Aleksandar Joksimović

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ukoliko ste tražili srpskog glumca, pogledajte članak Saša Joksimović.
Aleksandar Joksimović
Joksimović i manekenke u modelima iz kolekcije Simonida, Beograd, 1967.
Datum rođenja(1933-06-29)29. jun 1933.
Mesto rođenjaPriština, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti29. mart 2021.(2021-03-29) (87 god.)
Mesto smrtiBeograd,  Srbija

Aleksandar Joksimović (Priština, 29. jun 1933 — Beograd, 29. mart 2021[1]), bio je srpski modni kreator koji je obeležio jugoslovensku modnu scenu. Radio je i stvarao u Beogradu u vreme Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ). Modnu karijeru je započeo 1960. godine, a 1997. godine odlazi u penziju i povlači se iz javnog života.[2] Smatra se začetnikom i jedinim oficijelnim dizajnerom visoke mode u socijalističkoj Jugoslaviji.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Aleksandar Joksimović rođen je 29. juna 1933. godine u Prištini u trgovačkoj porodici. Nakon kapitulacije Italije septembra 1943. godine, kada je Kosovo ušlo u zonu nemačkih okupacionih snaga, položaj srpske zajednice naglo se pogoršao. Porodica Joksimović, kao i mnoge druge porodice, bila je primorana da se iseli. Porodica se preselila u Beograd, da bi se nakon savezničkog bombardovanja u kojem im je stradala kuća, nastanili u Kragujevcu. Kako je porodicama izbeglim sa Kosova Odlukom saveznog povereništva za unutrašnje poslove od 6. marta 1945. onemogućen povratak kući, porodica Joksimović nastavlja da živi u Kragujevcu. Budući modni revolucionar završava osnovnu školu i gimnaziju u Kragujevcu. Godine 1953. upisuje Višu školu za primenjenu umetnost u Novom Sadu. Dve godine nastave provodi na odseku za scenografiju, nakon toga prelazi na odsek za tekstil, jer je odsek za scenografiju iznenada bio ukinut. Joksimović diplomira na istom odseku 1958. godine, ne sluteći da će konstruktivna obrada tekstila postati njegovo glavno zanimanje.[3]

Odevanje u SFRJ[uredi | uredi izvor]

U posleratnom periodu odevanje Jugoslovena svedeno na najneophodnije odevne predmete, oličavalo je borbu za opstanak svakog pojedinca.[4] Odeća postaje lišena bilo kakve estetizacije, vlada uniformisanost i odeća koja sputava individualnost. Stvaranje besklasnog društva diktira funkcionalnu, klasičnu i nenametljivu odeću radne žene. Nastajanjem privredne reforme, šoping turizma i uspona socijalističke srednje klase, dolazi do bojkota nemodernih i neestetizovanih proizvoda. Bez lidera stila progres u modnoj industriji nije bio moguć. Tekstilna industrija Jugoslavije imala je mnogo poteškoća kao što su izrada neadekvatnih krojeva, loš dizajn, odsustvo svih veličina i neuređena tabela za standard konfekcijskih veličina. Posledice tog nezadovoljstava vide se na punim rafovima sa ne prodatom garderobom. Počelo je i javno da se komentariše da je neophodno poboljšanje domaće tekstilne industrije. Časopis “Bazar” je želeo da svojom kritikom podstakne stvaranje novih dizajnerskih imena. Naš čuveni kreator Čedomir Čedomir prokomentarisao je kako mu je smetala vremenska retardacija u odnosu na zapadnu modu. Izjavljuje sledeće: “Jugoslovenski proizvođači kreiraju da bi nam bilo hladno-oko srca. Oni su krivi što, dehumanizirajući svoju robu, proizvode ne za ljude već za magacine. Optužujem našu konfekciju što u proseku sporo reaguje na modne promene”. U ovom časopisu prvi put se pojavljuju ideje Aleksandra Joksimovića. Njegovi predlozi su se odnosili na konfekcijska rešenja garderobe namenjene za svaki dan.[5]

Početak karijere[uredi | uredi izvor]

