Zvornik

Zvornik
Znamenitosti Zvornika
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Republika Srpska
Grad	Zvornik
Osnovan	prvi pomen 1410. godine
Stanovništvo
— 2013.	11.082
— gustina	158/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 23′ 03″ S; 19° 06′ 10″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	146 m
Površina	500 km2
Zvornik Zvornik na karti Bosne i Hercegovine
Ostali podaci
Poštanski broj	75400
Pozivni broj	056
Veb-sajt	www.opstina-zvornik.org

Zvornik je naseljeno mjesto i sjedište grada Zvornik koji se nalazi u istočnom dijelu Republike Srpske, BiH. Prema konačnim podacima popisa stanovništva u BiH 2013. godine za RS, u naseljenom mjestu Zvornik ukupno je popisano 11.082 lica, a na administrativnom području grada 58.856.

Geografija

Drina i Zvornik

Grad Zvornik leži na istočnim obroncima Majevice, na nadmorskoj visini od 146 m.

Zvornik ima povoljan geostrategijski položaj jer se u njemu ukrštaju važni putevi prema Sarajevu, Beogradu, Novom Sadu, Bijeljini i Tuzli. Skoro da je geografski lociran tačno na sredini puta za tri velika urbana centra: Beograd, Novi Sad i Sarajevo. Preko dva mosta na rijeci Drini odvija se drumski i željeznički saobraćaj sa svim dijelovima Srbije.

Opština Zvornik graniči se sa opštinama Bratunac, Milići, Vlasenica, (na jugu), Šekovići, Osmaci, Kalesija (na zapadu), Lopare, Ugljevik i Bijeljina (na sjeveru), a na istoku sa Republikom Srbijom i njenom opštinom Mali Zvornik i gradom Loznica.

Klima

Klima na području opštine je umjereno-kontinentalna. Ljeta su topla sa prosečnom temperaturom vazduha, najtoplijeg meseca jula je između 25 i 38 °C. Zime su većinom hladne, a temperatura najhladnijeg mjeseca januara kreće se od +8 do -8 °C. Inače, ovi predeli imaju jače izraženu kontinentalnu klimu. Trajanje vegetacionog perioda u proseku iznosi 150-200 dana sa prosečnim temperaturama od +16 do +18 °C.

Po atmosferskim padavinama, teritorija opštine spada u siromašna područja. Prosječne godišnje padavine iznose oko 850 mm/m² atmosferskog taloga u obliku kiše ili snega. Padavine su ravnomerno raspoređene u toku godine. Najintenzivnije su padavine u jesen i proleće. Srednja godišnja relativna vlažnost je 78%, a najmanja je u letnjem periodu, oko 60% dok se zimi kreće i preko 85%. Visina snega na pojedinim područjima bude i do 1,20 m sa čestim smetovima, što ugrožava saobraćaj i pričinjava štete na krovovima stambenih i drugih objekata.

Vetrovi su retki i slabi. Preovladavajuća su jugozapadna vazdušna strujanja i imaju ujedno i najveće brzine. Maksimalna brzina vetra je zabeležena iz južnog pravca i iznosila je 100 km/č, i uglavnom pričinjavaju štetu na krovovima i dalekovodnim stubovima. Magle su karakteristične uz doline, uz rijeku Drinu, Sapnu i druge. Veoma su česte i pojavljuju se tokom cele godine sa najvećom izraženosti u proleće i jesen.

Istorija Zvornika

Glavni članak: Zvornik u starom i srednjem vijeku

Tvrđava Đurđev grad

Prostor na kome se danas nalazi Zvornik bio je pokriven ljudskim boravištima još od davnih vremena. O tome svjedoče i razni ostaci materijalne kulture. Prirodni i klimatski uslovi pružali su brojne pogodnosti za život ljudi na ovom prostoru: na jednoj strani otvorena plodna nizija, na drugoj planine bogate šumom, rudom i divljači, a na trećoj bistra i snažna rijeka, bogata ribom i pogodna za plovidbu.

Najstariji poznati stanovnici u zvorničkom kraju, prema istorijskim izvorima, bili su Skordisci, narod keltskog porijekla. Početkom 1. vijeka nove ere Balkansko poluostrvo ušlo je u sastav Rimskog carstva, kada je uspostavljena i rimska vlast i na ovim prostorima. Dokazano je da su Skordisci prihvatili rimsku vlast i da su joj kasnije pomagali u gašenju ustanka što su ih vodili Iliri protiv rimskog okupatora.

Jedno od najbogatijih nalazišta do sada (rimskih) je selo Dardagani uz put Zvornik — Sapna. Godine 1960. u kamenolomu „Sige“ nađeni su tragovi ranijeg rimskog kamenoloma. Ovdje su nađeni komadi keramike, tri rimska sarkofaga, četiri novčića i jedan kasnoantički grob iz 4. vijeka. Najvrijedni nalaz sa ovog mjesta je spomenik Mitrinog kulta.

Rimski tragovi pokazuju da je kraj oko Zvornika bio gusto naseljen i da je rimskim utvrdama bio dobro zaštićen. Kako ovaj kraj nije dovoljno arheološki obrađen i istražen, nije još moguće odrediti rimski administrativni centar kojem je pripadao Zvornik sa okolinom niti da je na ovom prostoru postojalo naselje. Iako je zvornički kraj nekoliko stoljeća bio pod rimskom upravom, smatra se da romanizacija ovog kraja nije uspjela uhvatiti dubljeg korijena.

Srednji vijek

Po doseljenju Slovena u ove krajeve ovde se izmjenjuju slovenski, franački, vizantijski i ugarski gospodari. Godine 1153. ove krajeve zauzimaju Ugari u borbi protiv Vizantije i drže ih sa prekidima sve do turskog doba. U međuvremenu spominju se vladari ovih krajeva Radoslav Mihajlović, neki Henrik, srpski kralj Dragutin, Đubašići, Stefan Kotromanić, kralj Tvrtko prvi, despot Đurađ Branković. Od 1389. godine zna se za porodicu Zlatonosovića, koja se često pominje u vezi sa Zvornikom, te se može sa dosta sigurnosti pretpostaviti da su oni u to vrijeme bili njegovi gospodari. Od Zlatonosovića pominju se vojvoda Vukmir i knez Vukašin. Za njihova života ovi krajevi često mijenjaju gospodare — Ugarsku, Bosnu, Srpsku despotovinu.

