Prezasićenost naftom 1980-ih

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Prezasićenost naftom iz 1980-ih bila je značajan višak sirove nafte uzrokovan padom potražnje nakon energetske krize iz 1970-ih. Svetska cena nafte je dostigla vrhunac 1980. godine na preko 35 američkih dolara po barelu (što je ekvivalentno 106 $ po barelu po proračunu na osnovu kursa iz 2018. godine, kada se koriguje za inflaciju); pao je 1986. sa 27 dolara na ispod 10 dolara ( 62 dolara na 23 dolara u dolarima iz 2018).[1][2] Prezasićenost je počela ranih 1980-ih kao rezultat usporene ekonomske aktivnosti u industrijskim zemljama zbog kriza iz 1970-ih, posebno 1973. i 1979. godine, i štednje energije podstaknute visokim cenama goriva.[3] Realna vrednost nafte u dolarima iz 2004. prilagođena inflaciji pala je sa prosečnih 78,2 dolara u 1981. na prosečnih 26,8 dolara po barelu 1986.

U junu 1981. Njujork tajms je objavio da je stigla „prezasićenost naftom“[4] a Tajm je naveo da „svet privremeno lebdi u preobilju nafte“.[5] Međutim, Njujork tajms je sledeće nedelje upozorio da je reč „prezasićenost“ pogrešna i da su privremeni viškovi donekle snizili cene, ali su cene i dalje bile znatno iznad nivoa pre energetske krize.[6] Ovo osećanje je odjeknulo u novembru 1981, kada je izvršni direktor Eksona takođe okarakterisao prezasićenost kao privremeni višak i da je reč „prezasićenost” primer „naše američke sklonosti preteranom jeziku”. Napisao je da je glavni uzrok prezasićenosti opadanje potrošnje. U Sjedinjenim Državama, Evropi i Japanu potrošnja nafte je pala za 13% od 1979. do 1981, „delimično, kao reakcija na veoma veliko povećanje cena nafte od strane Organizacije zemalja izvoznica nafte i drugih izvoznika nafte“, nastavljajući da trend započet tokom povećanja cena 1973. godine.[7]

Posle 1980. godine, smanjena potražnja i povećana proizvodnja izazvali su prezasićenost svetskog tržišta. Rezultat je bio šestogodišnji pad cene nafte. Samo tokom 1986. godine cena nafte je prepolovljena.[1]

OPEC, ne-OPEC i svetska proizvodnja nafte, 1973–2004[8]

Posledice[uredi | uredi izvor]

Fluktuacije neto prihoda od izvoza nafte OPEK-a od 1972.[9][10]

Kolaps cena nafte iz 1986. pogodovao je zemljama koje su potrošači nafte kao što su Sjedinjene Države i Japan, zemljama u Evropi i zemljama u razvoju, ali je predstavljao ozbiljan gubitak prihoda za zemlje koje proizvode naftu u severnoj Evropi, Sovjetski Savez i OPEK.[traži se izvor]

Meksiko je imao ekonomsku i dužničku krizu 1982.[11] Venecuelanska ekonomija se smanjila i nivo inflacije (inflacija potrošačkih cena) je porastao, ostajući između 6 i 12% od 1982. do 1986.[12][13] Čak je i ekonomska moć Saudijske Arabije bila značajno oslabljena.[traži se izvor]

Prezasićenost je usmerila Alžir u ekonomsku recesiju i direktno uticala na politiku:[14] autoritarni režim Čadlija Bendžedida morao je da napravi kompromis sa islamskom opozicijom 1984. i da započne ekonomske reforme razbijajući socijalizam 1987. godine. Posle oktobarskih nereda 1988. dva puta je reformisao ustav, liberalizovao politički prostor usred sve većeg nezadovoljstva, a vojska ga je zbacila sa funkcije nakon što je njegova stranka izgubila prve višestranačke izbore od islamista.[traži se izvor]

Sovjetski Savez je postao veliki proizvođač nafte pre prezasićenosti. Pad cena nafte doprineo je konačnom kolapsu nacije.[15][16]

U Sjedinjenim Državama, domaća istraživanja i broj aktivnih bušaćih platformi su dramatično smanjeni. Krajem 1985. bilo je skoro 2.300 platformi za bušenje bunara; godinu dana kasnije, bilo ih je jedva 1.000.[17] Broj američkih proizvođača nafte smanjen je sa 11.370 u 1985. na 5.231 u 1989. godini, prema podacima Nezavisne naftne asocijacije Amerike.[18] Proizvođači nafte su se uzdržavali od potrage za novim naftnim poljima iz straha da će izgubiti na svojim investicijama.[19] U maju 2007. kompanije poput ExxonMobil-a nisu ni izbliza ulagale u pronalaženje nove nafte kao što su to učinile 1981.[20]

