La Venta (arheološko nalazište)
La Venta (engl. La Venta), arheološko nalazište u državi Verakruz, Meksiko, mesto stare prestonice Olmeka.[1] Postala je važno olmečko mesto posle napuštanja San Lorensa, oko 900. godine pre nove ere.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Uspon i pad[uredi | uredi izvor]
La Venta je bila verski centar civilizacije Olmeka u srednjem preklasičnom periodu mezoameričke istorije (1200-400. godine pre nove ere). Vrhunac razvoja dostigla je između 900. i 500. godine pre nove ere, nakon napuštanja starije prestonice, San Lorenso. Naselje La Venta osnovano je oko 1000. godine pre nove ere, na bregu okruženom niskim plavnim zemljištem. Tokom srednjeg preklasičnog perioda njeno stanovništvo se postepeno povećavalo zahvaljujući prirodnim bogatstvima (ribolov, sakupljanje plodova i lov) i bogatim poljoprivrednim prinosima. Mesto je bilo veliko i kompleksno, sa značajnim imovinskim i statusnim razlikama meću stanovništvom. Postojala je stambena arhitektura (na hiljade kuća), kao i javne građevine na velikim zemljanim platformama, bar jedna mrtvačnica i razni javni spomenici (oltari, tronovi, stele i kolosalne glave), napravljeni od vulkanskog kamena dopremljenog izdaleka. Egzotična dobra su donošena iz Meksičke kotline i gvatemalske visoravni (opsidijan), doline Morelos (kaolinit), doline Montagva u Gvatemali (žad), ali i centralnih dolina Oahake (magnetit), pacifičke obale Čijapasa i Gvatemale (kakao) i viših majanskih predela (perje kecala) i drugih mesta odakle su stizali so, tkanina, vulkanski pepeo i bazalt. Ova roba bila je obeležje društvenog statusa, i olmečke vođe su je delile saveznicima i vazalima. Neki autori smatraju da je kolaps olmečkih prestonica posledica prekida trgovine i nedostatka uvozne robe.[1]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
La Venta je izgrađena duž pravca sever-jug sa nekoliko jasno definisanih građevinskih kompleksa. Kompleks A sastoji se od dva simetrična dvorišta omeđena zemljanim humkama, sa dva prostora okružena bazaltnim stubovima. U ovom kompleksu pronađeni su zakopani žrtveni darovi (blokovi žada i serpentina, obredne sekire i figurice od zelenog kamena sa deformacijom lobanje na potiljku). Kompleks B se sastoji od nekoliko zemljanih humki i jedne velike platforme nazvane Akropolj Sterling. Kompleks C sadrži Veliku humku La Venta, visoku 30 metara i prečnika 130 metara, napravljenu od nabijene zemlje, koja predstavlja najveću mezoameričku građevinu srednjeg preklasičnog perioda. Kompleks E sadrži ostatke stambenih objekata, a kompleksi D, G i H imali su javne i administrativne funkcije.[1]
La Venta je imala nekoliko satelitskih naselja sa zemljanim platformama i pojedinim većim građevinama, smeštenim na ostrvcima, obalama reka i jezera. Takođe je bilo naseobina niže hijerarhije u kojima je živeo običan narod.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Velaskes Garsija, Erik (2022). „NAJSTARIJI STANOVNICI DANAŠNJEG MEKSIKA”. Nova opšta istorija Meksika. Novi Sad: Akademska knjiga. ISBN 978-86-6263-371-2.
- Blek, Džeremi (2006). ENCIKLOPEDIJSKI ISTORIJSKI ATLAS SVETA. Prevod: Adamović-Kulenović, Marina; Savić, Jelena; Kosovac, Jelena; Todorović, Ksenija. Beograd: Mono&Manana. ISBN 86-7804-042-4.
- Bošković, Aleksandar (1990). Religija i kultura Maja. Beograd: Kodeks. ISBN 86-7575-002-1.