Zvornik se prvi put pominje u istoriji 1410. godine i to pod imenom Zvonik, a 1519. godine pod sadašnjim nazivom Zvornik. Zvornički stari grad (tvrđava) nastao je znatno ranije, vjerovatno u vrijeme kada se na Drini ustalila granica između Srpske države i Bosne, tj. u drugoj polovini 7. vijeka ili na početku 9. vijeka. Podignut je na pogodnom mjestu gdje Drina polako izlazi u plodnu ravnicu i gdje su od davnina prolazili i ukrštali se važni putevi, od kojih je posebno važan onaj što je vodio od Dubrovnika i Vrh Bosne (preko Romanije i Drinjače) i dolinom Drine do njenog ušća pa dalje za Sirmijum (Sremsku Mitrovicu). Nalazeći se na granici Podrinja i Soli, a u neposrednoj blizini rudarskih oblasti, Krupnja, Bohorine (Borine) i Zajače s jedne strane i na drugoj strani blizina Srebrenice i Sasa, grad je bio česta meta osvajača raznih vojski. I u doba turske uprave ovim prostorima grad je imao važnu ulogu. Zvornik je predstavljao odskočnu dasku za dalja osmanska osvajanja na sjever, a bedem za odbranu od napada Ugarske i Austrije.

O davanju imena Zvonik (Zvornik) postoje tri verzije. Po prvoj verziji grad je mogao dobiti ime po nekom usamljenom zvoniku crkve, koja je stajala na mjestu današnjeg gradskog područja Gornjeg grada ili njegovoj blizini. Zvonik je morao biti viđen sa mnogo strana i iz veće daljine, te je tako služio okolnom stanovništvu kao objekat za orijentaciju. Po njemu je mjesto gdje se nalazio dobilo ime Zvonik, pa i grad koji je tu podignut. Kako su u to vrijeme sjeveroistočnu Bosnu držali Ugari (pa i kasnije) pretpostavlja se da je crkva sa zvonikom podignuta krajem 12. ili početkom 13. vijeka. Pod pritiskom patarena u prvoj polovini 13. vijeka pretpostavlja se da je crkva porušena, a njen zvonik ostao da prkosi buri i vjetru i služi okolnom stanovništvu kao putokaz. Svakako je trebalo da prođe nekoliko decenija pa da se mjesto na kome je ostao prozove Zvonikom, a to bi nam poslužilo i kao podatak da pretpostavimo da je stari grad Zvornik podignut krajem 13. vijeka ili početkom 14. vijeka.

Na osnovu kazivanja srpskog stanovništva u Zvorniku i okolini, koje je zabilježio Vuk Karadžić, grad je tobože podigao neki „Zvonimir neznabožac“, 800 godina prije Hrista. U istoriji još se nije našao trag ovog legendarnog Zvonimira. Vladislav Skarić u svom radu „O geografskoj nomenklaturi BiH“ na 172. strani objašnjava porijeklo imena Zvečaj (mjesta-sela, jednog u Bosanskoj Krajini i drugog u zeničkom kraju). I na kraju se pita: „... da nije Zvečaj nazvan po zvonjenju zvona tvrđavske crkve, kao Zvornik (sada Zvornik)?“

Po drugoj varijanti koju zastupa dr Desanka Kovačević-Kojić grad je ime dobio po zvoniku franjevačkog samostana koji je podignut početkom 15. vijeka u Zvorniku u naselju Fetija. Međutim, u popisu manastira bosanske vikarije iz druge polovine 14. vijeka ne pominje se niti crkva niti samostan, a grad je tada već postojao. Pouzdano se zna da je franjevačka crkva podignuta u periodu od 1415. do 1432. godine, a prvi put se pominje u dubrovačkim izvorima 1423. godine. Dakle, grad je već postojao kada je podignuta pomenuta franjevačka crkva. Osim toga, i crkva i samostan nalazili su se van zidina grada oko 2 km sjeverno, što dalje nameće pitanje: kako nešto što je starije, u ovom slučaju je to grad, može dobiti ime po nečemu što je mlađe, a to je zvonik franjevačke crkve? Po trećoj varijanti Zvonik (Zvornik) je dobio ime po tome što teren na kome je podignut, kada se gleda sa druge obale Drine, ima oblik zvona.

Pretpostavlja se da je grad podignut krajem 8. ili početkom 9. vijeka. To je doba kada ovim krajevima gospodari srpski kralj Dragutin, tačnije od 1284—1316. godine, koji udajom svoje ćerke Jelisavete za bosanskog bana Stefana I Kotromanića marljivo radi na jačanju pravoslavlja, ne samo na ovim prostorima već i u čitavoj Bosni. Ako je grad podignut u ovom periodu, neminovno se nameće zaključak da je sa gradnjom zidina grada podignuta i crkva sa zvonikom koji je bio vidan sa mnogo strana i iz veće daljine, te je tako služeći okolnom stanovništvu kao objekat za orijentaciju, oglašavanje i obavještavanje, dao ime mjestu na kom se nalazio pa i gradu koji je tu podignut.

Zbog nedostatka istorijskih izvora bilo pisanih ili materijalnih, istoričari su prinuđeni da se koriste određenim pretpostavkama, legendama i predanjima da bi došli do koliko-toliko, relativno tačnih podataka. Takav je slučaj i sa srednjovjekovnim gradom Zvornikom. Ima pretpostavki i nagovještaja, doduše ne naučno utemeljenih i provjerenih, da na potezu Diviča, Donjeg i Gornjeg grada postoje i ostaci utvrđenja i građevina iz rimskog perioda. Međutim, ovog puta više pažnje posvetićemo srednjovjekovnom gradu.

Postojanje manastira na širem prostoru istočnog dijela Republike Srpske prije svega Tavne, Papraće, Lomnice i Ozrena, mogu nas uputiti na neke zaključke u vezi podizanja srednjovjekovnog grada Zvornika. Što predanje, što narodne pjesme, a istorijski izvori prije svega Pećki i Tronoški ljetopisi, saglasni su u tome da su sve to zadužbine Nemanjića. Podizanje Tavne vezuje se za kralja Dragutina i njegove sinove. Stefan Nemanja i njegov sin Sava, kao i kralj Dragutin pominju se kao osnivači Ozrena.

Zvornička kapija

Manastir Papraća po narodnoj pjesmi „Miloš u Latinima“ zadužbina je župana Vukana, sina Stefana Nemanjića, a po tronoškom i pećkom ljetopisu Papraću je počeo zidati kralj Dragutin, a dovršili su njegovi sinovi Vladislav i Uroš. I podizanje manastira Lovnice, tronoški i pećki ljetopisi vezuju se za kralja Dragutina.

