Fitojedinjenja
Fitojedinjenja su organska jedinjenja u koja se ubrajaju terpenoidi, karotenoidi i ksantofili, zatim jedinjenja koja sadrže sumpor, kao što su izotiocijanati i sulforafan, i velika grupa fenola. Istraživanjima se želi doći do razumevanje složenosti ishrane, procesa bioraspoloživosti i metabolizam fitohemijskih supstanci, radi utvrđivanje bioaktivnosti fitohemijskih supstanci, prepoznavanje metaboličkog fenotipa za različite grupe populacije i uticaj modulacije ishrane i razvoj anti-upalnih terapija.[1]
Vrste[уреди | уреди извор]
Nutrijenti, kao što su šećeri, masti i proteini, su prepoznati da igraju važnu ulogu u očuvanju čovekovog zdravlja. Korisna uloga ne-nutrijenta, vitamina, minerala i dijetnih vlakana je donekle razjašnjena. Za druge ne-nutrijente kao što je velika grupa organska jedinjenja je tek nedavno utvrđeno da poseduju pozitivne efekte na zdravlje.
Veliki grupu fitojedinjenja koju čini oko 2,7 miliona vrsta fenolnih jedinjenja identifikovanih u svakodnevnoj hrani spadaju:[2]
Za fitojedinjenja prisutna u hrani i njihova bioaktivnost data u donjoj tabeli istraživanjima su utvrđenr pozitivne zdravstvene osobine koje imaju žitarice, voće, povrće, mahunarke i lekovito bilje:[3]
| Fitojedinjenja | Hrana | Bioaktivnost |
|---|---|---|
| Flavonoidi | ||
| Flavoni | Celer, peršun | Antioksidativna, antiproliferativna, antikarcinogena, antihipertenzivna, antitrombotička, blokiranje ćelijskog ciklusa, indukcija faze-2 enzima |
| Flavanoni | Citrusi | Inhibicija faze-1 enzima, inhibicija oksidacije LDL, poboljšanje vaskularnog tona |
| Flavonoli | Luk, čaj, boranija, paradajz | |
| Flavan-3-oli | Čaj, kakao, jabuke, bobičasto voće pojedine vrste pasulja | |
| Antocijanidini | Borovnice, crna ribizla, jagode | |
| Izoflavoni | Soja Fenolne kiseline Kafa, mekinje žitarica, voće | Anti-inflamatorna |
| Lignani | Laneno seme, voće i povrće | Estrogenska |
| Stilbeni | Grožđe, kikiriki | Antioksidativna, prokardio, produžetak životnog veka |
| Fitosteroli | Pšenica | Sniženje holesterola |
| Karotenoidi | Paradajz, šargarepa, paprika | Antioksidativna, Antiinflamatorna, Antikancerogena |
Funkcija[уреди | уреди извор]
Funkcije fitojedinjenja su:
Antioksidativni potencijal - koji predstavlja sposobnost eliminacije reaktivnih vrsta kiseonika (RVK), što rezultujeu prevencijom degenerativnih bolesti.
Modulacija funkcija proteina
Većina dijetetskih fitojedinjenja je konjugovana, a razgrađuju se intestinalnim apsorpcionim procesima u digestivnom sistemu.[5][6]
Vidi još[уреди | уреди извор]
Izvori[уреди | уреди извор]
- ^ „HELJDA - riznica fitojedinjenja”. PharmaMedica (на језику: српски). 20. 9. 2014. Приступљено 20. 1. 2022.
- ^ Sakakibara, H., Honda, Y., Nakagawa, S., Ashida, H. & Kanazawa, K. (2003). Simultaneous determination of all polyphenols in vegetables, fruits, and teas. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51(3), 571-581.
- ^ Milner, J. A. (2000). Functional foods: the US perspective. The American journal of clinical nutrition, 71(6), 1654s-1659s.
- ^ Gray, D. A., Auerbach, R. H., Hill, S., Wang, R., Campbell, G. M., Webb, C. & South, J. B. (2000). Enrichment of oat antioxidant activity by dry milling and sieving. Journal of Cereal Science, 32(1), 89-98.
- ^ Murota, K. & Terao, J. (2003). Antioxidative flavonoid quercetin: implication of its intestinal absorption and metabolism. Archives of biochemistry and biophysics, 417(1), 12-17.
- ^ Day, A. J., Bao, Y., Morgan, M. R. & Williamson, G. (2000). Conjugation position of quercetin glucuronides and effect on biological activity. Free Radical Biology and Medicine, 29(12), 1234-1243.
Spoljašnje veze[уреди | уреди извор]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