Kanada je odgovorila na visoke cene energije 1970-ih Nacionalnim energetskim programom (NEP) 1980. godine. Program je bio na snazi do 1985. godine.[traži se izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Hershey Jr., Robert D. (30 December 1989).
  2. ^ Mouawad, Jad (8. 3. 2008). „Oil Prices Pass Record Set in '80s, but Then Recede”. The New York Times. Pristupljeno 20. 4. 2010. 
  3. ^ „Oil Glut, Price Cuts: How Long Will They Last?”. U.S. News & World Report. 89 (7). 18. 8. 1980. str. 44. 
  4. ^ Hershey Jr., Robert D. (21. 6. 1981). „How the Oil Glut Is Changing Business”. The New York Times. Pristupljeno 30. 12. 2015. 
  5. ^ Byron, Christopher (22. 6. 1981). „Problems for Oil Producers”. Time. Arhivirano iz originala 5. 1. 2013. g. Pristupljeno 19. 1. 2008. 
  6. ^ Yergin, Daniel (28. 6. 1981). „The Energy Outlook; Lulled to Sleep by the Oil Glut Mirage”. The New York Times. 
  7. ^ Garvin, C. C., Jr. (9. 11. 1981). „The Oil Glut in Perspective”. Oil & Gas Journal. Annual API Issue: 151. 
  8. ^ EIA – International Energy Data and Analysis
  9. ^ „OPEC Revenues Fact Sheet”. US Energy Information Administration. 10. 1. 2006. Arhivirano iz originala 7. 1. 2008. g. 
  10. ^ „OPEC Revenues Fact Sheet”. U.S. Energy Information Administration. 14. 6. 2016. Pristupljeno 25. 8. 2016. 
  11. ^ Ruiz, Ramón Eduardo (2010). Mexico: Why a Few are Rich and the People Poor. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press. str. 165. ISBN 978-0-520-26235-5. 
  12. ^ Heritage, Andrew (decembar 2002). Financial Times World Desk Reference. Dorling Kindersley. str. 618—621. ISBN 9780789488053. 
  13. ^ "Venezuela Inflation rate (consumer prices)".
  14. ^ „A political economy of low oil prices in Algeria”. 
  15. ^ Gaidar, Yegor (april 2007). „The Soviet Collapse: Grain and Oil” (PDF). American Enterprise Institute. „Oil production in Saudi Arabia increased fourfold, while oil prices collapsed by approximately the same amount in real terms. As a result, the Soviet Union lost approximately $20 billion per year, money without which the country simply could not survive.” 
  16. ^ McMaken, Ryan (7. 11. 2014). „The Economics Behind the Fall of the Berlin Wall”. Mises Institute. „High oil prices in the 1970s propped up the regime so well, that had it not been for Soviet oil sales, it's quite possible the regime would have collapsed a decade earlier.” 
  17. ^ Gold, Russell (13. 1. 2015). „Back to the Future? Oil Replays 1980s Bust”. The Wall Street Journal. Pristupljeno 16. 1. 2016. [mrtva veza]
  18. ^ Penty, Rebecca; Shauk, Zain (21. 1. 2015). „Crude Collapse Has Investors Braced for '80s-Like Oil Casualties”. Bloomberg. Pristupljeno 16. 1. 2016. 
  19. ^ „Oil, Oil Everywhere”. Forbes. 24. 7. 2006. Arhivirano iz originala 8. 1. 2008. g. Pristupljeno 6. 1. 2008. 
  20. ^ Fox, Justin (31. 5. 2007). „No More Gushers for ExxonMobil”. Time. Arhivirano iz originala 13. 1. 2008. g. Pristupljeno 8. 1. 2008. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

  • World Hydrocarbon Markets: Current Status, Projected Prospects, and Future Trends, (1983), By Miguel S. Wionczek. ISBN 0-08-029962-8.
  • The Oil Market in the 1980s: A Decade of Decline, (1992), by Siamack Shojai, Bernard S. Katz, Praeger/Greenwood. ISBN 0-275-93380-6.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Презасићеност_нафтом_1980-их&oldid=27678500”