Podunavačke bare
| Podunavačke bare | |
|---|---|
| |
| Stara karta Vrnjačke Banje | |
| Opšte informacije | |
| Broj bara | 7 većih i 15 manjih |
| Površina | 50 ха |
| Nastanak | Jednim delom kao posledica promene toka Zapadne Morave (stari tok), a drugim delom kao posledica vađenja šljunka |
| Adresa | Podunavci, Opština Vrnjačka Banja |
Podunavačke bare je naziv kojim se označava geografski prostor u Podunavcima, Gračacu i Novom Selu, na uzdignutom platou obala starog korita Zapadne Morave. Do pred kraj 20. veka one su bile nepoznate u geografskoj literaturi. Za njh se saznalo tek kada je 1986. godine, kada je potekla prva inicijativa za uređenje Podunavačkih bara, iza koje je sledilo još pet. Međutim, nijedna nije sprovedena u delo.
Lepotu ovih bara prvi su otkrili ribolovci koji na živom toku ovog dela Zapadne Morave često love krupniju štuku, o čemu svedoče mnogobrojni ulovi lokalnih ribolovaca. Štuke koje se love na ovim barama uglavnom su teške od 1 do 2,5 kg, ali vas krupniji primerci uvek mogu iznenaditi naročito po oblačnom vremenu ili u večernjim časovima.[1]
Danas, ove bare su najposećenije od strane ribolovaca, koji i tokom najtoplijih meseci mogu zaklonjeni hladom uživati u svom sprotu. Svake godine, na Podunavačkim Barama organizuju se i velika pecaroška takmičenja, koja okupe veliki broj ljubitelja ovog sporta, kako iz zemlje tako i iz regiona.[2]
Naziv[уреди | уреди извор]
Toponim Podunavačke je nastao na osnovu položaja bara, jer se nalaze kraj seoskog naselja Podunavci. Paradoksalno je to što Podunavci imaju u osnovi reč Dunav, a leže na obali Zapadne Morave. Lokalno stanovništvo objašnjava da naselje nosi to ime još iz vremena kada ga je naselilo stanovništvo iz smederevskog Podunavlja u 18. veku.[3]
Zaštita[уреди | уреди извор]
Podunavačke bare, zbog njihovog turističkog značaja Opština Vrnjačka Banja planira da zaštiti i proglasi prostorom od značaja za turizam ovog dela pomoravlja.
Geografija[уреди | уреди извор]
Poreklo[уреди | уреди извор]
Podunavačke bare (kompleks od više desetina bara) nastale su na na oko 5 km dugom uzdignutom platou duž obala starog korita Zapadne Morave u Podunavcima, Gračacu i Novom Selu. Jedan deo tih bara je nastao kao posledica promene toka Zapadne Morave (stari tok), a drugi kao posledica vađenja šljunka. Nakon toga su podvodne vode izbile i poplavile nastala udubljenja, a vremenom ove bare, stvorile su svoj ekosistem, koji je izgledom oplemenio raznolikošću vrnjački pejzaž.[4]
Pojedine bare su stare i do 40 godina, a prosečna dubina im se kreće od 1 do 5 metara. U vreme suše (zbog klimatskih promena s početka 21. veka) trenutno su sve bare znatno pliće.
Kada se uđe u selo Podunavce, od samog puta, skreće se na sever kod pumpe i autobuske stanice i prelazi prugu. Put dalje vodi direktno do Podunavačkih bare, koje predstavljaju kompleks od više desetina bara neposrednoj blizini Zapadne Morave. Vremenom ove bare, stvorile su svoj ekosistem, pa su danas, najposećenije od strane ribolovaca, koji se i tokom najtoplijih meseci mogu zaklonjeni hladom uživati u svom sprotu. Svake godine, na Podunavačkim Barama organizuju se i velika pecaroška takmičenja, koja okupljaju veliki broj ljubitelja ovog sporta, kako iz Srbije tako i iz regiona.
Geomorfologija[уреди | уреди извор]
Sa geomorfološkog akspekta, Podunavačke bare se nalaze u aluvijalnoj ravni Zapadne Morave, na apsolutnoj visini 175-179 m.[5] Aluvijalni nanosi nemaju razvijene genetičke horizonte, već slojeve različite debljine.
Prvi sloj moćnosti od 0,8 m je sastavljen iz prašinasto-peskovite gline, zatim sledi sloj smeđe humusne gline moćnosti 3,5 m, a na većim dubinama je utvrđen sitniji i krupniji šljunak.[5] Ovaj materijal filtrira vode Zapadne Morave.
