Disgnatija

Disgnatija
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnost	Maksilofacijalna hirurgija
MKB-10	Q10.0 — Q18.0
MKB-9-CM	524.10
DiseasesDB	29354
MedlinePlus	003026
MeSH	D011378

Disgnatija je nenormalan izgled lica i poremećaj zagrižaja sa poremećenim odnosima vilica prema bazi lobanje ili bez njih. Ona može biti simetrično ili asimetrično zastupljena. Normalan izgled vilica nasuproz disgnatiji nosi naziv eugnatija. Disgnatija je zbog estetskih i funkcionalnih deformiteti lica i vilica praćena je pored poremećaja jedne ili više od funkcija i psihičkim smetnjama zbog narušenog estetskog izgleda, bez obzira na pol i doba života. Uzroci nastanka disgnatija su brojni i zbog toga je ponekad nemoguće ustanoviti koji su etiološki faktori - endogeni ili egzogeni, imali presudan uticaj.

Disgnatija (u vidu mandibularne prognatije) je bila posledica čestog incesta kod dinastije Habsburgovaca (vidi galeriju) zbog čega su je nazvali habsburška vilica.

Etiologija

Izroci disgnatije mogu biti različiti:

• Tako npr. kod prave progenije, lažne progenije, prognatija, kao i dubokog zagrizžaja, nasledni faktori igraju značajnu ulogu.
• Takođe kod urođenih rascepa nepca mogu se razviti disgnatije, kao što je hipoplazija gornje vilice, a može biti uzrokovana i postoperativnim ožiljcima.

Lobanja bez i sa disgnacijom

• Funkcionalne smetnje koje nastaju kod disgnatija dovode do otežane prohodnosti disajnih puteva, jer zbog otežanog disanja na nos, pacijent diše na otvorena usta. Pri tome nedostaje stimulativno dejstvo donje na gornju vilicu. U predelu gornje vilice nastaje suženje u premolarnoj regionu, sa visokim gotskim nepcem, a neretko i protruzijom gornjih frontalnih zuba.
• Nedovoljno učešće donje vilice u sisanju, dovodi do nedostatka nadražaja za rast i ona ostaje u distalnom položaju. Nastaje deformitet u vidu mikrogenije.
• Zbog loše navike, kao što je sistanje palca, donja vilica je - usled vertikalnog pritiska palca - potisnuta prema nazad. Pri horizontalnom položaju palca prilikom sisanja, nastaje otvoreni zagrižaj u predelu fronta, zbog smetnji u razvoju sekutića gornje i donje vilice.
• Ako dođe do oštećeenja u predelu zgloba, tj, zone rasta donje vilice, dolazi do zaostajanja u razvoju sa oštećene strane.
• Disgnatije nastale usled traume u predelu tela donje vilice, izuzetno su retke. Nelečeni prelomi u predelu gornje vilice takođe mogu biti uzrok nastanka disgnatije.
• Primena vazdušne terapije u dečijem uzrastu može biti jedan od uzroka zaostajanja u razvoju i pojave disgnatije.

