

Osnovni crkvenopravni akt je Ustav Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi (2008).^[b] Zamijenio je pređašnje ustave: Ustav Srpske pravoslavne crkve u Sjedinjenim Državama Amerike i Kanadi, Ustav Srpske pravoslavne mitropolije novogračaničke — Eparhije za Sjedinjene Države Amerike i Kanadu — Slobodne srpske pravoslavne eparhije za Sjedinjene Države Amerike i Kanadu i Ustav Srpske pravoslavne mitropolije novogračaničke — Slobodne srpske pravoslavne crkve.

Episkopski savjet[uredi | uredi izvor]

Episkopski savjet (engl. Episcopal Council) sačinjavaju eparhijski arhijereji: novogračaničko-srednjozapadnoamerički, istočnoamerički, zapadnoamerički, kanadski i buenosajreski. Predsjednik Episkopskog savjeta je najstariji episkop po rangu. U odsustvu predsjednika zamjenjuje ga najstariji episkop po rukopoloženju. Episkopski savjet se sastaje na poziv predsjednika ili na zahtjev većine eparhijskih arhijereja. Odluke se donose većinom glasova.^[8]

U periodu od 2009. do 2011. godine u sastav Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi ulazila je i Mitropolija libertivilsko-čikaška kao prvoprestona eparhija. Mitropolit libertivilsko-čikaški je bio predsjednik Episkopskog savjeta, kao i Crkvenonarodnog sabora i Centralnog savjeta, i ex officio predstavnik Srpske pravoslavne crkve na području Sjeverne i Južne Amerike.^[9]^[v]

Odlukom Svetog arhijerejskog sabora od maja 2021. ukinuti su episkopski savjeti u raznim crkvenim oblastima.^[10]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

^ Ranije poznata pod nazivom Srpska pravoslavna crkva u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi (engl. Serbian Orthodox Church in the United States of America and Canada)
^ Odlukom Svetog arhijerejskog sabora (AS br. 45/zap. 171) od 7. maja/24. aprila 2018. izvjesni propisi i ingerencije u Ustavu su teritorijalno ograničeni isključivo na srpske pravoslavne eparhije u Sjedinjenim Američkim Državama.
^ Sredinom 2019. godine iz administrativne autonomije su isključene eparhije Kanadska i Buenosajreska i usvojen je naziv Srpske pravoslavne eparhije u Sjedinjenim Američkim Državama (engl. Serbian Orthodox Dioceses in the United States of America). Međutim, ove odluke Crkvenog sabora ubrzo je Sveti arhijerejski sinod stavio van snage.

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ „SPC (2007): Saopštenje za javnost sa redovnog zasedanja Svetog Arhijerejskog Sabora - maj 2007. godine”. Arhivirano iz originala 02. 06. 2021. g. Pristupljeno 03. 11. 2019.
^ „SPC (2009): Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora SPC – četvrtak 21. maj 2009.”. Arhivirano iz originala 03. 11. 2019. g. Pristupljeno 03. 11. 2019.
^ Politika (2019): „Eparhije u SAD” zamenile „SPC u Severnoj i Južnoj Americi”
^ Borba za veru (2019): Pismo episkopa Mitrofana i Kirila Sinodu povodom novog rušilačkog ustava u Americi
^ Borba za veru (2019): Sinod poništio Irinejev, Maksimov i Longinov raskolnički ustav
^ Vidovdan (2019): Sinod poništio Dobrijovićev, Maksimov i Longinov raskolnički ustav
^ Članovi 3—7. Ustava Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi (2008)
^ Član 13. Ustava Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi
^ „Odluka Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve o arondaciji eparhija („SPC“)”. 4. jun 2009. Arhivirano iz originala 31. 08. 2018. g. Pristupljeno 5. 6. 2019.
^ „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora („SPC”)”. 29. maj 2021. Arhivirano iz originala 13. 08. 2021. g. Pristupljeno 11. 8. 2021.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] Ranije poznata pod nazivom Srpska pravoslavna crkva u Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi (engl. Serbian Orthodox Church in the United States of America and Canada)

[9] Odlukom Svetog arhijerejskog sabora (AS br. 45/zap. 171) od 7. maja/24. aprila 2018. izvjesni propisi i ingerencije u Ustavu su teritorijalno ograničeni isključivo na srpske pravoslavne eparhije u Sjedinjenim Američkim Državama.

[12] Sredinom 2019. godine iz administrativne autonomije su isključene eparhije Kanadska i Buenosajreska i usvojen je naziv Srpske pravoslavne eparhije u Sjedinjenim Američkim Državama (engl. Serbian Orthodox Dioceses in the United States of America). Međutim, ove odluke Crkvenog sabora ubrzo je Sveti arhijerejski sinod stavio van snage.

[2] „SPC (2007): Saopštenje za javnost sa redovnog zasedanja Svetog Arhijerejskog Sabora - maj 2007. godine”. Arhivirano iz originala 02. 06. 2021. g. Pristupljeno 03. 11. 2019.

[3] „SPC (2009): Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora SPC – četvrtak 21. maj 2009.”. Arhivirano iz originala 03. 11. 2019. g. Pristupljeno 03. 11. 2019.

[4] Politika (2019): „Eparhije u SAD” zamenile „SPC u Severnoj i Južnoj Americi”

[5] Borba za veru (2019): Pismo episkopa Mitrofana i Kirila Sinodu povodom novog rušilačkog ustava u Americi

[6] Borba za veru (2019): Sinod poništio Irinejev, Maksimov i Longinov raskolnički ustav

[7] Vidovdan (2019): Sinod poništio Dobrijovićev, Maksimov i Longinov raskolnički ustav

[8] Članovi 3—7. Ustava Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi (2008)

[10] Član 13. Ustava Srpske pravoslavne crkve u Sjevernoj i Južnoj Americi

[11] „Odluka Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve o arondaciji eparhija („SPC“)”. 4. jun 2009. Arhivirano iz originala 31. 08. 2018. g. Pristupljeno 5. 6. 2019.

[13] „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora („SPC”)”. 29. maj 2021. Arhivirano iz originala 13. 08. 2021. g. Pristupljeno 11. 8. 2021.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]

[9]

[v]

[10]