Pojavom Aleksandra Joksimovića »kralja makaza«, kako su ga nazivali dolazi do revolucionarne promene tadašnje sumorne, uniformisane i neestetizovane odeće socijalističkog režima. Vinuvši se na svetsku modnu scenu, prvi u Srbiji uvodi tematsku kolekciju kao motiv za slobodno nadahnuće, promovišući na taj način ne samo svoj inspirativni duh, već i brojne ličnosti iz srpske istorije sa čijih je kostima crpeo nepresušnu inspiraciju. Aleksandar Joksimović bio je jedan od najznačajnijih promotera mode u nacionalnom stilu. Inspirišući se srpskom istorijom i tradicijom, Vizantijom i srednjovekovnim srpskim slikarstvom za stvaranje novih kolekcija doživljava svetsku slavu, a domaća štampa ga proglašava modnim poglavarom. Jedan je od retkih kreatora koji su odbili da rade za modnu kuću Dior. Njegove modele nosile su slavne ličnosti, poput japanske princeze, supruge Pitera Justinova i Kloda Leluša, Jovanke Broz.[6]

Radikalna promena života Aleksandra Joksimovića usledila je 1963. godine, kada je zavod za unapređenje domaćinstva obezbedio referentu angažovanje na kreaciji modela od indijskih sari tkanina. Tako je Joksimović prvi put ušao u modu, koja će ubuduće diktirati njegov životni pravac. Joksimović dobija pohvale od modnih kritičara, ukupan utisak je bio da se radi o modelima osmišljenim sa puno mašte.[7] Osnivanje Nacionalnog salona pri Zavodu za unapređenje domaćinstva, imalo je veliku ulogu u konstituisanju tzv. Mode u nacionalnom stilu, koja je obeležila jugoslovensku modnu produkciju 60-tih. Iz Nacionalnog salona plasirani su modeli sa interpretiranim pečatom tradicionalne ornamentacije i kroja. Aleksandar Joksimović je uskoro promovisan u vrhunskog renovatora respektibilnog narodnog kostima. Kreator Nacionalnog salona Aleksandar Joksimović privukao je pažnju javnosti kada je 1965. godine priredio kolekciju inspirisanu tkaninama, krojevima i ornamentacijom narodnog kostima sa područja Kosova i Metohije. Kolekcija modela, čiju su osnovu činili krojevi zubuna, jeleka i anterije, a ornamentaciju filigranske loptice i terzijski vez, probudila je interesovanje ne samo domaće već i strane štampe.[8]

Do kreacije ekstravagantne Simonide 1967. Joksimović je dizajnirao još dve kolekcije za Nacionalni salon. Prvu kolekciju iz 1965. činili su modeli od kukičane i pletene vune, koja je podražavala autentične uzorke, dok je druga kolekcija iz 1966. bila nadahnuta različitim regionalnim narodnim nošnjama (kosovskom, šumadijskom i crnogorskom) i gradskim prizrenskim kostimom.[9] Godine 1965. osnovan je list Bazar, Joksimović postaje modni urednik ovog časopisa, odmah po osnivanju.

Aleksandar Joksimović učestvuje u osnivanju Centrotekstila i prelazi 1964. u odeljenje za izvoz, pritom nastavlja da radi na promociji mode u nacionalnom stilu. 1967. nastaje Simonida-prva oficijelna kolekcija grandiozne mode. Nakon godinu dana usledile su kolekcije Vitraž (1968) i Pejzaž (1968), potom je usledila kolekcija Prokleta Jerina (1969).[10] U narednoj deceniji usledile su kolekcije:

  • Vele Nigrinova (1970),
  • Emina (1971),
  • Ptice (1972),
  • Visoko 73 (1972),
  • Ana Karenjina (1973),
  • Formula 1i Ramona (1974),
  • Milena Barili (1975),
  • Mozaik (1975),
  • Marija Tanase (1976),
  • Isidora (1976),
  • Teorema (1977),

Kolekcije[uredi | uredi izvor]

Kolekcije Simonida, Vitraž i Pejzaž i Prokleta Jerina označile su radikalnu promenu modnog koncepta socijalističke Jugoslavije o čemu svedoče brojni natpisi u inostranoj i domaćoj štampi koji su novostvorenu grandioznu modu[11] okarakterisali kao varijantu haute couture u uslovima socijalizma.[12]

Simonida (1967) - Kolekcija Simonida predstavljala je prvu grandioznu kolekciju visoke mode socijalističke Jugoslavije. Predstavljena je beogradskoj publici 7. marta 1967. godine u ambijentu »Galerije fresaka«. Štampani mediji za najuspešniji model proglasili su venčanicu Simonidu, dugu haljinu jednostavnih linija sa šlepom, dekorisanu vezom od bisera, koja je svojom ukupnom modelacijom jasno asocirala na odeću monahinja.[13] Kolekcija Simonida je iste godine prikazana na Međunarodnom modnom festivalu u Moskvi, zajedno sa kolekcijama Koko Šanel, Kristijana Diora i Pjera Kardena. Tradiciji okrenute stanovnike Moskve, Simonida je oborila sa nogu zahvaljujući svojim specifičnim zvonasto krojenim rukavima preuzetim iz srednjovekovne vizantijske odeće i ornamentacije sa kamenih frizova manastira Gračanica i Dečani.[14]

