Filmografija Bilija Vajldera

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Fotografija Vajldera iz 1950. g. sa glumicom Glorijom Svonson

Bili Vajlder (1906–2002) bio je austrijski režiser. Vajlder je u početku nastavio karijeru u novinarstvu nakon što je bio inspirisan američkim filmskim žurnalom.[1] Radio je za austrijski časopis Die Stunde i list Die Stundeu Beču, a kasnije za nemačke listove Berliner Nachtausgabe, i Berliner Börsen-Courier u Berlinu.[2]

Njegov prvi scenario bio je za nemački nemi triler The Daredevil Reporter (1929).[3] Vajlder je pobegao u Pariz 1933. nakon uspona Nacističke partije, gde je korežirao i napisao scenario francuske drame Mauvaise Graine (1934).[4] Iste godine, Vajlder je napustio Francusku na brodu RMS Akvitanija da bi radio u Holivudu, uprkos tome što je slabo znao engleski.[5][6]

Godine 1938. počeo je da sarađuje sa Čarlsom Breketom na scenarijima za romantičnu komediju Ernsta Lubiča Plavobradova osma žena.[7] Bio je to prvi od 14 uzastopnih komercijalno uspešnih filmova koje su zajedno napisali, uključujući komediju Ninočka (1939) i romantičnu dramu Zadrži zoru (1941), oba filma su kasnije nominovana za Oskara za najbolji scenario.[6][8][9] Vajlder je debitovao kao reditelj u Holivudu komedijom The Major and the Minor (1942), u kojoj su glumili Džindžer Rodžers i Rej Milend. Dve godine kasnije režirao je i bio koautor scenarija za film noar Dvostruka obmana (1944), koji se smatra klasikom noar žanra.[6] Potom je realizovao film Izgubljeni vikend (1945), dramu o piscu koji se bori sa zavisnošću od alkohola, za koju je Vajlder osvojio svoju prvu nagradu Oskar za najbolju režiju i podelio nagradu za najbolji originalni scenario sa Breketom. Film je takođe osvojio nagradu za najbolji film.[10][11]

Vajlder je režirao i bio koautor scenarija za Bulevar sumraka (1950), film noar o povučenoj glumici nemog filma u kojoj glume Glorija Svonson i Vilijam Holden.[12] Osvojio je 11 nominacija za Oskara, uključujući Oskara za najbolji film, najbolju režiju i sve četiri glumačke kategorije. Osvojio je svog drugog Oskara za najbolji scenario sa Breketom za film, kao i nagradu Udruženja američkih pisaca za najbolju napisanu dramu.[13][14] Tokom 1950-ih, Vajlder je takođe dobio nominacije za najbolju režiju na Oskaru za filmove Stalag 17 (1953), Sabrina (1954), Svedok optužbe (1957) i Neki to vole vruće (1959). Neki to vole vruće sa Merilin Monro, Tonijem Kertisom i Džekom Lemonom smatra se jednom od najboljih komedija svih vremena.[15][16] Godine 1960. režirao je i bio je od koscenarista filma Apartman, romantične komedije o službeniku osiguravajuće kuće koji dozvoljava svojim kolegama da koriste njegov stan za potrebe konzumacije vanbračnih afera, u kojoj su glumili Lemmon i Širli Meklejn.[17] Film je osvojio Oskara za najbolji film i BAFTA nagradu za najbolji film. Vajlder je podelio Oskara za najbolji originalni scenario sa I. A. L. Dajmondom.[18][19]

Kao priznanje za svoj rad, Vajlder je dobio AFI-jevu nagradu za životno delo, nagradu Britanske akademije filmske i televizijske umetnosti (BAFTA), nagradu za životno delo Udruženja američkih režisera, Memorijalnu nagradu Irvinga G. Talberga, Nagradu Laurel za scenarističko dostignuće i nagradu za životno delo Udruženja američkih producenata. Dvostruka obmana, Bulevar sumraka, Neki to vole vruće i Stan su uključeni u najveće američke filmove AFI svih vremena.[20] Od 2019. godine, 10 njegovih filmova izbrano je za Nacionalni filmski registar.[21]

Filmovi[uredi | uredi izvor]

Kao filmski stvaralac[uredi | uredi izvor]

Godina Naslov Doprinos Jezik Beleške Ref(s)
Režiser Scenarista Producent
1934 Mauvaise Graine Da Da Francuski Naslov na engleskom: Bad Seed
Korežiran sa Aleksandrom Esvejom 		[22]
1942 The Major and the Minor Da Da Engleski [23]
1943 Five Graves to Cairo Da Da Engleski [24]
1944 Double Indemnity Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [25]
1945 The Lost Weekend Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [25]
1945 Death Mills Da Engleski
Nemački 		Naslov na nemačkom Die Todesmühlen
Takođe i supervizor montaže 		[26]