Takođe, pouzdano se zna da je kralj Dragutin 1284. na saboru u Deževi predao vlast svom bratu Milutinu, a on na upravu od ugarskog kralja Ladislava IV (brata njegove žene) dobio Mačvu i bosanske oblasti Usoru i Soli, te je on uz neke srpske oblasti upravljao i ovim područjem do 1316. godine kao „sremski kralj“. Drina je tekla po sredini njegove države. I Đoko Mazalić u svom radu „Zvornik (Zvonik) stari grad na Drini“ na 77. strani piše da je stari grad Zvornik podignut pred kraj 13. ili početkom 14. vijeka, dakle u Dragutinovo vrijeme.

Vjerovatno da je kralj Dragutin bio svjestan geostrategijskog značaja grada i da je u sklopu svoje velike graditeljske aktivnosti podigao i dograđivao grad Zvornik. Dragutinov biograf, arhiepiskop Danilo II, ističe njegovu veliku pobožnost i odanost Crkvi. Danilo pominje 1293. posebnu Eparhiju u ovom dijelu Bosne i njenog episkopa Vasilija kao i dvorsku radionici stvari za potrebe crkava i manastira, što nas navodi na zaključak da je to bilo vrijeme u kome je bilo podignuto mnogo pravoslavnih bogomolja.

Dragutinova djelatnost na učvršćenju pravoslavlja u sjeveroistočnom dijelu Bosne duboko se urezala u svijest ovdašnjeg srpskog naroda koji do danas sve stare crkve i manastire u ovom dijelu Bosne, pa čak i u cijeloj Bosni pripisuje kralju Dragutinu. Međutim, ako one sve i nemaju svoj početak u vrijeme ovog revnitelja pravoslavlja, njegov rad je podstakao kasnija pokolenja koja su ideju o njegovoj revnosti oblačila u kasnije konkretne slučajeve. Uticaju pravoslavne crkve u Bosni Dragutin je doprinio i udajom svoje kćeri Jelisavete za bosanskog bana Stefana I Kotromanića krajem 1284. godine. Time je porastao ne samo uticaj pravoslavlja u Bosni već i svijest o krvnoj vezi srpske dinastije Kotromanića sa „svetorodnom“ dinastijom Nemanjića.

Prva polovina 14. vijeka je period prevlasto Nemanjića na Balkanu i sasvim sigurno srpske vlastele na ovom području. U takvim okolnostima sigurno treba tražiti početak egzistiranja grada i tokom vremena morao je kao gradsko jezgro dobijati na značaju. Nesumnjivo je dakle da su srpska vlastela bila njegov osnivač i da je grad postojao i prije njegovog prvog pisanog pomena 1340. godine.

Crkva Sv. Petke Trnove na tvrđavi Đurđev gradu

Kao i većina srednjovjekovnih srpskih gradova i Zvornik je morao imati svoju bogomolju. Predanja govore da je u gradu postojala crkva posvećena Sv. Petki Trnovoj, zaštitnici grada Zvonika. Nema podataka ni ko ni kada ju je podigao, ali bi sigurno obimnija arheološka istraživanja bacila više svjetla u vezi ove crkve, a samim tim i na porijeklo prvobitnog imena grada.

Turci grad kasnije znatno proširili i utvrdili. Poslije okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine Austrougarska ga je obnovila i utvrdila kao pogranično mjesto prema Srpskoj kraljevini i njegove zidove prilagodila tadašnjem načinu ratovanja. Imao je važnost borbenog objekta sve do 1918. godine. U periodu između dva rata, do 1934. godine, u Donjem gradu bila je artiljerija bivše jugoslovenske vojske, kada je konačno napušten i prepušten zubu vremena. U Drugom svjetskom ratu ponovo je dobio određenu ulogu kao utvrđenje okupatora i njegovih saradnika.

Stari zvornički grad (Đurđevgrad) činio je jednu cjelinu iako su se u njemu razlikovala tri djela: Gornji, Srednji i Donji grad. Gornji grad se nalazio na platou brda što ima oblik zvona, odnosno iznad njegovih hridina, Donji pored Drine i puta koji vodi pored nje, a prostor između Donjeg i Gornjeg grada počevši od Starog dvorca (Velika kula) pa dole do litica Donjeg grada je Srednji grad.

Godine 1432—1433. dolazi do sukoba između kralja Tvrtka drugog i Despota Đurđa. Đurađ potpomognut Zlatonosovićima izvojevao je pobjedu i zauzeo oblast Zlatonosovića od kada se naziva gospodarom Usore i Zvornika. Iz vremena držanja Zvornika od strane Despota Đurđa očuvalo se nekoliko legendi o „prokletoj Jerini“, njegovoj ženi, vizantijskoj princezi, koja nije bila omiljena u narodu, te je u predanju ostala kao zavodnica, ubica i zulumćar. Legenda kaže da je ona podigla stari zvornički grad. Priča se da je Jerina gradeći zvornički grad naredila da se kamen za gradnju dovlači čak iz mejdana kod sela Vilčevića u brdu Rudniku (12 km vazdušne linije od Zvornika) i da se kamen dodavao iz ruke u ruku od mejdana do grada. Treba naglasiti da današnji ostaci starog zvorničkog grada nose ime po njenom mužu Đurđu Brankoviću — Đurđev grad.

Početkom 15. vijeka ispod zvorničke tvrđave (van zidina starog grada) formiralo se i podgrađe Podvoznik (današnji Zvornik) koji je najveći uspon u srednjem vijeku (u predosmanskom periodu) imao u prvoj polovini 15. vijeka. Podgrađe Zvornika bila je tada poznata varoš, sa preko 2.000 stanovnika i ubrajao se u gradove srednje veličine u Evropi, koji su prema savremenoj kategorizaciji brojali između 2.000 i 10.000 stanovnika. U Zvorniku i Visokom su se u prvoj polovini 15. vijeka razvile najjače dubrovačke naseobine (kolonije) na području srednjovekovne Bosne, koje su povoljno uticale na njihovo privredno aktiviranje. Ova dva grada bila su tada i najveća središta trgovine u Bosni. Prvenstveno je Srebrenica i blizina njenog rudnika povoljno uticala na okupljanje Dubrovčana u Zvorniku, prije svega njihovih trgovaca i zanatlija, kojih je najviše u Zvorniku bilo 1425. godine (238). Usponu Zvornika doprinio je i njegov povoljan položajna raskrsnici važnijih puteva za Srpsku, Ugarsku i Bosnu, te je on uistinu postao polazna tačka za trgovinu i važno trgovinsko središte današnjeg Podrinja.

