Rubina (narodna nošnja)
Rubina ili košulja bila je jedna od osnovnih i neizostavnih delova srpske narodne nošnje, kod muškaraca i žena. Izrađivana je od domaćeg kudeljnog, lanenog i pamučnog platna. Rubina je jedna od glavnih karakteristika u dinarskim nošnjama Bosne i Hercegovine i jugozapadne Srbije.
Izgled[uredi | uredi izvor]
Rubina u Jadru
U Jadru se do pred kraj XIX veka u ženskoj narodnoj nošnji nosila rubina cjelača, koja je pravljena od kudeljnog ili lanenog platna. Bila je dužine do članaka. Krojena je izjedna, sa umetnutim klinovima ispod pazuha, od pet bezova, pola platna. Prednji deo i poleđina rubine bili su sačinjeni od po dva beza, dok se peti bez delio na dva klina. Rukavi su krojeni od po jednog beza. Oko vrata se nalazio porub, tzb. venjača. Do polovine grudi bio je razrez, koji se ispod vrata skupljao sapinjačama - uzicama od lanenog ili kudeljnog konca. Ove košulje su retko ukrašavane vezom, kako su nošene svakodnevno i kako su preko njih nošeni i drugi haljeci. Stajaće (praznične) rubine bile su ukrašavane čivkom (čipkom) po venjači i po ivicama rukava.[1]
Istovremeno u Jadru se nosila i soždreljna košulja, u struku presečena i sastavljena. Gornji deo je nazvan oždrelje, a donji skuti.
Muška rubina krojila se iscela i takođe se nacivala cjelačom. Pravljena od kudeljnog ili ćetenog (lanenog) platna. Muška rubina bila je dužine do polovine listova. Praznične rubine, oko vrata i na grudima ukrašavane su vezom - krstačicom, izrađenog od crnog ili crvenog pamuka.
Istovremeno se nosila i soždreljna košulja. slična ženskoj soždreljnoj košulji.[2]
Rubina u Rađevini
Rubina u Rađevini izrađivala se od domaćeg kudeljnog i lanenog platna. Kao i u Jadru rubina je krojena izjedna od pet bezova, dužine do članaka. Prednji deo i poleđina rubine bili su sačinjeni od po dva beza, dok se peti se rezao u kline koje su se umetale ispod pazuha. Zbog umetnutih klinova, košulju nazivaju klinara ili klinčara. Svaki rukav krojen je od po jednog beza. Oko vrata je kolir, a na ramenima poramenice. Razrez na grudina je ukrašen sitnim porubima - karnerićima, ispod kojih je prišivena traka - opašajčić, od istog platna od kog je sašivena rubina.
Praznične rubine su istog kroja kao i svakodnevne, ali su sašivene od finijeg, tanjeg platna, potkanog beza ili od pamučnog platna. Na koliru, ili na grudima pored sitnih poruba, ukrašavane su sitnim šarama izvezenim krstastim vezom. Pojednine žene, prišivale su po dnu rukava i čipku domaće izrade.
U isto vreme, kada i rubina, nosila se i košulja na skute (ali dosta retko) i soždreljna košulja.
Preko rubine se opasivao tanki vuneni pojas. Devojke su preko rubine opasivale prednju pregaču, a žene su pored prednje, nosile i zadnju kecelju.
U muškoj narodnoj nošnji se takođe javlja rubina, izrađene od kudeljnog ili lanenog platna. Slična ženskoj rubini klinari, ali dosta kraća. Bila je dužine do ispod kolena.
Praznična rubina, naručito kod mlađih, bila je ukrašena različitim vegetabilnim ornamentima po ivicama kolira i rukava. Osim vezom, rukavi i sastavi košulje ukrašavani su belom čipkom.
U isto vreme nosila se i košulja krojena u kline , ali sa kragnom oko vrata i jakama (manžetnama), po dnu rukava.
Preko se opasivao tanki vuneni pojas. Preko su se nosile pamuklija, sukneni gunjić i gunj.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bjeladinović Jasna, Milka Jovanović (1967). Narodna nošnja, u: Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj. 27. Etnografski muzej u Beogradu. str. 305.
- ^ Bjeladinović Jasna, Milka Jovanović (1967). Narodne nošnje, u: Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj. 27. Etnografski muzej u Beogradu.
- ^ Bjeladinović-Jergić, Jasna (2011). Narodne nošnje Srba u XIX i XX veku. [Knj. 2]. Etnografski muzej = Ethnografic Museum. str. 36, 41. ISBN 978-86-7891-059-3.