Koks (gorivo)
Koks je visokokalorično veštačko čvrsto gorivo, dobijeno suvom destilacijom kamenog uglja ili lignita, uz potpuni ili delimični nedostatak vazduha. Koks je tvrda, porozna (šupljikava) tvar, proizvedena grejanjem uglja do visoke temperature bez pristupa vazduha, a koristi se u proizvodnji gvožđa i čelika u visokim pećima.
Postupnim zagrevanjem usitnjenog kamenog uglja ili lignita u koksarama, kod temperatura viših od 200 °C dolazi do razgradnje uglja, uz stvaranje raznih gasova. Kod suve destilacije u koksarama, na visokim temperaturama (od 1000 °C do 1200 °C) ostaje "pravi" metalurški koks, a kod suve destilacije na nižim temperaturama (od 600 °C do 800 °C) ostaje polukoks.[1] Ostaci kod proizvodnje koksa su sirovi katran i ugljeni gas, koji iznose oko 30% vrednosti proizvodnje jedne koksare. Ugljeni gas sadrži približno 50% vodonika, 35% metana i ugljen-monoksida 8%.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Koks se počeo koristiti u metalurgiji gvožđa u 4. veku u Kini,[2] a u 11. veku počeo se koristiti za visoke peći. Nakon toga se počeo koristiti sredinom 18. veka u Engleskoj. Prednost koksa u odnosu na drveni ugalj je ta što je koks čvršći, tako da se visoka peć može više napuniti gvozdenom rudom, krečnjakom i koksom, što ima za rezultat više sirovog gvožđa, sirovine za dobijanje čelika.
Metalurški koks[uredi | uredi izvor]
Metalurški koks ima grejnu vrednost po kilogramu oko 29,5 MJ,[3] što iznosi oko 8,2 KWh tj. oko 7000 Kcal. Radi poređenja, energetska vrednost drveta je dvostruko manja. Koks je porozan, srebrnkasto siv, prizmatičnog loma, a sadrži nešto pepela i sumpora. Postoje dve vrste metalurškog koksa :
- koks za visoke peći, sa radnom zapreminom pora oko 50%
- livnički koks, s poroznošću oko 25%, koji je gust, zbijen i može podneti pritisak 12-20 N/mm2.
U državama koje proizvode veće količine koksa, kvalitet koksa je određena standardima.
Plinski koks[uredi | uredi izvor]
Plinski koks se dobija kao ostatak u plinarama. Sitniji je i mekši, tamnosive boje. Služi kao gorivo u koksnim pećima i za centralno grejanje.
Vodeni gas[uredi | uredi izvor]
Vodeni gas (plavi gas, sintetski gas, singas) jeste gas koji služi kao sirovina u industriji sinteze organskih jedinjenja, kao gorivo kod zavarivanja, proizvodnje stakla i u drugim industrijama, gde je potrebno razviti visoku temperaturu. Vodeni gas se proizvodi tako da se para prevodi preko užarenog uglja ili koksa. Sastoji se uglavnom od ugljen-monoksida (CO) i vodonika (H2) zagađenih malim količinama CO2, N2, CH4, i O2.
C(k) + H2O(p) <=> CO(k) + H2(p)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „http://www.fercoltd.com/ugaljIkoks.html”. Arhivirano iz originala 13. 3. 2014. g. Pristupljeno 30. 12. 2013. Spoljašnja veza u
|title=(pomoć) - ^ The Coming of the Ages of Steel. Brill Archive. str. 55. GGKEY:DN6SZTCNQ3G.
- ^ http://www.regea.org/assets/files/objavilismo2012/D32_Biofuel_hanbook_REGEA.pdf
Literatura[uredi | uredi izvor]
- The Coming of the Ages of Steel. Brill Archive. str. 55. GGKEY:DN6SZTCNQ3G.