S obzirom na to da je glavno zanimanje Dubrovčana bila trgovina, oni su koristili brojne pogodnosti Zvornika i u njemu postepeno formirali uporište za svoju trgovinu na široj osnovi. U trgovini dubrovačkih trgovaca srebro i olovo zauzimali su posebno mjesto. Pored Dubrovčana i domaći ljudi su učestvovali u trgovini i zanatstvu. Iz drugih mjesta donosili su tkanine, pribor za jelo, pojaseve, dugmad, oružje, opremu za konje, djelove odjeće itd. U ovom periodu podignuta je i franjevačka crkva u Zvorniku (naselje Fetija) koja se prvi put pominje u dubrovačkim izvorima 1423. godine, i to je do sada najranija pouzdana vijest o njenom postojanju. Bila je posvećena Svetoj Mariji.

Samostan sa crkvom nalazio se na uzvišici neposredno iznad današnjeg centra grada za oko 15 m visinske razlike. Poslije Mohačke bitke i propasti Ugarske (1526) primjetno je stalno pomijeranje rimokatoličkog stanovništva prema sjeveru u područja s jačom katoličkom bazom, tako da je u zvorničkom podgrađu počeo rapidno da opada broj starog stanovništva. Smanjenjem i nestankom katoličkog stanovništva Zvornik su napustili i franjevci, pa je i Crkva svete Marije prestala sa radom (najvjerovatnije 1539. godine). Turci su u 16. vijeku franjevačku crkvu u Zvorniku pretvorili u Fehtija džamiju, ne dirajući inače građevinu, osim što su zapadni ulaz zazidali, a otvorili drugi sa sjeverne strane. Ona je vremenom sve više propadala iako je bilo pokušaja od strane Austrije posle 1878. godine da se ponovo pretvori u hrišćansku bogomolju. Po završetku Drugog svjetskog rata crkva je srušena. a materijal upotrijebljen u druge svrhe, prvenstveno za izgradnju ambara (čardaka) za žito na lokaciji bivšeg vojnog logora (Lagera) u Zvorniku.

Kao razvijeno gradsko naselje Zvornik je bio privlačan ne samo za trgovce već i za dubrovačke zanatlije. Najviše je bilo podstrigača sukna i krojača, a bila su i dva mesara, pet zlatara i po jedan kožuhar, obućar i brodar. Sve ove dubrovačke zanatlije su nesumnjivo doprinjele razvoju zanatstva u sredini u kojoj su boravili.

Zvornik se slično ostalim srednjovjekovnim gradovima sastojao iz grada, sjedišta vlastele, i podgrađa. U centru grada bio je trg gdje se odvijao sav poslovni i javni život. Trg je bio okružen kućama trgovaca i zanatlija, a u njima su se nalazile i njihove radnje. Naselje je imalo i svratište za putnike, carinarnicu i gostionu.

Uporedo sa privrednim razvojem, Zvornik dobija sve odlike naprednog gradskog naselja koje se ogleda u uređenju gradske uprave, spoljnjem izgledu grada i u svim drugim oblicima svakodnevnog života. Zato nije slučajno što su docnije Turci od njega napravili svoj administrativni centar, odnosno sandžak.

Osmanska vladavina

Džamija Begsuja u Zvorniku

Sadašnje ime Zvornik pominje se prvi put 1519. godine u ugovoru o miru što su ga sklopile kraljevina Ugarska i Osmansko carstvo, ali se ime Zvonik još i dalje, sve do 17. vijeka pominje.

U osvojenim krajevima Turci su formirali veće administrativno-političke i vojne jedinice koje su se zvale sandžaci. Prvi turski zapovjednik u osvojenom gradu bio je Alibeg Mihajlović. Turci su ubrzo ovaj grad pretvorili u jaku pograničnu tvrđavu odakle su polazili svi turski vojni pohodi na sjever. Na teritoriji nekadašnje bosanske države nakon njenog osvajanja formirali su tri sandžaka: bosanski (1463), hercegovački (1470) i zvornički (1480) godine.

Po dolasku u Zvornik, Turci su udarili temelje utvrđenju pored Drine obalskim bedemima i baterijama da zatvore svaki prilaz tim pravcem od vod, to je približno današnja njegova osnova. Istovremeno proširen je i učvršćen Gornji grad u kome je Mehmed II Osvajač po osvajanju Zvornika podigao džamiju, koja je nazvana njegovim imenom. Tu su odmah podignute stambene zgrade za posadu i predstavnike vlasti, jer je oko sultanove džamije nastala i prva stambena četvrt, najstarija mahala u Zvorniku, koju pominju turski popisi, nazvana po imenu navedene džamije. Ona se vremenom proširila i na prostranu zaravan uz kapiju tvrđave.

Turci su svojim dolaskom zatekli razvijeno naselje sa dosta prometnim trgom, koje se nije direktno naslanjalo na tvrđavu, nego se nalazilo znatno niže, tamo gdje su se sastajala dva stara puta — jedan što je išao od pravca Vrhbosne preko današnjih Šekovića i Papraće, pa kroz sadašnje selo Kula Grad, kraj samog Gornjeg grada, i spuštao se prema Drini, gdje je (kod današnje robne kuće i spomenika palim borcima) izlazilo na put što je vodio lijevom obalom Drine prema Savi (taj put je danas rekonstruisan i izgrađena je moderna pješačka staza koja spaja centar grada sa Đurđevgradom). Na ovom širem prostoru kao i na širem prostoru današnjeg naselja Fetija nalazilo se podgrađe Zvornika (Podzvonik), odnosno hrišćanska varoš, čiji su stanovnici bili, uglavnom, rimokatolici.

Poslije Mohačke bitke i propasti Ugarske (1526) primjetno je stalno pomijeranje katoličkog stanovništva prema sjeveru u područja s jačom katoličkom bazom, tako da je u zvorničkom podgrađu počeo rapidno da opada broj starog stanovništva. Smanjenjem i nestankom katoličkog stanovništva Zvornik su napustili i franjevci, pa je i Crkva svete Marije prestala sa radom (najvjerovatnije 1539. godine). Uporedo s tim u zvorničkoj okolini se nastanjivalo stanovništvo vlaškog porijekla.

U turskom periodu Zvornik je značajan zanatski i trgovački centar. Jako je razvijen saobraćaj lađama niz Drinu i skelom preko Drine. Godine 1533. ima nešto više od 580 domaćinstava, bez onih koja su pripadala organima vlasti i vojnom staležu. U Zvorniku je te godine zabilježeno preko 25 različitih zanata, i to: tabaci (štavljači kože), obućari, sarači, čizmadžije, ćurčije, papudžije, nanuldžije, krojači, kapari, klinčari, kalajdžije, svjećari, dunđeri, pekari, halvadžije, baradžije, mesari, potkovači, kovači, samardžije, klesari, berberi, kazandžije i drugi. Zvornik je u ovo vrijeme predstavljao najveće gradsko naselje u istoimenom sandžaku. Interesantno je napomenuti da je i u predturskom i turskom periodu u Zvorniku i okolini bilo jako razvijeno vinogradarstvo i da je grožđe predstavljalo osnovno voće u gradu. Jedan veliki broj zanatlija i trgovaca bavio se i zemljoradnjom.

