Stereoskop
Stereoskop je optički uređaj koji kombinuje dve fotografije istog predmeta snimljene sa raznih tačaka u prostoru tako da posmatrač stiče utisak trodimenzionalnosti kakav ima kada sa oba oka gleda stvarni predmet u prostoru.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Pojam stereoskopskog (binokularnog) vida podrazumeva korišćenje dva oka zajedno u vizuelnoj percepciji. Vidna polja levog i desnog oka se preklapaju što nam omogućava da procenimo dubinu i udaljenost.
Fenomen stereoskopskog vida dugo je izučavan, najviše u doba renesanse. Đovani Batista dela Porta (1538‐1615) pravi binokularne crteže, a Jakopo Kimenti (1554‐1640) kreira stereo parove koje je postavio jedan pored drugog. Time je pokazao poznavanje binokularnog vida. Pojam "stéréoscopique" Fransoa Dagijon (1567‐1617) pominje u traktatu iz 1613. godine.[1]
U prvoj polovini 19. veka Čarls Vitston (1838) i Dejvid Bruster (1844) su značajno doprineli razvoju stereoskopije. Nezavisno jedan od drugog su u sličnom periodu došli do ideje da kreiraju stereoskop kao alat za prikaz steroskopskih slika.[1]
Parovi fotografija koji se posmatraju pomoću stereoskopa nazivaju se stereogramima ili stereoparovima.[2] Najčešće korišćeni tipovi stereoskopa su džepni i prizmatični.[3]
Džepni stereoskop[uredi | uredi izvor]
Sastoji se od dva sabirna sočiva ugrađena u okvir, tako da je njihovo međusobno rastojanje jednako normalnom razmaku očiju (oko 65 mm). Visina mu je jednaka žižnoj daljini sočiva (oko 80 mm). Pošto se fotografije pri posmatranju nalaze u žižnoj ravni sočiva, svetlosni zraci koji iz pojedinih tačaka snimaka padaju u odgovarajuća sočiva izlaze iz njih kao međusobno paralelni. Time je omogućeno posmatranje prostornih slika udaljenih predmeta očima akomodiranim za gledanje na daljinu, što olakašava dobijanje stereomodela. Uz to se slike vide i kao povećane, čime se postiže poboljšanje dubinskog razlučivanja modela. Nedostatak je u tome što rastojanje između identičnih tačaka oba snimka ne sme biti veće od razmaka očiu, čime je ograničen format foto-snimaka.[3]
Prizmatični stereoskop[uredi | uredi izvor]
Otklanja navedeni nedostatak džepnog stereoskopa i omogućava posmatranje foto-snimaka većeg formata. Umetanjem dva para ogledala (prizmi) na putu prolaska zrakova za svako oko, umesto prirodne baze posmatranja, koja odgovara normalnom razmaku očiju, dobija se povećana baza određena rastojanjem spoljnih (većih) ogledala. Zraci koji idu od snimaka odbijaju se od ogledala (prizmi) i prolaze kroz sočiva pod istim uslovima kao i kod džepnog stereoskopa. Postavljanjem na sočiva durbinčića sa umerenim povećanjem omogućeno je finije dubinsko razlučivanje slike. Ako se doda naročiti pomoćni uređaj (stereometar) stereoskop se može upotrebljavati i kao merni pribor. Od prizmatičnih stereoskopa najpoznatiji su ogledalni stereoskop, interpretoskop i stereoskop za posmatranje foto-snimaka u nizu.[3]
Galerija[uredi | uredi izvor]
- Stereoskop koji se čuva u Muzeju Vojvodine
-
-
-
-
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Stojaković, Vesna (2011). Doktorska disertacija Generisanje prostora na osnovu perspektivnih slika i primena u oblasti graditeljskog nasleđa (PDF). Novi Sad. str. 14.
- ^ Vojna enciklopedija. Knjiga 9 Sparta-Tirana. Beograd. 1975. str. 155.
- ^ a b v Vojna enciklopedija. Knjiga 9 Sparta-Tirana. Beograd. 1975. str. 156.