Vitraž i Pejzaž (1968) - Vitraž kao drugo Joksimovićevo grandiozno ostvarenje, za razliku od Simonide koja je podrazumevala interpretaciju srpske istorije u kolekciji Vitraž inspiracija je uzeta sa bojenih stakala sa prozora pravoslavnih i katoličkih manastira.[15] Kolekcija Pejzaž predstavljena je na raskošnoj modnoj svetkovini na lenjingradskoj izložbi i na izložbi u hali beogradskog sajma. Kolekcija je takođe prikazana i u Zagrebu i Ljubljani. Osnovu Pejzaža činili su muški i ženski modeli od kože maslinastozelenih tonova, čiju je modelaciju uveličavala serdžada, zidna prostirka u enterijeru seoskih kuća sa zoomorfnim i motivima predela.[16]

Prokleta Jerina(1969) Prokleta Jerina je kolekcija inspirisana legendarnom izgradnjom Smedereva, ratovima za odbranu srpske Despotovine i solunskim borcima. Domaća tema kao motiv za slobodno nadahnuće mudro je interpretirana u skladu sa stilskim kodovima pariske modne avangarde 1960-ih. Pjer Kardenov futuristički dizajn, koji je podrazumevao mini haljine pregače i obilje metalnih ukrasa, Joksimović je preoblikovao shodno razrađenim tehnikama za proizvodnju autentičnosti.[17]

Saradnja Aleksandra Joksimovića i Jovanke Broz[uredi | uredi izvor]

Prva dama SFRJ nosila je garderobu stranih proizvođača tekstila, ali je i preferirala i domaću tekstilnu industriju. Aleksandar je poznat i po tome što je dizajnirao kostime i haljine za Jovanku Broz. U sklopu proizvodnje Centrotekstila, svake godine je za Jovanku Broz u toku sezona proleće/leto i jesen/zima, realizovani su modeli po njenoj meri. Izlagavši u mnogim prestonicama, priznat u svetu (odbio je posao dizajnera u „Dioru“) i kod nas bio je logičan izbor prve dame SFRJ. Na ovaj način Jovanka je promovisala domaću industriju tekstila. Svoju naklonost modnoj sceni tadašnje Jugoslavije pokazivala je i prisustvom na manifestaciji "Moda u svetu". Davne 1969. godine Joksimović je imao čast da joj prikaže svoju kolekciju "Vitraž". Njegove modele nosila je svakodnevnim prilikama, manifestacijama, prijemima, međunarodnih poseta i dočekivanja stranih zvaničnika. Aleksandrov model iz kolekcije Ptice (1972) izrađenu u pačvork tehnici koju je nosila u poseti Kraljice Elizabete druge [18].

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Preminuo modni kreator Aleksandar Joksimović”. Politika. 29. 3. 2021. Pristupljeno 29. 3. 2021. 
  2. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 26, 32.
  3. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 24, 25, 26.
  4. ^ Preuzeto iz teksta Moda u ogledalu šezdesetih Muzej Vojvodine Novi Sad, http://www.happynovisad.com/lifestyle/izlozba-moda-u-ogledalu-sezdesetih.7116.htm Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. oktobar 2014)
  5. ^ Ana Aksentijević Jelić, SKRIPTA IZ PREDMETA ESTETSKO OBLIKOVANJE, Beograd. (2012). str. 60.
  6. ^ „Aleksandar Joksimović: Modni revolucionar”. Arhivirano iz originala 24. 10. 2014. g. Pristupljeno 18. 10. 2014.  Tekst „ Gloria ” ignorisan (pomoć)
  7. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 26.
  8. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 45.
  9. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 46.
  10. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 27.
  11. ^ http://www.anthroserbia.org/content/pdf/articles/velimirovic_kulturna_biografija_grandiozne_mode.pdf 2006.
  12. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 43.
  13. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 57.
  14. ^ Aleksandar Joksimović – zaboravljeni velikan jugoslovenske mode | Plezir
  15. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 70.
  16. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 72.
  17. ^ Danijela Velimirović, Aleksandar Joksimović Moda i Identitet, Utopija, Beograd. (2008). str. 76.
  18. ^ http://www.anthroserbia.org/Content/PDF/Articles/velimirovic_odevanje_jovanke_broz.pdf str 54

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Александар_Јоксимовић&oldid=26638505”