Anegdota

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Anegdota (grč. άνέκδοτος - neobjavljen) je sažeto svedočanstvo ili priča o nekoj ličnosti ili događaju.[1][2] Obično je reč o znamenitoj ličnosti ili nekoj društvenoj ili nacionalnoj grupi.[3]

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Etimološki, reč "anegdota" je grčkog porekla. Antički Grci su anegdotom nazivali delo koje, ma iz kog razloga, još nije objavljeno ili je namerno zadržano od štampanja. U novije vreme ovim pojmom se nazivaju do sada neštampani stari rukopis ili njihovi pojedini delovi.[4][2]

Upotrebljena u množini srednjeg roda ova reč označava "tajne, privatne, skrivene detalje ili priče iz istorije".[5]

Anegdota kao književna vrsta[uredi | uredi izvor]

Pod anegdotom se podrazumeva zanimljiva priča o nekoj istorijskoj ličnosti. Ona je kratka, doživljaj neobičan, sa duhovitom poentom. Pripovedanje je najčešće objektivizirano, sa naglašavanjem bitnih momenata za dati društveni trenutak. U anegdoti su podvučene osnovne odlike junakovog lika, a situacija je oštro ocrtana.

Termin "anegdota" prvi put se upotrebljava u vizantijskoj književnosti, u Prokopijevom delu Tajna istorija iz 6. veka.[1] Prokopije je u ovom delu napisao veoma živopisne memoare o skandaloznom životu na carigradskom dvoru rimskog cara Justinijana (527 — 565)[2] i njegove supruge Teodore (497 — 548), koje je nazvao Anekdota. Ovaj naslov bi se mogao prevesti kao Tajne pripovesti, ili približnije Neobjavljeni tračevi, što i jesu bili tokom Justinijanovog života, obzirom da je delo objavljeno tek posle njegove smrti. Iz tog razloga je anegdota postala sastavnim delom istorije, posebno čuvenih ličnosti.[5]

Kasnije se anegdota često pojavljuje kao svedočanstvo nekog zanimljivog događaja iz života poznatih ličnosti. U 18. veku anegdota dobija značenje blisko šali, humoreski ili crtici ali, za razliku od ovih formi, anegdota ima dokumentarni karakter, pa se često koristi kao dopuna biografiji.[1] Reč je o veoma kratkoj istorijskoj epizodi, sačuvanoj prvobitno u usmenom kazivanju, najčešće šaljivog i fiktivnog sadržaja, koji se prenosi u neizmenjenom obliku sa kolena na koleno. U najvećem broju slučajeva anegdota se vezuje direktno za stvarni, istorijski potvrđen lik koji se u određenoj situaciji ponašao u skladu sa svojim moralnim i psihološkim karakterom.[5]

Osnovni smisao anegdote je od davnina didaktičko-obrazovni, pa ona u sebi sadrži vaspitno-obrazovne elemente. Zato je ovo kratka prozna forma, u potpunosti oslobođena suvišnih detalja, koja direktno opisuje konkretni događaj. Poentu anegdote predstavlja odgovor, odnosno reakcija ličnosti na određenu situaciju. Anegdota je važan elemenat opšteg obrazovanja, jer pomaže u saznavanju stvarnog sveta i pomaže u socijalizaciji.[5]

Vrste anegdota[uredi | uredi izvor]

  1. Anegdote o jednoj istorijskoj ličnosti - u najvećem broju slučajeva na samom početku ovakvih anegdota pojavljuje se neimenovani lik, u kome se može oličavati svaki pojedinac ili čak čitava društvena zajednica. Ovaj lik se uvodi u priču upotrebom neodređene zamenice (npr. Neki čovek...), korišćenjem trećeg lica množine (npr. Pitali jednom...) ili upotrebom pasivnog stanja (npr. Sokrat bi upitan...). Glavni junak anegdote pojavljuje se ovde kao drugi lik i imenovan je vlastitim imenom.
  2. Anegdote u kojima su oba lika poznate istorijske ličnosti.
  3. Anegdote mitološko-bajkovite sadržine, čiji su glavni likovi mitske i imaginarne ličnosti, preuzete iz mitologije.[5]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Popović, Tanja (2007). Rečnik književnih termina. Beograd: Logos Art. str. 38. ISBN 978-86-7360-064-2. COBISS.SR 140512524
  2. ^ a b v Stambolić, Miloš, ur. (1986). Rečnik književnih termina. Beograd: Nolit. str. 25. ISBN 86-19-00635-5. 
  3. ^ Rečnik srpskohrvatskoga književnog jezika. Knj.1, A-E. Novi Sad, Zagreb: Matica srpska ; Matica hrvatska. 1967. str. 84. COBISS.SR 9946119
  4. ^ Vujaklija, Milan (1986). Leksikon stranih reči i izraza. Beograd: Prosveta. str. 48. COBISS.SR 30905103
  5. ^ a b v g d Mutavdžić, Predrag (2007). „Nekoliko reči o anegdoti”. Anegdote iz klasične helenske starine. Beograd: "Filip Višnjić". str. 7—15. ISBN 978-86-7363-508-8. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Škreb i grupa autora Rečnik književnih termina, Beograd: Bigz, 1986.
  • Slijepčević, P. Anegdota kao umetničko delo, 1929.
  • Brownlow, L. The Anatomy of Anecdote, 1960.
  • Anegdote iz klasične helenske starine. Beograd: "Filip Višnjić". 2007. ISBN 978-86-7363-508-8. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Анегдота&oldid=26811309”