Aecije (evnuh)
Aecije (grčki: Ἀέτιος; umro posle 802.) je bio vizantijski evnuh i najuticajniji političar Vizantijskog carstva tokom vladavine carice Irine (797-802).
Biografija[uredi | uredi izvor]
Aecije se u izvorima prvi put javlja 790. godine sa titulom protospatara i poverenika carice Irine, regentkinje svog maloletnog sina Konstantina VI (780-797). U jesen iste godine Irina je pokušala da svrgne sina i samostalno ovlada Carstvom. Dolazi do pobune vojske u korist mladog cara. Konstantin je postavljen za jedinog vladara, a Irina je stavljena u kućni pritvor. Njene pristalice, uključujući i Aecija, su proterane[1][2].
Aecije i ostali evnusi vraćeni su na svoje funkcije kada je Irina povratila ulogu savladara (792)[3]. Avgusta 797. godine njen moćni ministar, evnuh Stavrakije, uspeo je da svrgne i oslepi (možda i ubije) Konstantina, čime je Irina preuzela vlast u čitavom Carstvu. Ujaci svrgnutog cara, sinovi pokojnog cara Konstantina V (741-775), na čelu sa cezarom Nićiforom, bili su potencijalna pretnja Irininoj vladavini. Nakon pobune iz 792. godine oni su primorani da se zamonaše i zatvoreni su u Aja Sofiju. Aecije je uspeo da uguši pobunu i 797. godine te ih je proterao u Atinu, rodni grad Irine[1][4].
Irinina naklonost sada je bila podeljena između Stavrakija i Aecija. Počelo je rivalstvo između dvojice evnuha i njihovih pristalica. Obojica postavljaju svoje rođake na visoke položaje kako bi, nakon eventualne Irinine smrti, preuzeli vlast[5]. Maja 799. godine Irina je zaista bila ozbiljno bolesna. Aecije je na svoju stranu pridobio Nikitu Trifilija, domestika sholu, koji je Stavrakija optužio za zaveru protiv carice u cilju uzurpiranja prestola. Kako bi se rešio ovaj problem, Irina je sazvala sabor u palati Hijeriji, ali je Stavrakije pobegao uz izvinjenje[6][7]. Počeo je da mitom pridobija ljude kako bi izveo državni udar. Aecije je ubedio Irinu da 800. godine izda naređenje kojim zabranjuje kontakt sa Stavrakijem bilo kome iz vojske. Postavljen je na mesto stratega Anatolike. Stavrakije je bio ozbiljno bolestan. Nastavio je da se suprotstavlja Aeciju u Kapadokiji sve do smrti juna 800. godine[6][7].
Aecije je nakon Stavrakijeve smrti bio na vrhuncu moći. Pored Anatolike, preuzeo je komandu i nad Opsikijom. Odneo je 800. godine pobedu nad Arabljanima[1]. Svoga brata Lava imenovao je monostrategom Trakije i Makedonije kontrolišući tako vojske najbliže prestonici. Vojske kojima je upravljao direktno ili preko svojih ljudi činile su trećinu ukupnih snaga Vizantijskog carstva. Nastojao je da obezbedi presto za svog brata Lava. Shodno tome, Aecije je 802. godine imao značajnu ulogu u odluci Irine da odbaci ženidbenu ponudu svetorimskog cara Karla Velikog[8][9][1]. Aecijevi planovi naišli su na opoziciju drugih uticajnih dvorana, pre svega Nićifora (Irininog ministra finansija) i Nikite Trifilija, Aecijevog nekadašnjeg saveznika. Tu je bio i Lav Sarantapek, rođak carice. U strahu od izbijanja građanskog rata, Aecije je 31. oktobra 802. godine u Velikoj palati proglasio Nićifora za cara. Time je Irina svrgnuta i primorana da se povuče u manastir[10]. Aecijeva dalja sudbina nije poznata. On je verovatno izgubio vlast nakon stupanja Nićifora na presto. Moguće je da je on "patrikije Nićifor" koji je zajedno sa Nićiforom poginuo u bici kod Pliske protiv Bugara (26. jula 811. godine)[1].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d Kazhdan 1991, str. 30.
- ^ Garland 1999, str. 82.
- ^ Garland 1999, str. 83.
- ^ Garland 1999, str. 86–87
- ^ Kazhdan 1991, str. 30, 1945
- ^ a b Garland 1999, str. 88.
- ^ a b Treadgold 1997, str. 423.
- ^ Garland 1999, str. 89.
- ^ Treadgold 1997, str. 424.
- ^ Garland 1999, str. 89–90
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. New York, New York and London, United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-14688-3.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, ur. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-2630-6.