Banderije

Mađarski husar iz 17. veka.

Mađarski husari 17-18. vek.

Banderije (mađ. banderiális hadsereg) su bile odredi feudalne konjice u Ugarskoj i Hrvatskoj od 11. do 16. veka. Činili su je uglavnom ugarski plemići, pri čemu je svaki velikaš vodio svoj barjak, lat. banderium, odatle i naziv.

Istorija

Banderije su formirane za vlade kralja Ištvana (997-1038), kako bi zamenile dotadašnju mađarsku narodnu vojsku, koja je sakupljana po plemenima. Znatniji velikaši (baroni) opremali su i izdržavali sopstvene banderije, u kojima je služila sitnija vlastela. Pored ovih, zemljoposedničkih banderija, kralj Ištvan je formirao i županijske banderije, sa sedištem u županijskim gradovima, sastavljene od slobodnih seljaka i dela kmetova, koje su opremane iz državne blagajne, i bile pod komandom kraljevskih činovnika (župana ili grofova).

Po ratnom ustavu kralja Žigmunda (lat. Regulamentum insurrectionale generale, Zakon o masovnom podizanju naroda na oružje iz 1435), svi veliki zemljoposednici, sa njima i crkveni, bili su dužni da naoružaju svoju banderiju, u odnosu na veličinu njihovih poseda. U slučaju velike opasnosti za državu, proglašavan je narodni ustanak, i svi plemići bili su dužni da na svaka 33 kmeta opreme po jednog konjanika: tako su Ugarska i Hrvatska mogle da podignu oko 80.000 konjanika.

Vladislav II obnovio je 1492. banderijske odredbe i odredio je običnu jačinu na 400 konjanika, pola od njih husari, pola od njih teška konjica. Posle mohačke bitke 1526. banderije su bile skoro uništene i posle su se javljale sa obično 10 do 12 konjanika. Zato su od 1601. sve banderije sa manje od 50 konjanika morale da uđu u takozvane banderije komitata.

Banderijske odredbe nestale su u toku osmanske vladavine, ali je naziv ostao do 19. veka za jedinice konjanika koje bi slale komitati.

Vidi isto

• Pandur