Vrste disgnatija

Disgnatija	Slika	Opis promena
Mandibularna prognatija, ili progenija		Mandibularna prognatija, ili progenija je anomalija izgleda kod koje je su brada i zubi donje vilice pomereni prema napred. Ona je jedna od najčešćih disgnatija (neharmoničan izgled lica i vilice sa okluzalnim poremećajima sa ili bez poremećenog odnosa vilice prema bazi lobanje). Manifestuje se povećanom dužinom tela donje vilice sa izbočenom bradom i izbočenošću donjih zuba u odnosu na gornje. Nastaje kao posledica porasta tela donje vilice, ramusa mandibule ili tupog ugla. Kod progenije postoji i pozitivna incizalna stepenica. Može biti praćen i drugim deformitetima kao što su otvoreni zagrižaj, laterognatija (deformiteti koji se ogledaju u devijaciji vilice u jednu stranu, što dovodi do unakrsnog zagrižaja, mogu biti uzrokovani traumom donje vilice u detinjstvu sa oštećenjem centra rasta, ili povećanja kapituluma donje vilice)
Pseudoprogenija		Lažna progenija ili pseudoprogenija je anomalija izgleda u kojoj je veličina donje vilice normalna, dok je gornja vilica zaostala u rastu.
Progeni prinudni zagrižaj		Progeni prinudni zagrižaj je anomalija izgleda u kome su su sekutići donje vilice, ispred gornjih, uz neporemećen međusobni odnos položaja vilica.
Mikrogenija		Mala mandibula, mikrogenija ili retrogenija je anomalija izgleda podrazumeva distalni položaj brade, nastao usled distalnog pomeranja donje vilice ili male donje vilice.
Mikrognatija		Mikromaksila ili mikrognatija podrazumeva abnormalno malu nerazvijenu gornju vilicu, odnosno srednju trećinu lica.
Makrogenija		Mandibularna makrognatija, makromandibula ili makrogenija je u celosti gledano abnormalno uvećanje donje vilice (npr, kod akromegalije).
Laterogenija		Laterognatija je anomalija u kojoj je došlo do bočnog pomeranje donje vilice usled pojačanog ili smanjenog razvitka jedne polovine mandibule.
Maksilarna prognatija ili progenija		Maksilarna prognatija ili prognatija podrazumeva isturenost gornje vilice ili alveolarnog grebena zuba. Ukoliko je gornja vilica pomerena prema napred, i ne postoji razlika između apikalne baze i zubnog luka, to stanje se naziva prognatiji gornje vilice (maksilarna protruzija). Ukoliko je pomeren alveolarni greben zajedno sa zubima prema napred uz postojanje dijastema, pri čemu postoji razlika između apikalne baze i zubnog luka, to stanje se naziva alveolarna protruzija.
Otvoreni zagrižaj		Otvoreni zagrižaj ili aperogenija je stanje u kome gornji od donjih zubi, kada su zatvorene vilice, ne dosežu okluzalnu ravan. Otvoreni zagrižaj se može javiti u čeonom predelu, bočno u premolarnoj i molarnoj regiji, ili su u kontaktu samo zadnji molari, kada se ova anomalija zagrižaja naziva bočna ili totalna apertognatija. Ona u frontalnom predelu,je najčešća (zbog loše navike, sisanje prsta, varalice i slično) Može biti praćena i drugim deformitetima. Javljalja se kod i kod rahitisa. Bočno otovreni zagrižaj se javlja distalno od premolarnih zuba usled hiperplazije kapituluma mandibule ili kao posledica neadekvatno tretirane traume dentoalveolarnog sklopa.
Ukršteni zagrižaj		Ukršteni zagrižaj je oblik disgnatije kod koga je došlo do parcijalnog ili totalnog pomeranja zuba donje vilice prema lateralno u odnosu na normalnu okluziju.
Hemihipertrofija lica		Hemihipertrofija lica je stanje u kome je parcijalno ili totalno uvećana jedna strana lica.
Hemiatrofija lica		Hemiatrofija lica je stanje nerazvijenost jedne polovine lica, kako koštanog tkiva, tako i ostalih zahvaćenih mekih tkiva.
Dizostoze		Dizostoze su konstitucionalni poremećaji u razvoju koštanog tkiva različite vrste. Prema etiologiji nanstanka one su različite morfologije i zato imaju i različite kliničke slike. U predelu lica i vilica to su: lat. dysostosis mandibularis, dysostosis mandibulofacialis, dysostostis otomandibularis, dysostosis cleidocranialis, dysostosis craniofacialis.

Terapija

Ortodontski zahvat

Svaka disgnatija u periodu rasta deteta zahteva, obavezni veći ili manji ortodontski zahvat. Ukoliko, iz različitih razloga, istekne period koji je adekvatan za ortodontsko lečenje, uspešnost lečenje je nezadovoljavajuća jer primena samo konzervativnim metoda nije dovoljna.

Ortodontski tretman može biti neuspešan iz više razloga, između ostalog i zbog nedovoljne saradnje pacijenta.

Ortodontska terapija danas se kod većeg broja pacijenata može sprovesti i kod odraslih osoba, ali je to najčešće dugotrajan proces uz upotrebu fiksnih aparata, koje zbog životnih profesija, pacijenti nerado prihvataju uvek, jer oni moraju da se dugo nose (tako da kao alternativa u terapiji kod ovih pacijenata dolazi u obzir operativno lečenje).

Preoperativni ortodontski zahvat

Kao prethodna mera za što uspešniji hirurški zahvat kod disgnatija sprovodi se reoperativni ortodontski tretman. Klasičan primer je uskost gornje vilice koju treba korigovati pre operativnog zahvata prave progenije.

Hirurška terapija

Stanje pre i posle operacije disgnatije za uklanjanje otvorenog zagrižaja

Hirurško lečenje se sprovodi po završetku rasta deteta odnosno adolescenta, u načelu posle 18-te godine života, jer svaki operativni zahvati pre završetka rasta u sebi najčešće krije veliki procenat opasnosti od recidiva. Recidivi danas ne predstavlja neku značajnu komplikaciju, pošto je operativna tehnika usavršena, tako da je njihova pojava retka. Prema Keleu razlikuju se sledeće vrste recidiva:

Rani recidiv - koji nastaje neposredno nakon operativnog zahvata i

Kasni recidiv - koji je uslovljen vučom mišića.