U turskom periodu zvornička tvrđava bila je jedna od najvećih i najutvrđenijih srednjovekovnih gradova u Bosni. Zvornik je sve do 1852. godine ostao i sjedište Mitropolije i Zvorničkog sandžaka kada se i sjedište sandžaka i mitropolije premješta u Donju Tuzlu, a Mitropolija počinje nazivati Zvorničko-tuzlanska eparhija.

Grad je u vrijeme velikih tursko-austrijskih sukoba u tzv. Bečkom ratu veoma kratko, tačnije od 15. septembra 1688. pa do 1. avgusta 1689. godine bio pod austrijskom vlašću. I za vrijeme čitavog srpskog ustanka od 1804. pa dalje, grad je bio glavno uporište osmanske vojske za napade na Srbiju ili odbranu od ustanika. I ustanici su bili svjesni značaja Zvornika i zbog toga je Karađorđe veoma često nastojao da ga se domogne. Iz tog perioda sačuvana su zapažanja francuskog generalnog konzula u Travniku 1807. godine u kojima stoji: „Zvornik je ključ Bosne, te ako ga Srbi otmu, onda nijesu više sigurni ni Travnik ni Sarajevo.“

Austrougarska okupacija (1878—1918)

Zgrada SO Zvornik, izgrađena još u vrijeme Austro-ugarske okupacije

Zvornik je pod osmanskom vlašću bio sve do 1878. kada je i čitava Bosna i Hercegovina došla pod upravu Austrougarske. Na više mjesta Bosne i Hercegovine pružen je organizovan otpor ulasku austrougarske vojske. Veoma žestok otpor bio je u Tuzli ljeta 1878. godine, a u njemu su učestvovali i zvornički ustanici sa 450 ljudi, svrstani u jedan odred, koje su predvodili major Risto Popović i kapetan Đorđo Nikolić, obojica iz Zvornika.

U doba austrougarske okupacije (1878—1918) Zvornik je takođe razvijenije mjesto. On je kotarsko (sresko) središte sa razvijenim zanatstvom i trgovinom. Tadašnjem zvorničkom srezu, pored sadašnjeg područja opštine Zvornik, pripada je i područje današnje opštine Kalesija, Sapna, Teočak kao i djelovi sadašnjih opština Ugljevik (Tavna), Lopare (Tobut i Priboj) i Bijeljina (Glavičice). U cilju obezbeđenja koliko-toliko pismenih radnika i predradnika, kao i školovanja djece svojih činovnika, Austrija je u svojoj provinciji otvarala svjetovne osnovne škole po uzoru na evropske. Tako je u Zvorniku 1886. godine došlo do otvaranja narodne (državne) osnovne škole. Izgrađeni su makadamski putevi za Sarajevo, Srebrenicu, Tuzlu i Bijeljinu, koji su dugo godina i poslije Drugog svjetskog rata bili u upotrebi. Posebno se prodor Austrije osjetio u Zvorniku u oblasti arhitekture i građevinarstva. Nasuprot starim upravnim zgradama orijentalnog stila iz osmanskog razdoblja, uskih prozorčića i malo svjetla, podižu se nove velike građevine koje je trebalo da svojom monumentalnošću predstave novi režim i istaknu njegovu snagu. Sadašnja zgrada Skupštine opštine, Biblioteka i muzejska zbirka (Oficirski dom tj. Kasina), vojna bolnica u naselju Fetija (koja se više ne koristi), žandarmerijska stanica, bivša zgrada osnovne škole u naselju Begsuja (sada Novo Naselje), pošta (sada poslovne prostorije „Bobar banke“ u centru grada), porodične kuće Nikolića, Kovačevića, Popovića, Jovičića, zgrada Srpske pravoslavne osnovne škole (danas štamparija) samo su neki od većih objekata podignutih u Zvorniku za vrijeme Austrougarske.

Iz popisa stanovništva iz 1910. godine vidi se da je grad Zvornik te godine imao 732 kuće i 3.688 stanovnika.

Zgrada Muzejske zbirke i Narodne biblioteke — za vrijeme vladavine Austrougarske služila je kao Oficirski dom

Za vrijeme austrougarske okupacije od kulturno-prosvjetnih i sportskih ustanova i organizacija bile su u Zvorniku dvije osnovne škole (srpska i državna/narodna), Sokolsko društvo „Srpski soko“, Srpska narodna čitaonica, medresa i ruždija (viši stepen muslimanskih vjerskih škola), kao i nekoliko mekteba za osnovnu vjersku pouku muslimanske djece. U Zvorniku je postojala i pozorišna amaterska grapa, koja je priređivala kraće dramske prikaze, uglavnom jednočinke i dramatizovane narodne pjesme. Za vrijeme austrougarske u Zvorniku su osnovana kulturno-prosvjetna društva „Prosvjeta“, „Gajret“ i „Napredak“.

Sa izbijanjem Prvog svjetskog rata 1914. godine za Srbe lijevo od Drine počinje još jedna golgota koja je trajala sve do jeseni 1918. godine, tačnije 28. oktobra, kada poslije 458 godina tuđinske vladavine Zvornik od strane srpske vojske biva oslobođen.

Austrougarska je punih četrdeset godina vladala Bosnom i Hercegovinom što je nesumnjivo ostavilo dubok trag i donijelo krupne promjene u svim oblastima života Srba, a prije svega na polju razvoja i jačanja nacionalne svijesti. Okupatorska vlast cjelokupnu svoju politiku usmjeravala je onako kako je odgovaralo ciljevima njene okupacije. Austrougarska vlast zatekla je u Bosni i Hercegovini veliku ekonomsku, kulturnu i prosvjetnu zaostalost. Od ukupnog broja stanovništva većina je bila seosko sa samo 3% pismenosti.

Razdoblje između dva svjetska rata (1918—1941)

Za vreme Kraljevine SHS, odnosno Kraljevine Jugoslavije (1918—1941), Zvornik je sjedište sreza koji se prostirao u granicama gotovo neizmijenjenim iz vremena austrougarske vladavine. Imao je 10 opština. Prema prvom popisu stanovništva u novoj državi (1921) grad Zvornik je imao 3.139 stanovnika, od toga pravoslavnih 799, muslimana 2.025, katolika 190 i Jevreja 125. Prigradsko naselje Karakaj imalo je te godine 236 stanovnika (128 pravoslavnih, 98 muslimana i 10 katolika), Divič 399 muslimana i Kula Grad 294 muslimana. Čitav Srez imao je tada 47.233 stanovnika (pravoslavnih 26.249, muslimana 20.312, katolika i evangelista 537 i Jevreja 134).

