Knjiga fetvi
Knjiga fetvi je rukom pisana zbirka na osmanskom turskom jeziku, i svojevrstan raritet, koji se čuva u zbirci Istorijskog arhiva Beograda, u jednoj od 7 kutija, za period od 16. veka do 1980. godine.[1]
Dokument je nedatiran (fetve ne sadrže datum), tako de se pouzdano ne zna kada je nastao.
Opšte informacije[uredi | uredi izvor]
Fetva (arap. فتوى) znači savetovanje, koje se vrši sa ekspertom za islamsko pravo — šariju, a zasniva se na pravnom shvatanju povodom kakvog pojedinačnog slučaja, koji ima opšti domašaj. U skladu sa ovim značenjem, knjiga fetvi svojom sadržinom predstavlja posebnu vrstu dokumenta, na osnovu kojeg su visokoobrazovani predstavnici zajednice u domenu poznavanja verskog zakona, posebno šejh-ul-islami, predstavnici uleme i vrhovni verski poglavari u državi, i muftije širom carstva, davali pismena tumačenja kao odgovore na pitanja vernika da li su pojedini postupci i namere bili u skladu sa verom, odnosno sa islamom ili ne.[2]
Fetvu kao pravno shvatanje povodom kakvoga pojedinačnog slučaja, koje ima opšti karakter, donosi ugledni pravni učenjak (muftija), bilo iz vlastitih pobuda, bilo na zahtev nekog islamskog vlastodršca, pa tako snaga fetve zavisi od autoriteta onoga ko je sastavio fetvu ili onoga ko je tražio njeno izdavanje.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U zemljama u kojima je važilo islamsko pravo postoji mnoštvo objavljenih zbiraki fetvi.
- Knjiga fetvi iz Istorijskog arhiva u Beogradu, smatra se da je pripadala Mustafi Čelebiji, sinu Malog Huseina, čije se ime u rukopisu najčešće pominje, šerijatskog sudije, i sadrži opisane pravne situacije iz svih oblasti života i služila je sudiji kao oslonac prilikom donošenja odluka.[1] Nekada se fetve (zlo )upotrebljavaju i u dnevno - političke svrhe npr:
- Persijski (iranski) šah dao je 1890. jednoj engleskoj firmi monopol na prodaju iranskog duvana. Kada je, došlo do zajedničkih protesta iranskog građanstva i duhovništva, 1891. pojavila se fetva vrhovnoga šiitskog autoriteta, ajatolaha Širazija, da duvanski dim predstavlja napad na „skrivenoga imama“. U celom Iranu prestalo je trošenje duvana na javnim mestima. Međutim, kada je Vlada povukla pomenutu koncesiju, pojavila se i nova fetva koja je dozvolila uživanje duvana.
- Veliko zanimanje svetske javnosti izazvala je fetva od 14. februara februara 1980, kojom je iranski državni poglavar i verski vođa Homeini osudio na smrt indijsko - britanskog pisca muslimanske veroispovesti Salmana Ruždija,
...jer je ovaj u svom romanu „Satanski stihovi“, prema toj fetvi, napadao na „islam, proroka Muhameda i Kuran “ . Ipak, verski autoriteti u Saudijskoj Arabiji i šeici egipatske džamije Al -Azhar okvalifikovali su dotičnu fetvu kao nezakonitu i suprotnu islamu, obrazlažući taj stav okolnošću da šerijatsko pravo zabranjuje osudu na smrt bez sudskoga postupka, te da ono ne proizvodi pravna dejstva van država u kojima je šerijat pozitivno pravo. I sudanski islamista Hasan al - Turabi obrazložio je svoje neprihvatanje fetve protiv Ruždija time, što se takvi problemi mogu rešavati samo miroljubivim dijalogom.[3]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b „Ostale zbirke U:Istorijski arhiv Beograd”. Istorijski arhiv Beograd. Pristupljeno 5. 1. 2020.
- ^ Berkey, Jonathan (2004). "Education". In Richard C. Martin (ed.). Encyclopedia of Islam and the Muslim World. MacMillan Reference USA. ISBN 9780028662695.
- ^ Islamsko pravo