Položaj i prostranstvo[уреди | уреди извор]
Podunavačke bare se nalaze 12 km severozapadno od Vrnjačke Banje kraj obala Zapadne Morave, u severnom delu atara sela Podunavci, jugoistočnije od mesta Vraneška ada. Od seoskog naselja Podunavci, kroz koje prolazi regionalni put M-5, do Podunavačkih bara postoji makadamski put dužine oko 2 km.
- Granice
Podunavačke bare se graniče, sa:
- jugoistoka, starim rukavcem Zapadne Morave,
- severozapada, sa Zapadnom Moravom.
- Površina
Podunavačkih bara zahvataju površinu od 50 ha. Akvatoriju čini 7 većih i 15 manjih jezera, od kojih nijedno ne prelazi 4,85 ha, a nisu ni povezana u jedinstvenu celinu. Pet bara ima površinu veću od 2 ha.[6]
Klima[уреди | уреди извор]
Podunavačke bare se nalaze u polju umereno kontinentalne klime. Pošto hidrometeorološka posmatranja nisu vršena, za neke približne podatke se koriste merenja koja su sistematsmi vršena u obližnjoj Vrnjačkoj Banji. Prema takvom upoređivanju, srednja godišnja temperatura u Podunavačkim barama iznosila je oko 10,7 °C, srednja letnja 21 °C, a srednja zimska oko 0 °C. Najčešće se javljaju srednje dnevne temperature od 16 °C do 21 °C, i to oko 80 dana u godini, dok je svega oko 38 dana u godini sa temperaturom ispod nule. Srednja količina atmosferskog taloga iznosi 770 mm. Najviše toga pada u junu a najmanje u septembru.
Izvori[уреди | уреди извор]
- ^ „Podunavačke bare - Morava”. E-MARKET PR (Sportski RIBOLOV) (на језику: српски). Приступљено 2021-05-28.
- ^ „Podunavačke Bare | O Banji | Vrnjačka Banja” (на језику: српски). Приступљено 2021-05-28.
- ^ Šabanović, H. (1966): Iz prošlosti naselja opštine Kraljevo, Kraljevo i okolina, Biblioteka Monografije mesta Jugoslavije, str.176-192, Beograd
- ^ Borović-Dimić, Jelena (2001): Voda u tradiciji i životu Vrnjačke Banje, Zavičajni muzej – Zamak kulture, Kulturni centar Vrnjačke Banje, Program i biblioteka „Vrnjačka riznica“, Knjiga II, Vrnjačka Banja
- ^ а б Grupa autora (2005): Elaborat o proglašenju “Podunavačkih bara” za prostor od značaja za razvoj turizma, Turističko-rekreativna zona na Zapadnoj Moravi, Opština Vrnjačka Banja, Vrnjačka Banja p.7
- ^ mr Tamara Kovačević, Značaj Podunavačkih bara potencijalne turističke destinacije u regionalnom razvoju Zapadnog Pomoravlja, Turizam 11/127
Literatura[уреди | уреди извор]
- Bechmann, A., Kiemstedt, H. and all (1975): Landschaftbewertung fur die Er-holung im Sauerland, Teil 1-Texstband, Teil II-Kartenband, Schriftenreihe Landes und Stadtentwicklungsforschung NRW, Bd.1008, Dortmund.
- Borović-Dimić, Jelena (2001): Voda u tra-diciji i životu Vrnjačke Banje, Zavičajni muzej – Zamak kulture, Kulturni centar Vrnjačke Banje, Program i biblioteka „Vrnjačka riznica“, Knjiga II, Vrnjačka Banja
- Grupa autora (2005): Elaborat o proglašenju “Podunavačkih bara” za prostor od značaja za razvoj turizma, Turističko-rekreativna zona na Zapadnoj Moravi, Opština Vrnjačka Banja, Vrnjačka Banja
- Kovačević, T. (2007): Goč i podgorina – geografska studija, istraživačka građa Topografska karta (1984): Kraljevo 4, 530-4, 1:50.000 Vojnogeografski institut, Beograd
- Vulković, Lj, Šarčević, B, Grujić-Šarčević, D. (1999): Studija Podunavačke bare, bivši majdani šljunka, Šumarstvo, 5-6/99, Beograd
- Šabanović, H. (1966): Iz prošlosti naselja opštine Kraljevo, Kraljevo i okolina, Biblioteka Monografije mesta Jugoslavije, str.176-192, Beograd