Da bi se postigli što bolji rezultati u lečenju disgnatija, neophodna je dobro postavljena indikacija i veliko iskustvo hirurga.

Tumačenje pojma recidiv disgnatije:
Neki pod tim podrazumevaju ponovnu pojavu disgnatije koja je postojala i pre operacije. Takve vrste recidiva se označuju kao "totalni recidivi" što je izuzetno retko. Recidivom se ipak može smatrati ako je došlo do pomeranja donje vilice prema napred u postoperativnom toku, za više od 1,5 mm. Ukoliko je disgnatija bila kombinovana sa otvorenim zagrižajem, procenat recidiva može biti i veći. Recidiv koji ne menja profil lica, čini da su pacijenti takvim rezultatom zadovoljni.

Galerija

• Portreti različitih Habsburgovaca koji su patili od teškog mandibularnog prognatizma, pa otuda potiče i naziv habsburška vilica
• 
  Maximiliano I da Alemanha. Pintura de Albrecht Dürer
• 
  Maximiliano I (à esquerda) com a sua família; ao seu lado, o filho Filipe I de Espanha; o jovem de sexo masculino em primeiro plano é o futuro Carlos V; nos três, é visível a anormal protuberância maxilar que caracterizaria a família.
• 
  Carlos de Habsburgo, o imperador Carlos V da Alemanha e rei Carlos I da Espanha, ainda jovem
• 
  Carlos V. Pintura de Rubens, cópia de um quadro de Ticiano
• 
  Fernando I de Habsburgo, imperador da Alemanha, irmão de Carlos V
• 
  Rudolfo II de Habsburgo, imperador da Alemanha; era neto de Fernando I; a sua mãe era uma filha de Carlos V
• 
  Fernando II de Habsburgo, imperador da Alemanha; era também neto de Fernando I
• 
  Fernando III de Habsburgo, imperador da Alemanha; filho de Fernando II
• 
  Leopoldo I de Habsburgo, imperador da Alemanha; era filho de Fernando III e de Mariana de Espanha, uma filha de Filipe III, e portanto sua prima afastada
• 
  José I de Habsburgo, imperador da Alemanha; era filho de Leopoldo I
• 
  Carlos VI de Habsburgo, imperador da Alemanha; era o segundo filho de Leopoldo I; quando lhe sucedeu a sua filha Maria Teresa, casada com o Duque da Lorena e Grão Duque da Toscânia, Francisco I, cessou a varonia dos Habsburgos, originando-se uma nova casa, a de Habsburgo-Lorena; o filho de ambos, José I de Habsburgo, bem como os seus descentes, já não demonstram o prognatismo do maxiliar tão acentuado
• 
  Filipe II de Espanha e I de Portugal. Pintura de Ticiano.
• 
  Filipe II de Espanha e I de Portugal
• 
  O Infante Don Carlos, filho de Filipe II. Pintura de Velázquez
• 
  Filipe III de Espanha e II de Portugal
• 
  Filipe IV de Espanha e III de Portugal. Pintura de Velázquez, c. 1631-1632
• 
  Filipe IV de Espanha e III de Portugal. Pintura de Velázquez, 1632-1633
• 
  Filipe IV de Espanha e III de Portugal. Pintura de Velázquez, c. 1634-1635
• 
  Filipe IV de Espanha e III de Portugal. Pintura de Velázquez, 1652-1655
• 
  Filipe IV de Espanha e III de Portugal no fim da vida; o prognatismo do maxilar inferior é cada vez mais notório.
• 
  Carlos II de Espanha enquanto jovem. É notória já a sua feição desfigurada, com o célebre maxilar de Habsburgo
• 
  Carlos II de Espanha.
• 
  Carlos II de Espanha já rei. Com o avançar dos anos, acentuou-se o prognatismo mandibular que caracterizou a sua família devido aos casamentos consanguíneos, e que entre outros efeitos adversos haveria de ditar a sua morte sem descendentes, por causar também, entre outras afecções, impotência. Consigo, chegou, ao fim, a dinastia dos Habsburgos na Espanha, sendo substituídos pelos Bourbons.

Literatura

• Shaw WC, Richmond S, O'Brian. The use of occlusal indices: A Europian perspective. Am J Orthod Dentofac Orthop. 1995;107:1-9.

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).