[27]
1948 The Emperor Waltz Da Da Engleski [28]
1948 A Foreign Affair Da Da Engleski [29]
1950 Sunset Boulevard Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [30]
1951 Ace in the Hole Da Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [25]
1953 Stalag 17 Da Da Da Engleski [31]
1954 Sabrina Da Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [31]
1955 The Seven Year Itch Da Da Da Engleski [31]
1957 The Spirit of St. Louis Da Da Engleski [31]
1957 Love in the Afternoon Da Da Da Engleski [31]
1957 Witness for the Prosecution Da Da Engleski [25]
1959 Some Like It Hot Da Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [32]
1960 The Apartment Da Da Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [33]
1961 One, Two, Three Da Da Da Engleski [34]
1963 Irma la Douce Da Da Da Engleski [35]
1964 Kiss Me, Stupid Da Da Da Engleski [36]
1966 The Fortune Cookie Da Da Da Engleski [37]
1970 The Private Life of Sherlock Holmes Da Da Da Engleski [31]
1972 Avanti! Da Da Da Engleski [38]
1974 The Front Page Da Da Engleski [39]
1978 Fedora Da Da Da Engleski [40]

[41]
1981 Buddy Buddy Da Da Engleski [42]

Kao scenarista[uredi | uredi izvor]

Godina Naslov Doprinos Jezik Beleške Ref(s)
Scenarista Scenarista
1929 The Daredevil Reporter Da Nemački Naslov na nemačkom: Der Teufelsreporter [43]
1930 People on Sunday Da Nemački Naslov na nemačkom: Menschen am Sonntag [44]
1930 A Student's Song of Heidelberg Da Nemački Naslov na nemačkom: Ein Burschenlied aus Heidelberg [45]
1931 The Man in Search of His Murderer Da Nemački Naslov na nemačkom: Der Mann, der seinen Mörder sucht [46]
1931 Her Grace Commands Da Nemački Naslov na nemačkom: Ihre Hoheit befiehlt; simultaneously filmed as Princesse, à vos ordres! and remade as Adorable [47]
1931 The Wrong Husband Da Nemački Naslov na nemačkom: Der Falsche Ehemann [48]
1931 Emil and the Detectives Da Nemački Naslov na nemačkom: Emil und die Detektive [49]
1932 Happy Ever After Da Engleski Simultano sniman kao Ein blonder Traum i Un rêve blond [50]
1932 The Victor Da Nemački Naslov na nemačkom: Der Sieger [51]
1932 Once There Was a Waltz Da Nemački Naslov na nemačkom: Es war einmal ein Walzer; remade as Where Is This Lady? [48]
1932 Scampolo Da Nemački Simultano sniman kao Un peu d'amour [50]
1932 The Blue of Heaven Da Nemački Naslov na nemačkom: Das Blaue vom Himmel [50]
1933 Madame Wants No Children Da Nemački Naslov na nemačkom: Madame wünscht keine Kinder; simultaneously filmed as Madame ne veut pas d'enfants [50]
1933 What Women Dream Da Nemački Naslov na nemačkom: Was Frauen träumen; remade as One Exciting Adventure [50]
1934 Music in the Air Da Engleski [52]
1935 Lottery Lover Da Engleski [22]
1935 Under Pressure Da Engleski [22]
1937 Champagne Waltz Da Engleski [31]
1938 Bluebeard's Eighth Wife Da Engleski [31]
1939 Midnight Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [31]
1939 What a Life Da Engleski [31]
1939 Ninotchka Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar [31]
1940 Rhythm on the River Da Engleski [31]
1940 Arise, My Love Da Engleski [31]
1941 Hold Back the Dawn Da Engleski [31]
1941 Ball of Fire Da Engleski Upisan u Nacionalni filmski registar; ponovo snimljen kao A Song Is Born [31]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Sikov 2017, str. 32.
  2. ^ Sikov 2017, str. 35, 52, 56.
  3. ^ Sikov 2017, str. 70.
  4. ^ Sikov 2017, str. 109–110, 115–116.
  5. ^ Sikov 2017, str. 122.
  6. ^ a b v Oliver, Myrna (29. 3. 2002). „From the Archives: Billy Wilder, 95; Director, writer and producer won six Oscars and peers' envy”. Los Angeles Times. Arhivirano iz originala 25. 11. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  7. ^ Sikov 2017, str. 145.
  8. ^ „The 12th Academy Awards”. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Arhivirano iz originala 2. 5. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  9. ^ „The 14th Academy Awards”. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Arhivirano iz originala 11. 10. 2014. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  10. ^ „The 18th Academy Awards”. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Arhivirano iz originala 15. 12. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  11. ^ „Film From Any Source in 1961”. British Academy Film Awards. Pristupljeno 17. 12. 2019. 
  12. ^ Ebert, Roger (27. 6. 1999). „Sunset Boulevard movie review (1950)”. RogerEbert.com. Arhivirano iz originala 20. 11. 2019. g. Pristupljeno 26. 12. 2019. 
  13. ^ „The 23rd Academy Awards”. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Arhivirano iz originala 1. 9. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  14. ^ „Writers Guild Awards Winners 1995-1949”. Writers Guild of America. Pristupljeno 19. 12. 2019. 
