Marko Pakuvije
Marko Pakuvije (lat. Marcus Pacuvius, oko 220. p. n. e. — oko 130. p. n. e.) bio je najveći pisac tragedija u rimskoj književnosti pre pojave Lucija Akcija.[1][2]
Pakuvije je bio sestrić i učenik pesnika Kvinta Enija, koji je prvi u Antički Rimu uzdigao tragediju na stepen uticajnog i uglednog književnog roda. U periodu između Enijeve smrti (169. p. n. e.) i početka književnog delovanja Lucija Akcija, najmlađeg i najproduktivnijeg tragičkog pesnika, Pakuvije je bio jedini koji je u Rimu pisao tragedije. Kao i Enije, Pakuvije je najverovatnije bio osačkog porekla, a rođen je u Brundiziju (danas Brindizi), kome je 244. p. n. e. bio dodeljen status rimske kolonije. Moguće je da upravo zbog tog svog južnoitalskog porekla Paukuvije nije dosegao onu čistotu stila koja je karakterisala rane komičke pesnike, Nevija i Plauta.[3]
Za Pakuvija znamo da se istakao i u slikarstvu, a Plinije Stariji (Nat. hist. XXXV) pominje jedno njegovo slikarsko delo u Herkulovom hramu na Boarijskom forumu (Forum Boarium, od boarius = stočni). Kao književnik bio je manje produktivan od, na primer, Enija ili Akcija, pa znamo samo za oko dvanaest njegovih drama, koje obrađuju grčke teme, među kojima su Antiope, Teucer, Armorum iudicium, Dulorestes, Chryses, Niptra i druge, od kojih većina obrađuje mitove iz trojanskog ciklusa. Poznata nam je i jedna njegova preteksta, tj. tragedija s rimskom istorijskom tematikom, pod naslovom Paulus, koja je bila napisana povodom pobede Lucija Emilija Paula Mekedonskog u bici kod Pidne 168. p. n. e., po uzoru na Nevijev Klastidij (Clastidium) i Enijevu Ambrakiju (Ambracia), koji su takođe bili napisani kao uspomena na velike vojne uspehe.
Pakuvije je pisao tragedije do duboko u starost: kada je imao oko 80 godina, prikazao je jednu svoju dramu, a iste je godine jednu dramu na scenu postavio i Akcije, kome je tada bilo tek 30 godina. Poslednje godine života proveo je u Tarentu, gde ga je — prema rečima Aula Gelija (N. Att. XIII, 2) — jednom prilikom posetio Akcije i čitao mu odlomke iz svoje drame Atrej. Ova priča, međutim, najverovatnije predstavlja invenciju kasnijih filologa, kakva je i priča o navodnoj poseti mladog Terencija starom komičkom pesniku Ceciliju Staciju. Ali ta je invencija ipak u skladu s tradicionalnom književnom kritikom, koju prenosi Horacije (Epist. II, 1, 5455), o suštinskoj razlici između dva tragičara: kod Pakuvija je, naime, posebno bila cenjena njegova učenost (doctus), a kod mlađeg Akcija njegova snaga (altus).
Izgleda da Ciceron, koji često s divljenjem citira Pakuvija, njega smešta na prvo mesto među rimskim tragičkim pesnicima, kao što Enija smatra najboljim epskim pesnikom, a Cecilija Stacija najboljim piscem komedija. Fragmenti Pakuvijevih drama, koje Ciceron citira da bi potkrepio svoja sopstvena etička načela, proslavljaju moralnu snagu, dostojanstvo i veličinu duha kao najplemenitije rimske karakteristike. Ti fragmenti inspirisani su snažnim i odlučnim plamenom duha, te otkrivaju nežnost i humanost osećaja izmešane s ozbiljnim dostojanstvom autentičnog Rimljanina.
Aul Gelije (N. Att. I, 24), diveći se Pakuvijevoj „skromnosti, jednostavnosti i lepom ozbiljnom duhu“, citira Pakuvijev nadgrobni epitaf, za koji se ne zna da li je autentičan:
- Mladiću, premda žuriš, ovaj te kamen moli
- pogled da baciš na njega i natpis pročitaš ovaj.
- Ovde kosti pesnika Marka Pakuvija leže.
- To sam želeo samo da saznaš. Ostaj mi zdravo.
- Adulescens, tam etsi properas, te hoc saxum rogat
- Ut sese adspicias, deinde quod scriptum est legas.
- Hic sunt poetae Pacuvi Marci sita
- Ossa. Hoc volebam nescius ne esses. Vale.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Marcus Pacuvius Roman dramatist”. Britannica. Pristupljeno 26. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Marcus Pacuvius”. Oxford Reference. Pristupljeno 26. 1. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Pacuvius”. Encyclopedia. Pristupljeno 26. 1. 2021.(jezik: engleski)