Većina stanovnika u srezu bavila se zemljoradnjom, stočarstvom i voćarstvom. Radnika je bilo vrlo malo i oni su uglavnom radili kao najamna radna snaga na različitim radovima u Zvorniku, bavili su se splavarenjem ili povremeno sječom šume i radom u kamenolomima. Većina zanata u gradu bila je vezana za poljoprivredu, pa su dominirali zanati kao što su kovački, kolarski, potkivački, obućarski, opančarski, pekarski, ćurčijski, abadžijski, terzijski, kazandžijski, kujundžijski, mesarski, poslastičarski. Godine 1940. u Zvorničkom srezu bilo je 180 zanatskih radnji u kojima je radilo 336 zanatlija. Zvornik je u ovom periodu bio značajno trgovačko mesto.

Saobraćaj i prevoz robe obavljao se, uglavnom, konjskom zapregom, a kasnije i motornim vozilima, a sa bližom okolinom poznatim bosanskim konjićima (samaricama). Lađama „zvornikušama" izvozila se niz Drinu drvena građa, koža, suve šljive, jabuke i orasi, a samaricama u pasivne susjedne srezove kukuruz. Poznati su bili zvornički vašari, prvi na Ilindan 2. avgust i drugi na Petkovicu 27. oktobar.

U periodu između dva svjetska rata gradonačelnici opštine Zvornik su bili: Đorđo Vidaković, Hakija Krdžalić, Džemal ef. Hulusić i Stanko Nikolić. Stanko Nikolić funkciju gradonačelnika je obavljao od 1933-1941. godine.

Pred početak Drugog svjetskog rata Zvornik je imao električno osvjetljenje, poštu, telefon, telegraf, finansijsku upravu, bolnicu, sreski kao i šerijatski sud, medresu, šest džamija, sinagogu i pravoslavnu crkvu. Od javnih građevinskih objekata u ovom periodu podignuti su u gradu samo željezni most kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića na Drini (1929) i bolnica na Fetiji (1939/40.). Na području sreza Zvornik je tada radilo jedanaest narodnih osnovnih škola, Građanska škola trgovačkog smijera (radi od 1920. godine), Muška zanatska (šegrtska) škola i Ženska stručna zanatska škola. Zvornik je 1936. godine. imao dvije biblioteke-biblioteku Sokolskog društva „Soko" sa 508 knjiga i biblioteku Muslimanske narodne čitaonice „Sloga" sa 170 knjiga.

Period Drugog svjetskog rata

Za vreme Drugog svjetskog rata u Zvorniku su bile stacionirane jake neprijateljske snage(njemačke, ustaške, domobranske i legionarske) naročito do 1943. godine. Za okupatore Zvornik je bio značajan strateški centar. U toku većeg dijela rata Zvornik je bio jako neprijateljsko uporište i njegovi prilazi (Vratolomac, Zmajevac, Mlađevac i Stari grad) su bili obezbijeđeni rovovima i bodljikavim žicama i drugim utvrđenjima sa jakim posadama, jedinice Narodnooslobodilačke vojske oslobađale su ga sedam puta.

Prvi put je oslobođen 5. jula 1943. godine. Sam grad je branilo oko 3000 ustaša, domobrana i legionara. Napad na Zvornik je počeo 4. jula u 22 sata, a oslobođen sutradan oko podne uz žestoke borbe. Partizani su se zadržali u Zvorniku do 8. jula 1943. godine, a kada su napustili grad, iz pravca Tuzle su ušle njemačke jedinice. U borbi za prvo oslobođenje Zvornika poginuo je 71 partizanski borac, a među njima narodni heroj Filip Kljajić-Fićo, komesar Prve proleterske divizije.

Tokom 1943. partizanske jedinice su još dva puta oslobađale Zvornik, krajem septembra i početkom novembra. Dok su partizanske jedinice boravile u Zvorniku tokom njegovog prvog i drugog oslobađanja(jul i septembar 1943. godine), grad je bombardovan od strane njemačke i NDH avijacije. Od sredine 1943. godine u Zvorniku i okolini djelovao je organizovan ilegalni pokret, od kada slijedi značajniji odlazak mladića iz grada i okoline u partizanske jedinice.

Od novembra 1943. godine do septembra 1944. godine Zvornik je neprekidno bio u neprijateljskim rukama. U septembru 1944. godine borci Narodnooslobodilačke vojske dva puta su oslobađali grad: 12. septembra i 21. septembra kada su dijelovi 19. birčanske NOU brigade iznenadno upali u grad iz pravca Tuzle sa dva kamiona i zarobili 50 neprijateljskih vojnika. Na povratku iz grada kod Caparda smrtno je ranjen od strane četničke zasjede narodni heroj Svetozar Vuković Zarko, zamenik komandanta Devetnaeste birčanske brigade.

U decembru 1944. godine i početkom 1945. godine na području Zvornika vođene su velike borbe sa njemačkim i kvislinškim snagama. Borci 18. hrvatske i 21. tuzlanske NOU brigade oslobodili su Zvornik 20. decembra 1944. godine. Grad je bio u partizanskim rukama do 3. februara 1945. godine kada su se Njemci povlačeći prema sjeverozapadu, zauzeli Zvornik iz pravca Vlasenice. Zvornik je konačno oslobođen 19. februara 1945. godine, kada se u njemu formiraju organi narodne vlasti.