  15. ^ Barber, Nicholas (22. 8. 2017). „Why Some Like It Hot is the greatest comedy ever made”. BBC. Arhivirano iz originala 19. 6. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  16. ^ „Some Like It Hot”. American Film Institute. Arhivirano iz originala 17. 5. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  17. ^ Ebert, Roger (22. 7. 2001). „The Apartment movie review & film summary (1960)”. RogerEbert.com. Arhivirano iz originala 28. 11. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  18. ^ „The 33rd Academy Awards”. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Arhivirano iz originala 19. 9. 2017. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  19. ^ „Film From Any Source in 1961”. British Academy Film Awards. Pristupljeno 17. 12. 2019. 
  20. ^ „AFI's 100 Years...100 Movies — 10th Anniversary Edition”. American Film Institute. Pristupljeno 19. 4. 2020. 
  21. ^ „Complete National Film Registry Listing”. National Film Registry. Pristupljeno 21. 1. 2020. 
  22. ^ a b v Gemünden 2008, str. 173.
  23. ^ Crowther, Bosley (17. 9. 1942). „The Screen; ' The Major and the Minor,' a Charming Comedy-Romance, With Ginger Rogers and Ray Milland, at the Paramount”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  24. ^ Crowther, Bosley (27. 5. 1943). „'Five Graves' to Cairo,' Drama of World Conflict, With von Stroheim and Franchot Tone, at the Paramount Theatre”. The New York Times. Arhivirano iz originala 10. 9. 2015. g. Pristupljeno 23. 4. 2017. 
  25. ^ a b v g „Billy Wilder”. British Film Institute. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  26. ^ Gemünden 2008, str. 168.
  27. ^ Jones, Abigail (6. 2. 2015). „Why Hitchcock's Film on the Holocaust Was Never Shown”. Newsweek. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 24. 4. 2017. 
  28. ^ Phillips 2010, str. 350.
  29. ^ Crowther, Bosley (1. 7. 1948). „Jean Arthur, Marlene Dietrich and John Land a Triangle in 'A Foreign Affair'”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  30. ^ Pryor, Thomas M. (11. 8. 1950). „Sunset Boulevard”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  31. ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m „Filmography”. American Film Institute. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 23. 4. 2017. 
  32. ^ „Review: 'Some Like It Hot'”. Variety. 24. 2. 1959. Arhivirano iz originala 4. 3. 2016. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  33. ^ Crowther, Bosley (16. 6. 1960). „Screen: Busy 'Apartment':Jack Lemmon Scores in Billy Wilder Film”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  34. ^ Crowther, Bosley (22. 12. 1961). „Screen: Berlin Laughter:'One, Two, Three' Is at Astor and Fine Arts”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  35. ^ Crowther, Bosley (6. 6. 1963). „Wilder's 'Irma la Douce'”. The New York Times. Arhivirano iz originala 28. 11. 2019. g. Pristupljeno 28. 11. 2019. 
  36. ^ Weiler, A. H. (23. 12. 1964). „Kiss Me, Stupid'”. The New York Times. Arhivirano iz originala 9. 5. 2016. g. Pristupljeno 23. 4. 2017. 
  37. ^ Canby, Vincent (20. 10. 1966). „Screen: 'The Fortune Cookie,' Funny Fantasy of Chiselers, Begins Its Run:3 Manhattan Theaters Have Wilder's Film Walter Matthau Stars As Farcical Villain A Western and a Horror Film Also Open Here”. The New York Times. Arhivirano iz originala 29. 1. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  38. ^ Weiler, A. H. (18. 12. 1972). „'Avanti!,' Another Billy Wilder Farce, Stars Jack Lemmon”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  39. ^ Canby, Vincent (19. 12. 1974). „Wilder's Uneven Film of 'Front Page':The Cast”. The New York Times. Arhivirano iz originala 5. 8. 2016. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  40. ^ Oleszczyk, Michal (20. 5. 2013). „Cannes Classics: Tip of 'Fedora' to You”. RogerEbert.com. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  41. ^ Maslin, Janet (15. 4. 1979). „Wilder's Movie 'Fedora' Opens:The Cast”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  42. ^ Canby, Vincent (11. 12. 1981). „Wilder's 'Buddy Buddy'”. The New York Times. Arhivirano iz originala 25. 4. 2017. g. Pristupljeno 22. 4. 2017. 
  43. ^ Phillips 2010, str. 6.
  44. ^ Phillips 2010, str. 8.
  45. ^ Gemünden 2013, str. 193.
  46. ^ Gemünden 2008, str. 170.
  47. ^ Gemünden 2008, str. 170–171.
  48. ^ a b Gemünden 2008, str. 171.
  49. ^ Phillips 2010, str. 9.
  50. ^ a b v g d Gemünden 2008, str. 172.
  51. ^ Sikov 2017, str. 77.
  52. ^ Phillips 2010, str. 15.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Филмографија_Билија_Вајлдера&oldid=27678768”