Veće republika i pokrajina

Veće republika i pokrajina je bilo dom Skupštine SFRJ od 1974. do 1992. Drugi dom je bio Savezno veće.

Sastav

Veće republika i pokrajina je sačinjavalo po dvanaest delegata iz skupštine svake republike i po osam delegata iz skupštine svake autonomne pokrajine. Delegaciju su birala i opozivala sva veća skupštine republike, odnosno skupštine autonomne pokrajine, na zajedničkoj sednici tajnim glasanjem. Delegati izabrani u Veće republika i pokrajina zadržavali su mandat u skupštinama u kojima su izabrani.

Veće je imalo predsednika i potpredsednika. Predsednik je predstavljao Veće, sazivao sednice Veća, predsedavao sednicama Veća i potpisivao odluke i druge opšte akte koje je Veće donosilo. Predsednik i potpredsednik Veća birali su se na četiri godine.

Veće republika i pokrajina moglo je odlučivati samostalno, ravnopravno sa Saveznim većem ili na osnovu saglasnosti skupština republika i autonomnih pokrajina. Odlučivalo je na sednici na kojoj su bile zastupljene sve delegacije skupština republika i skupština autonomnih pokrajina i kojoj je prisustvovala većina delegata. O pitanjima o kojima se odlučivalo na osnovu saglasnosti skupština republika i skupština autonomnih pokrajina, Veće je odlučivalo po delegacijama. Odluka se smatrala donesenom ako su za nju glasale sve delegacije.

Nadležnosti

Samostalne i ravnopravne

Veće republika i pokrajina samostalno je: donosilo zakone o privremenim merama; utvrđivalo na predlog Predsedništva SFRJ izvore i obim sredstava i odlučivalo o preuzimanju kreditnih i drugih obaveza za potrebe narodne odbrane i državne bezbednosti koje bi nastale usled vanrednih okolnosti; pretresalo izveštaje Saveznog izvršnog veća i saveznih organa uprave, vršilo političku kontrolu nad radom ovih organa i svojim smernicama usmeravalo njihov rad; utvrđivalo politiku izvršavanja saveznih zakona; vršilo verifikaciju mandata i odlučivalo o mandatno-imunitetskim pitanjima svojih delegata.

Savezno veće i Veće republika i pokrajina ravnopravno su: birali i razrešavali predsednika i potpredsednika odnosno potpredsednike Skupštine SFRJ; birali i razrešavali predsednika i članove Saveznog izvršnog veća, imenovali i razrešavali savezne sekretare i druge određene funkcionere i članove kolegijalnih tela u saveznim organima; birali i razrešavali predsednika i sudije Ustavnog suda i Saveznog suda, imenovali i razrešavali saveznog društvenog pravobranioca samoupravljanja, imenovali i razrešavali saveznog javnog tužioca; birali i razrešavali članove Saveta federacije; ratifikovali međunarodne ugovore koji su zahtevali donošenje novih ili izmenu važećih republičkih i pokrajinskih zakona; donosili odluke o produženju mandata delegata u Skupštini SFRJ; donosili poslovnik o zajedničkom radu veća i o njihovim zajedničkim radnim telima i odluku o organizaciji i radu službi Skupštine.

Na osnovu saglasnosti

Veće republika i pokrajina je obezbeđivalo usaglašavanje stavova skupština republika i skupština autonomnih pokrajina u oblastima u kojima je donosilo savezne zakone na osnovu saglasnosti tih skupština. Na osnovu takve saglasnosti Veće je: donosilo društveni plan; utvrđivalo politiku i donosilo savezne zakone kojima su se utvrđivali odnosi u raznim oblastima (monetarnog sistema i emisije novca, deviznog sistema, spoljnotrgovinskog prometa, kreditnih i drugih ekonomskih odnosa s inostranstvom, obrazovanja novčanih i deviznih rezervi i raspolaganja njima, kad je to bilo od interesa za celu zemlju, carinske i vancarinske zaštite, društvene kontrole cena proizvoda i usluga, kreditiranja bržeg razvoja privredno nedovoljno razvijenih republika i autonomnih pokrajina, utvrđivanja prihoda društveno-političkih zajednica koji su se ostvarivalu oporezivanjem proizvoda i usluga u prometu, sistema i izvora sredstava za finansiranje federacije, utvrđivanja mera ograničenja tržišta i slobodnog prometa robe i usluga i mera koje su bile osnova za kompenzaciju i načina i oblika kompenzacije, udruživanja organizacija udruženog rada koje su obavljale privrednu delatnost i njihovih udruženja u privrednu komoru za celu teritoriju Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije i obaveznog udruživanja organizacija udruženog rada u zajednice), davalo autentično tumačenje saveznih zakona koje je donosilo; utvrđivalo ukupan obim rashoda budžeta SFRJ za svaku godinu; odlučivalo o osnivanju fondova i preuzimanju obaveza SFRJ; ratifikovalo međunarodne ugovore koji su zahtevali donošenje novih ili menjanje važećih zakona koje je Veće donosilo; i donosilo poslovnik o svom radu.

Pravo predlaganja saveznih zakona iz delokruga Veća republika i pokrajina, koji su se donosili na osnovu saglasnosti skupština republika i skupština autonomnih pokrajina, imala je svaka delegacija i radno telo Veća, skupština republike, odnosno skupština autonomne pokrajine i Savezno izvršno veće.

Vidi još

• Savezno veće

Literatura

• Petranović, Branko (1980). Istorija Jugoslavije 1918-1978. Beograd: Nolit. 
• Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije 1918-1988. 3. Beograd: Nolit.