U Jugoslaviji

Po oslobođenju zemlje (1945), u novoj Jugoslaviji, u Zvorniku je opet sjedište sreza, čija je teritorija ostala, uglavnom, u istim granicama koje je ovaj srez imao za vreme Austrije, Kraljevine Jugoslavije i tzv. Nezavisne države Hrvatske (NDH). U martu 1945. godine formiran je Narodni odbor sreza Zvornik. Prvi predsjednik bio je Veljko Andrić, a sekretar Dedo Šehić. Tada je formirano šesnaest mjesnih narodnih odbora u okviru Sreza: Zvornik, Ročević, Pilica, Čelopek, Kozluk, Grbavci, Sapna, Petkovci, Snagovo, Drinjača, Kamenica, Caparde, Osmaci, Memići, Kalesija i Međaš. Prvi predsjednik MNO Zvornik bio je Nikola Manojlović, a sekretar Drago Blagojević. Godine 1952. doalazi do nove teritorijalne podjele na području Sreza, kada se umjesto 16 mjesnih narodnih odbora formira 8 narodnih odbora opština i to: Zvornik, Drinjača, Grbavci, Kozluk, Pilica, Sapna, Memići i Osmaci. Uvođenjem novog komunalnog sistema u ljeto 1955. godine dolazi do proširenja Zvorničkog sreza. Ukinuti su tada Srebrenički i Vlasenički srez i pripojeni Zvorničkom, tako da područje novog Zvorničkog sreza u periodu od 1955. do 1958. godine obuhvatalo teritoriju sadašnjih opština Vlasenica, Šekovići, Han-Pijesak, Srebrenica, Bratunac, Kalesija i Zvornik. Predcjednik Sreskog narodnog odbora Zvornik u ovom periodu bio je Nikola Andrić, potpredsjednici su bili Duško Jovanović i Rizo Selmanagić. U ljeto 1958. godine ugašen je Zvornički srez i priključen Tuzlanskom, koji je obuhvatao cijelo područje sjeveroistočne Bosne.

Most kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića

Most kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića, Zvornik, Republika Srpska, BiH

Današnji željezni most u gradu na Drini izgrađen je 1929. godine, uglavnom sredstvima radne reparacije. Radovi su trajali 3-4 godine, a njima su rukovodili inženjeri Mićić (iz Ljubovije) i Žilov (Rus). Po završetku gradnje zaprežnim vozilima dovezene su na most ogromne količine kamena da bi se ispitala njegova izdržljivost. Nakon petnaest dana, kada se utvrdilo da je most čvrst i stabilan, kamen je podignut, a most na svečan način pušten u promet (oktobar 1929. godine). U aprilu 1941. godine most je srušen radovi na dogradnji i dovođenju mosta u sadašnje stanje započeti su u jesen 1945. godine a završeni u junu 1946. godine. U vrijeme ovih radova saobraćaj preko Drine odvijao se skelom. Kao privremeno rješenje u martu 1945. godine (za 18 dana) osposobljen je prelaz preko mosta-na sredini je sagrađen viseći dio mosta na sajlama, a na porušenim željeznim dijelovima postavljena je drvena konstrukcija. Takav most je bio u upotrebi do jeseni 1945. godine. Obnovljeni željezni most pušten je u saobraćaj 9. juna 1946. godine. Na svečanosti tim povodom govorio je Rodoljub Čolaković, predsjednik Vlade BiH.

Zvorničke mahale (ulice)

Grad Zvornik sa svojim mahalama stotinama godinama bivstvuje u uzanoj kotlini na lijevoj obali Drine, od srednjovjekovnog grada (tvrđave) na jugu do Meteriza na sjeveru. Sa zapada ga stiskaju brda: Mlađevac, Kaplan, Kahvenjača, Zmajevac, Vratolomac i Debelo brdo, a na istoku samo ga korito Drine odvaja od istoimenog naselja u Srbiji, Malog Zvornika. Još od osmanskog perioda Zvornik je imao 14 mahala: Tabaci, Hrid, Zamlaz, Čaršija, Bajir, Fetija, Srpska varoš, Kanare, Namadžah, Skela, Rijeka, Beksuja, Kuljanski put i Vidakova njiva. Sve su imale po nekoliko sokaka od kojih su neki u kasnijim periodima prerasli u ulice. Tabaci su naselje između Donjeg grada i Diviča. Hrid je jedna od najstarijih mahala u Zvorniku i jedno od prvih naselja nastalih van zidina Gradske tvrđave. Formirana je u prvoj polovini 16. veka na uskom pojasu između Drine sa istoka i stjenovitog terena (hridina) na zapadu, po čemu je, kaže legenda, dobio ime. U osmanskom periodu tu je bilo pristanište drinskih lađa. Zamlaz je naselje između sadašnje zgrade opštine i izvorske vode „Zamlaz". Legenda kaže daje dobio ime od riječi za i mlaz. Na sadašnjem mjestu vode Zamlaz nekada izvirale u velikom mlazu voda, pa su ljudi ako bi trebalo da idu južno od izvora, govorili da idu za mlaz (iza mlaza) po čemu i naziv Zamlaz. Vjerovatnije je da je mahala nazvana po džamiji Zamlez a ova po istoimenom izvoru nedaleko od nje. Namadžah se nalazio između Mejdana na ustoku i Čaršije na zapadu. Dobio je ime od turske riječi namaz-molitva i džah-ponekad što u prevodu znači mjesto gdje se ponekad obavlja molitva. Čaršija (centar grada) se proteže od Zamlaza do riječice Zlatice i mosta na Čauševcu. Stanovništvo Zvornika i okoline centar grada zvalo je „Čaršija". Kroz nju je vodila glavna ulica sa zgradama i sa jedne i sa druge strane što je bila karakteristika svij gradskih naselja. Zvornik je vijekovima bio zanatsko-trgovački centar, u Čaršiji su i oko nje bili koncentrisani dućani (radnje zanatlija i trgovaca). Mahala Bajir dobila je ime od turske reči Bajir što znači brijeg, odnosno zemljište na padinama brda. Fetija je uz trg u centru grada najstarije naselje formirano u Zvorniku. Dobilo je ime po Fethija džamiji, a ova od turske riječi fet(osvajanje) što bi značilo osvojeno mjesto.

Sport

Fudbalski klub „Drina"

Zvornik je sjedište fudbalskog kluba Drina. On je osnovan u avgustu 1945. godine. i bio je prva sportska organizacija formirana u Zvorniku poslije Drugog svjetskog rata. Njegov prvi predsjednik je bio Nikola Mastilica.

Turizam

Turistička ponuda ovog grada nije razvijena u velikoj meri. Gostima se nudi mir, i brojne sadržaji tokom ljetnjeg i zimskog perioda. Turistima su dostupni: rijeka Drinu, Zvorničko jezero koje je bogato pastrmkom i pogodno za sportove na vodi, kao i skijalište na obližnjem Igrištu. U gradu postoje brojni kulturni spomenici, među kojima su Zvornička tvrđava, muzejska zbirka, i Andraševa vila. Izletišta su Kušlat i Vitinički Kiseljak. Postoji više manastira: Lovnica, Papraća, Tavna, Tronoša i u samom gradu je crkva iz 1823. godine.

U gradu se nalazi pozorište koje od 10. oktobra 2010. nosi ime po glumici Kapitalini Erić. Od 2003. godine u Zvorniku se organizuje slikarska radionica „Paleta“.

