Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici

južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski
južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski
Geografska rasprostranjenost	istočna Indonezija
Jezička klasifikacija	austronežanski malajsko-polinežanski srednjo-istočno-malajsko-polinežanski istočno-malajsko-polinežanski južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski; ; ; ;
Podpodela	južnohalmahersko-radžaampatski; čendravasiški; morski; tandijski; varopenski; ? donjomamberamojski (moguće deo papuanskih jezika); ? irarutujsko–nabijski; ? bedoanaško–erokvanaški („bomberajski”);
Glotolog	sout2850
	Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici (na zapadu južnohalmahersko-radžaampatski i na istoku čendravasiški)

Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici su grana malajsko-polinežanskih jezika, koja je u upotrebi na ostrvima u blizini zapadne i severozapadne obale Nove Gvineje (od kojih je najzapadnije ostrvo Halmahera). Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici sadrže 38 jezika.^[2]

Jedinstvo ove grane je podržano leksičkim i fonološkim dokazima. Blast (1978) je predložio da su najsrodniji okeanskim jezicima, sa kojima čine Istočno-malajsko-polinežansku granu malajsko-polinežanskih jezika. Međutim, ovakva klasifikacija nije opšte prihvaćena.^[3]

Većina jezika je poznata (nauci) samo na osnovu kratkog spiska reči, ali od ovog pravila postoje izuzeci (jezici koji su dobro proučeni), kao što su bulijski kojim se govori na delu ostrva Halmahera, bijački i varopenski kojima se govori ostrvima u Čendravasiškom zalivu.

Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]

Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici su u upotrebi na ostrvima koja se nalaze u Halmaherskom moru u indonezijskoj pokrajini Severni Moluci i u Čendravasiškom zalivu u indonezijskim pokrajinama Papua i Zapadna Papua.

Klasifikacija[uredi | uredi izvor]

Prema tradicionalnoj klasifikaciji ovi jezici su deljeni na dve osnovne (geografske) grupe:

Južnohalmaherski jezici (duž jugoistočne obale ostrva Halmahera (većina jezika) i na istoku Bomberajskog poluostrva (jedan jezika)).
Zapadnonovogvinejski jezici (na ostrvlju Radža Ampat zapadno od ostrva Nova Gvineja (Papua), i na ostrvima u Čendravasiškom zalivu (uklj. ostrvo Novu Gvineju)).

Prema novijim klasifikacijama zapadnonovogvinejski jezici su podeljeni na dve grupe, jednu koja čini posebnu granu (čendravasiški) i drugu (radžaampatski) koja je ujedinjena sa južnohalmaherskim, jer je utvrđeno da su radžaampatski srodniji južnohalmaherskim nego čendravasiškim jezicima. Ovo potvrđuju fonološke promene koje su ustanovili Blast (1978) i Remijsen (2002).

Podela južnohalmahersko-zapadnonovogvinejskih jezika prema novoj klasifikaciji:^[4]

Južnohalmahersko-radžaampatski (južnohalmaherski i radžaampatski jezici)
Čendravasiški

Dejvid Kamholc (2014) je uključio nekoliko dodatnih jezika:^[2]

Morski
Tandijski
Varopenski
Donjomamberamojski uključuju varemborski i jokejski (ako nisu papuanski)

Sledeće grupe jezika su problematične – možda pripadaju ovoj grani jezika, a možda i ne. Kamholc (2014) ih ne klasifikuje zbog nedostatka podataka.^[2]^{‍:32, 146}

Irarutujsko–nabijski: irarutujski i nabijski (ili kurijski)
Bedoanaško–erokvanaški („bomberajski”): argunski, bedoanaški, erokvanaški

Kamholc (2014)[uredi | uredi izvor]

Južnohalmahersko-zapadnonovogvinejski jezici se prema Kamholcu mogu klasifikovati na sledeći način (Kamholc 2014: 136-141):^[2]

Južnohalmahersko-radžaampatski
- Ambelsko-bigajski
- Majsko-matbatski
- Madenski (uklj. fijavatski dijalekat)
- Aski
- Južnohalmaherski
  - Južni južnohalmaherski: ganejski, tabajski
  - Srednjo-istočni južnohalmaherski: bulijski, mapski, patanski i savajski
  - Gebejski
Čendravasiški
- Bijački: bijački, dusnerski, meosvarski i ronski
- Japenski
  - Zapadnojapenski: ambajski, ansuski, maraujski, vandamenski, vojski, srednjojapenski (mungujski, papumski, pomski i serui-lautski)
  - Istočnojapenski: kurudujski i vabojski
- Jugozapadnočendravasiški
  - Jaursko-jerisijamski
  - Umarski
Morski
Tandijski
Varopenski
Varemborski (možda deo donjomamberamojskih jezika)
Jokejski (možda deo donjomamberamojskih jezika)

Prema Kamholcu (2014) pradomovina ove grane jezika je južna obala Čendravasiškog zaliva.

Izvori[uredi | uredi izvor]

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian, ur. (2016). „Greater SHWNG”. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ ^a ^b ^v ^g Kamholz, David (2014). Austronesians in Papua: Diversification and change in South Halmahera–West New Guinea Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. avgust 2021). Ph.D. dissertation, University of California, Berkeley. https://escholarship.org/uc/item/8zg8b1vd
^ Blust, R. (1978). "Eastern Malayo-Polynesian: A Subgrouping Argument". In Wurm, S.A. & Carrington, L. (eds.) Second International Conference on Austronesian Linguistics: Proceedings, pp. 181-234. Canberra: Australian National University. (Pacific Linguistics C-61).
^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Raja Ampat–South Halmahera". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian, ur. (2016). „Greater SHWNG”. Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[Kamholz-2] v ^g Kamholz, David (2014). Austronesians in Papua: Diversification and change in South Halmahera–West New Guinea Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. avgust 2021). Ph.D. dissertation, University of California, Berkeley. https://escholarship.org/uc/item/8zg8b1vd

[3] Blust, R. (1978). "Eastern Malayo-Polynesian: A Subgrouping Argument". In Wurm, S.A. & Carrington, L. (eds.) Second International Conference on Austronesian Linguistics: Proceedings, pp. 181-234. Canberra: Australian National University. (Pacific Linguistics C-61).

[4] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Raja Ampat–South Halmahera". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[1]

[2]

[3]

[4]