Partijska tvrđava Nisa

Partijska tvrđava Nisa
Svetska baština Uneska
Zvanično ime	Partijska tvrđava Nisa
Mesto	Turkmenistan, Partijsko kraljevstvo
Koordinate	37° 57′ 04″ S; 58° 12′ 45″ I
Površina	77.905, 4.003 ha (8,3856×109, 430.900.000 sq ft)
Kriterijum	Kulturno dobro: ii, iii
Upis	2007. (31. sednica)
Veb-sajt	http://whc.unesco.org/en/list/1242

Nisa ili Partonisa (turkmenski: Gadymy Nusaý) je arheološki lokalitet starog ahemenidskog grada, kasnije poznatog kao Mitridakert ili Mirdatkart. Nalazio se u srednjoj Aziji na istorijskom Putu svile u Turkmenistanu, kod modernog sela Bagira, 18 km severozapadno od Ašgabata. Svoj vrhunac je doživio u 3. veku p. n. e. kada je postao prva prestonica Partskog carstva. Upisan je na UNESKO-v Spisak mesta Svetske baštine u Aziji i Australaziji 2007. godine kao jedinstveni ostaci prve partijske prestonice u kojoj se prepoznaju elementi percijske kulture, ali i stare Grčke i Rima sa zapada.

Istorija

Novčić Mitridata I iskopan u Nisi

Ovo područje je bilo naseljeno još u 4. milenijumu p. n. e., a naselje je postojalo još u 1. milenijumu p. n. e. Međutim, prema predanju osnovao ga je kralj Arsak I (vladao od oko 250—211. p. n. e.) i od tada je, između ostalog, bio i glavna nekropolom partijskih kraljeva, iako još uvek nije utvrđeno da li je tvrđava Nisa bila kraljevska rezidnecija ili mauzolej. Taj najstariji grad je bio petostrano utvrđenje sa zidinama od zbijene zemlje visokim 5-7 metara i debelim oko 8-9 m. Unutra su bili tornjevi od opeke i vojne okrugle barake prečnika oko 17 m, te mauzoleji s velikim središnjim dvorištem (38 x 38 m).

Arheološka iskopavanja su otkrila dva utvrđena spojena grada (Stara i Nova Nisa) s bogatim državnim, stambenim i verskim građevinama. Grad se nalazio na strateškom položaju preseka trgovačkih puteva sever-jug i istok-zapad, ali je služio i kao utvrđena granica protiv rimskog vojnog širenja. Mnoga helenistička dela su iskopana, poput ceremonijalnih ritona, te novca s prizorima iz mitologije. Danas se nalaze u Arheološkom muzeju u Ašgabatu.

Mitridat I (171—138. p. n. e.) ga je preimenovao u Mitradatkirt ("Mitridatova tvrđava"), što se zna s jedne glinene pločice (od 2,700 pronađenih na lokalitetu) ispisane klinastim pismom. Tokom prve decenije 1. veka pogodio ga je strašan zemljotres od kog se nikada nije oporavio.

God. 224., nakon raspada Partijskog carstva, Nisa je postala deo Sasanidskog carstva, ali izgubila na važnosti i postepeno je gubila stanovništvo. Ali ostala je važna trgovačka stanica tokom islamskog razdoblja sve do 14. veka.

Literatura

• Kohl, Philip L. (1984). Central Asia: Palaeolithic beginnings to the Iron Age. Pariz: Editions Recherche sur les Civilasations. str. 48. 

Spoljašnje veze

• Arheološka misija u Nisi
• Nisa Utvrda, Ayan Tourism & Travel Company
• Istorijski lokalitet Nisa, Turkmenistansko ministarstvo turizma i sporta