Zvorničko jezero

Zvorničko jezero se pruža 25 km uzvodno od 45 visoke brane kod Zvornika i Malog Zvornika. Površina jezera iznosi 8,1 km², širina od 0.3 do 3 km, a dubina maksimalno do 39 m. U jezeru je akumulirano oko 90 miliona m³ vode. Zvorničko jezero je prva akumulacija na Drini. Pripremni radovi na izgradnji brane i pretećih objekata počeli su 1948. godine, a jezerski basen je napunjen vodom 1955. godine. Zvorničko jezero leži na 140 m nadmorske visine. Jezero ima idealne uslove za razvoj nautičkog turizma. U priobalju Zvorničkog jezera nalaze se male plaže, veliki broj vikend kuća i nekoliko ugostiteljskih objekata, a vožnja kajaka, kanua i narodnih čamaca uz ribolov, kupanje i odmor samo su neke od aktivnosti kojima se turisti mogu baviti na ovom jezeru. Na jezeru se održava Državno prvenstvo u kajaku i kanuu na mirnim vodama, pored toga održava se i Zvornička regata.

Zvorničko kulturno ljeto

Zvorničko kulturno ljeto je manifestacija koja je počela od 2000. godine i koja traje i dan danas. Festival počinje 2. avgusta, a završava se 8. avgusta. Festival je zamišljen kao manifestacija koja ima kulturni, zabavni i sportski karakter uz razne druge sadržaje. Na gradskoj plaži se održavaju koncerti poznatih estradnih umjetnika. Pored gradske plaže, gdje se nalazi velika bina za nastupe izvođača, događaji se organizuju još i u „Domu omladine" na platou ispred „Kasine" gdje može da se vidi sajam knjiga, izložba fotografija, mini maraton, izložba rukotvorina, slikarska kolonija, rafting, šahovski turnir, motorijada. Održava se i tradicionalni susret opština Zvornik i Mali Zvornik na starom zvorničkom mostu Aleksandra Prvog Karađorđevića.

Stanovništvo

Sastav stanovništva – naseljeno mjesto Zvornik
	2013.	1991.	1981.	1971.	1961.
Ukupno	11 497 (100,0%)	14 584 (100,0%)	12 147 (100,0%)	8 538 (100,0%)	5 444 (100,0%)
Srbi	10 308 (89,66%)	4 235 (29,04%)	3 491 (28,74%)	2 424 (28,39%)	–
Bošnjaci	992 (8,628%)	8 854 (60,71%)1	6 686 (55,04%)1	5 736 (67,18%)1	–
Hrvati	54 (0,470%)	76 (0,521%)	66 (0,543%)	83 (0,972%)	–
Neizjašnjeni	52 (0,452%)	–	–	–	–
Nepoznato	23 (0,200%)	–	–	–	–
Ostali	15 (0,130%)	475 (3,257%)	72 (0,593%)	141 (1,651%)	–
Muslimani	14 (0,122%)	–	–	–	–
Crnogorci	9 (0,078%)	–	35 (0,288%)	27 (0,316%)	–
Jugosloveni	6 (0,052%)	944 (6,473%)	1 597 (13,15%)	24 (0,281%)	–
Bosanci	6 (0,052%)	–	–	–	–
Pravoslavci	5 (0,043%)	–	–	–	–
Makedonci	4 (0,035%)	–	6 (0,049%)	3 (0,035%)	–
Slovenci	3 (0,026%)	–	7 (0,058%)	16 (0,187%)	–
Albanci	3 (0,026%)	–	48 (0,395%)	26 (0,305%)	–
Ukrajinci	3 (0,026%)	–	–	–	–
Romi	–	–	135 (1,111%)	49 (0,574%)	–
Mađari	–	–	4 (0,033%)	9 (0,105%)	–

1. ¹ Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.

Grb grada

Glavni članak: Grb Zvornika

Grb Zvornika

Grb opštine Zvornik usvojen je 1996. godine i predstavlja rekonstrukciju starog grba i kombinaciju više simbola.

Simbol opštine je grb koji je kombinacija više simbola:

• Zvono sa krstom i četiri slova „S“ na plavoj podlozi, u gornjem lijevom kvadrantu, simbolizuje prvobitni naziv grada (Zvonik), a 1410 godina predstavlja godinu naziva Zvornik.
• Kula u gornjem desnom kvadrantu, na crvenoj podlozi, je simbol grada.
• Stilizovana glava vuka u donjem lijevom kvadrantu predstavlja vjekovnu težnju naroda za slobodu.
• Vodeni talasi u donjem desnom kvadrantu, predstavljaju simbol rijeke Drine.

Znamenite ličnosti

• Seka Aleksić, srpska folk pevačica.
• Zdravko Antonić, srpski istoričar.
• Nikola Vasić, graditelj violina.
• Goran Dragić, slovenački košarkaš srpskog porijekla.
• Zoran Dragić, slovenački košarkaš srpskog porijekla.
• Rade Đokić, srpski i bosanskohercegovački fudbaler.
• Goran Ikonić, srpski i bosanskohercegovački košarkaš.
• Aleksandar Kukolj, srpski džudista i reprezentativac Srbije.
• Marko Marković, srpski književnik.
• Danijel Milićević, srpski i bosanskohercegovački fudbaler.
• Samir Muratović, bosanskohercegovački fudbaler.
• Nada Obrić, srpska folk pevačica.
• Mitar Perušić, profesor na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu.
• Borisav Pisić, srpski i jugoslovenski atletičar.
• Radinka Marković Kapetanović, srpska novinarka i radiotelevizijski spiker.
• Sejad Salihović, bosanskohercegovački fudbaler.
• Pero Simić, srpski novinar i publicista.
• Miroslav Stevanović, srpski i bosanskohercegovački fudbaler.
• Said Huseinović, bosanskohercegovački fudbaler.

Galerija slika

• 
  Granični prelaz sa Srbijom
• 
  Crkva Svetog Jovana

Vidi još

• Opština Zvornik
• Zvorničko kulturno ljeto
• FK Drina Zvornik
• Most kralja Aleksandra I Karađorđevića
• Hram Rođenja Sv. Jovana Krstitelja
• Džamije na području Zvornika
• Dom zdravlja Zvornik

Literatura

• Knjiga: „Nacionalni sastav stanovništva — Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991.“, statistički bilten br. 234, Izdanje Državnog zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo;
• Knjiga: „Zvornik — slike i bilješke iz prošlosti“, Mehmed Hudović, Tuzla 1991. godine;
• Puzović, Predrag (2003). „Zvornička eparhija” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 62 (1-2): 281—287. 

Spoljašnje veze

• Grad Zvornik (jezik: srpski)
• Zvornik danas (jezik: srpski)
• Zvorničko jezero (jezik: srpski)
• "Politika", 21. mart 1937.