Korisnik:NJovanovic01/pesak

Artikulaciona (ili motorička) fonetika je grana fonetike u kojoj se izučava način na kojiglasovni organi ljudskog tela tvore (ili artikulišu) glasove, kao i položaj i pokrete delova govornog aparata tokom izvođenja glasova.

Artikulaciona fonetika razvrstava glasove prema pokretima i položaju pojedinih pokretnih delova govornog aparata na plozive (praskave), frikative (strujne), afrikate (slivene), sonante (glasnike) i samoglasnike (vokale) zbog načina na koji se ovi glasovi proizvode, i prema mestu formiranja lokalizacije (prepreke) ova fonetika razvrstava konsonante na labijalne (usnene), dentalne (zubne), alveolarne (nadzubne) i nepčane odnosno prednjonepčane (palatalne) i velarne (zadnjonepčane). Mogu se izvesti i neka druga razvrstavanja. Kod razvrstavanja vokala ova fonetika ih deli na labijalizovane i nelabijalizovane, visoke i niske, prednje i neprednje, i sl

Ova oblast je tradicionalno imao centralno mesto u obučavanju fonetičara, sa obzirom da su odgovrajući pokreti prilično pristupačni za posmatranje i, u načelu, pod kontrolom su istraživača.

Artikulaciona fonetika je osnova za glasovne simbole u Međunarodnoj fonetksoj abecedi

Artikulatori

Govorni ili artikulacioni aparat čoveka čine -

Mesto artikulacije: 1. usne, 2. zubi, 3. vrh jezika, 4. prednji deo jezika, 5. tvrdo nepce, 6. mako nepce, 7. zadnje nepce, 8. glotis

Glotis

Glotis je otvor između obrasca koji se nalazi u larinksu (grkljanu). Njegov položaj stvara različite obrasce vibriranja da bi se razlikovali zvučni i bezvučni glasi. Pored toga, visina vokala se menja sa promenom vibracije glasnih žica.

Farinks (ždrelo)

Farinks je deo vokalnog trakta ispod veluma i iznad larinksa, to je šupljina koja se na smeru ekspiracije nalazi na dušnik i larinks. Samoglasnici se mogu faringovati pomoću povlačenja korena jezika (radiks).

Velum (meko nepce)

Velum kontroliše protok vazduha kroz nosnu šupljinu. Samoglasnici se normalno proizvode kroz mekim nepcem tako da vazduh ne izlazi kroz nos. Samoglasnici mogu biti nazalizovani kao rezultat spuštanja mekog nepca.

Palatal (jezik)

Palatal je najfleksibilniji govorni organ i može se pomeriti na nekoliko načina. Glavne varijacije za artikulaciju samoglasnika su visina vokala i dimenzija zadnje i prednje strane.

Samoglasnici

Samoglasnici ili vokali se proizvode tako što vazduh prolazi kroz larinks. Samoglasnici su obično zvučne i sa otvorenim vokalnim traktom.

Konsonanti

Konsonanti ili suglasnici su lokalizovani glasovi prilikom čije artikulacije govorni organi čiji glasovni organi stvaraju potpune ili delimične prepreke. Konsonanti se dele na sonante i šumne glasove.

Sonanti

Sonanti ili glasnici su glasovi pri čijem stvaranju vazdušne struje, koje su pokrenule glasne žice u grlu, prolazi neometano. Svi sonanti su zvučni glasovi, odnosno da glasnice trepere. Sonanti se klasifikuju prema slobodnog protoka vazdušne struje za vreme trajanja delimične prepreke, to su nazali (m, n, nj), laterali (l, lj), vibranti (r) i aproksimanti (v, j). Preko lokalizovanosti delimične prepreke klasifikuju se na bilabijalne (m), labiodentalne (v), alveolarne (n, l, r) i palatalne (nj, lj, j).

Šumni suglasnici

Šumni suglasnici ili pravi suglasnici gde je prepreka vazduha potpuna. Šumni konsonanti se dele na plozive (b, p, d, t, g, k), frikative (f, z, š, z, ž, š) i afrikate (c, č, dž, c, đ). Prema lokalizovanosti, dele se na bilabijalne (b, p), labiodentalne (f), meke palatale (ć, đ), tvrde palatale (ž, š, dž, dž) i velare (k, g, h).