Balkanska ulica (Beograd)
  Balkanska ulica
| |
|---|---|
  | |
| Opština | Stari Grad i Savski Venac |
| Početak | Terazije |
| Kraj | stara Železnička stanica |
| Dužina | 700 m |
| Širina | oko 20 m |
| Nazvana | 1872. |
| Stari nazivi | Deo: Pivarska |
 | |
|
Pogled iz Sarajevske ulice
 
| |
Balkanska ulica je jedna od najpoznatijih beogradskih uzbrdica.[1]
Lokacija[uredi | uredi izvor]
Balkanska ulica, sa svojih 700 m dužine, pruža se od stare Železničke stanice, preseca Kraljice Natalije do Terazija. Izlazi na dve opštine: Gradska opština Savski venac i Gradska opština Stari grad.[2]
Ime ulice[uredi | uredi izvor]
Deo ulice se zvao Pivarska do 1896. godine,[2][3] jer se između Admirala Geprata i Nemanjine nalazila Kneževa pivara.[4] Bilo je ideja da se ulica nazove Vojvode Putnika odlukom iz 1927. godine, ali to nikad nije sprovedeno.[2]
U Kneževoj pivari je održana Svetoandrejska skupština 1858/59, a nekoliko godina kasnije su održavane i pozorišne predstave.[5]
Balkanska ulica nekada[uredi | uredi izvor]
Nekada je Balkanska ulica imala poseban status.[6] U Beograd se decenijama zvanično i dolazilo ovom strmom ulicom, jer je najveći broj putnika u prestonicu dolazio vozom, a potom sa Železničke stanice, peške ka Terazijama i ostatku grada. Balkanska ulica je među retkima koje nisu menjale naziv još od 1872. godine. Nekada je Balkanska bila glavni centar zanatstva, njena povezanost sa železnicom ju je ustoličila kao carstvo zanatlija i trgovaca, a samim tim i centar životnopotrebnih stvari. Balkanskom je donošena roba na Zeleni venac (na primer, izvesni Slobodan Ilić iz sela Bežanija je, prethodno prešavši pustinju sadašnjeg Novog Beograda i Nemački (sada Tramvajski) most, neposredno posle Drugog svetskog rata, kao mališan, vozio lubenice). Ulici su se nalazile saračke, kovačke, abadžijske radnje, tašneri, šeširdžije, jorgandžije i zlatari i mnoštvo ljudi koji su stalno ulazili i izlazili iz prvobitno malih belih kuća nalik na seoske a posle sve više braonkastih, kremastih, gospodskih, filigranskih fasada. U ruševinama višespratnice stradale u bombardovanju još 1941. godine, postojao je Indedž bar. To je bio veliki prostor, sa sasvim posebnom atmosferom.
Pored bioskopa, nalazilo se studentsko kulturno-umetničko društvo Krsmanović, u čijim su se prostorijama održavale probe akademskih ansambala ovog društva: hora, orkestra i pozorišta. Gradski mangupi dolazili su na te večernje probe Krsmanca da se udvaraju studentkinjama, a zatim su prelazili u Indedž bar. Kuća na uglu sa ulicom Kraljice Natalije liči na minjon sa luvrovskim stubićima na vrhu i širokim zidovima sa po tri izdužena prozora. U podnožju je bila mesto za pržionicu kafe, pa se onda tu prodavala aparatura za špiritus, a kasnije su tu bile narodna kuhinja i poslastičarnica, a najžamornije je možda bilo tridesetih godina prošlog veka kada su Beograđani u njeno dvorište dolazili da vide debelu Rožiku iz Minhena, ženu od 270 kila! Osamdesetih godina u Balkanskoj ulici otvorena je jedna od prvih roštiljnica u gradu.
"Grand Hotel Beograd" je otvoren 1. avgusta 1939. na uglu sa Nemanjinom.[7] Srpski inžinjeri su 1908–10. izgradili tunel od Balkanske ulice, na uglu sa Bosanskom/Gavrila Principa, oko 1.400 metara prema Dunavu, do kafane "Skoplje".[8]
Pogled u budućnost[uredi | uredi izvor]
Iako u Balkanskoj ulici nema pojedinačnih objekata koji su značajni u arhitektonsko-istorijskom smislu, ova ulica predstavlja važnu ulicu u centralnom gradskom jezgru kao zanatsko srce Beograda. Sukob starog i novog, modernog talasa i ponosa tradicije je i te kako primetan duž cele ulice.[9]
U ulici koja je bila simbol ručnih radova je nikla prva pametna zgrada u Beogradu. Bilo je to 2005. godine kada je svečano otvorena inteligentna građevina poslovno-stambenog tipa.
Rekonstrukcija Balkanske ulice[uredi | uredi izvor]
Kompletnu adaptaciju ulica je dočekala 2018. Dugi radovi su doneli nove pločnike, drvored i još mnogo toga. Ulica je proglašena za Ulicu starih zanata.[10]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Vodič kroz Beograd”. 011 info. Pristupljeno 17. 12. 2019.
- ^ a b v Ulice i trgovi Beograda, I knjiga (A-M). Beograd: Biblioteka grada Beograda. 2004. str. 34—35.
- ^ Kaćanski, Vladislav St. (2008). Stari izgled Beograda. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 164.
- ^ "Politika", 19. avg. 1937, str. 6
- ^ "Politika", 10. dec. 1922
- ^ „Beograd je ljubav-Balkanska ulica”. Beograduživo.rs. Pristupljeno 17. 12. 2019.
- ^ "Vreme", 2. avg. 1939
- ^ "Politika", 24. jul 1923, str. 5
- ^ „Beogradske priče: Balkanska ulica”. Belgrade Beat. Pristupljeno 17. 12. 2019.
- ^ „Spas ѕa uspomenu na stari Beograd”. Kurir. Pristupljeno 17. 12. 2019.