Sicilijanska mafija
| Sicilijanska mafija | |
|---|---|
 Provincije Sicilije | |
| Lokacija osnivanja | Sicilija,  Kraljevina Italija |
| Aktivne godine | od 19. veka |
| Teritorija | Uglavnom zapadna Sicilija, naročito Palermo, Trapani, i Agriđento[1] |
| Etnicitet | Ljudi od časti (stariji članovi) su Sicilijanci |
| Članstvo (est.) | oko 2 000[2] |
| Saveznici | |
| Rivali | Stida, i povremeno sopstveni saveznici |
| Značajni članovi | |
Sicilijanska mafija (ital. mafia siciliana), poznata kao Koza nostra (ital. Cosa nostra — naša stvar),[3] kriminalna je organizacija na Siciliji u Italiji. To je labava asocijacija kriminalnih grupa koje dijele zajedničku organizacionu strukturu i kodeks ponašanja.[4] Svaka grupa, poznata kao kao „porodica”, „klan” ili cosca,[5] tvrdi da ima suverenitet nad teritorijom, običnom gradom ili selom ili naseljem (borgata) većeg grada, u kojoj vrši reketiranje. Članovi nazivaju sebe „ljudima časti”, iako ih javnost često naziva „mafiozima”. Osnovna djelatnost mafije je zaštita reketa, arbitraža sporova između kriminalaca, kao i organizovanje i nadzor ilegalnih ugovora i transakcija.[6][7]
Nakon talasa iseljavanja, Mafija se proširila na druge zemlje kao što su Sjedinjene Američke Države, Kanada ili Australija.
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Prema pripadnicima mafije koji su izdali organizaciju, tzv. „pokanicima” (ital. pentito), pravo ime Mafije je Koza nostra (ital. Cosa nostra — „naša stvar”). Kada je italijansko-američki mafijaš Džozef „Džo” Valači svjedočio pred Stalnim potkomitetom za istrage 1963. godine (poznato kao Valačijevo saslušanje), otkrio je da američki mafijaši za svoju organizaciju koriste naziv Koza nostra („naša stvar” ili „ova stvar je naša” ili jednostavno „naš slučaj”/„naš interes”).[8][9][10] Naziv je u to vrijeme shvaćen kao pravi naziv organizacije, i kao takav njegovan je od strane Federalnog istražnog birao i širen od strane medija. FBI je čak dodao član la nazivu, nazivajući organizaciju La Cosa Nostra (u Italiji, član la nije korišten kada se govorilo o Koza nostri).
„Pokajnik” Tomazo Bušeta je sudiji Đovaniju Falkoneu rekao je naziv Koza nostra korišten i od strane sicilijanske mafije.[11] Bušeta je odbacio riječ „mafija” kao puku književnu kreaciju. Drugi disidenti, kao što su Antonino Kalderone i Salvatore Kontorno, potvrdili su da je termin Koza nostra korišten da bi se opisala Mafija.[12] Mafijaši predstavljaju poznate članove jedni drugima kao pripadnike cosa nostra („naše stvari”) ili la stessa cosa („iste stvari”) što znači „on je ista stvar, mafijaš, kao ti”.
Sicilijanska mafija je koristila druga imena kroz istoriju, kao što je „Časno društvo”. Mafijaši su poznati među sobom kao „ljudi časti” ili „ljudi poštenja”.
Koza nostru ne treba miješati sa ostalim mafijaškim organizacijama u Italiji, kao što je Ndrangeta u Kalabriji, Kamora u Kampanji ili Sakra korona unita u Apuliji.
Definicije[uredi | uredi izvor]
Socio-ekonomske definicije[uredi | uredi izvor]
Leopoldo Frančeti je 1876. godine opisao sicilijansku mafiju kao „industriju nasilja“. Godine 1993. italijanski sociolog Diego Gambeta nazvao ga je „kartelom privatnih zaštitnih firmi“.[a] Osnovna delatnost mafije je zaštita od reketiranja, tj. pružanje vanpravne zaštite od kriminalnih aktivnosti i nečasnog ponašanja nasiljem i vandalizmom. Mafija ne služi široj javnosti kao policija, već samo određenim klijentima koji im plaćaju za zaštitu.[13]
Osnovne aktivnosti mafije su rešavanje sporova među ostalim kriminalcima, zaštita od međusobnog varanja i organizovanje i nadgledanje ilegalnih sporazuma, često uključujući mnoge agente, poput ilegalnih sporazuma kartela u inače legalnim industrijama.
— Diego Gambetta, Codes of the Underworld (2009)
Sicilijanska mafija nije centralizovana organizacija. Umesto toga, to je kartel nezavisnih kriminalnih bandi koje svoje usluge prodaju pod zajedničkim brendom. Ovaj kartel polaže ekskluzivno pravo na prodaju usluga vanzakonite zaštite na svojim teritorijama, a svojim etiketama (časni čovek, mafioz itd.) oni razlikuju sebe od običnih kriminalaca kojima ne dozvoljavaju da prodaju zaštitu.
Otuda je termin mafija pronašao klasu nasilnih kriminalaca spremnih i u isčekivanju imena koje ih definiše, i, s obzirom na njihov poseban karakter i značaj u sicilijanskom društvu, oni su imali pravo na ime različito od onog koje definiše vulgarne kriminalce u drugim zemljama.
Frančeti je tvrdio da mafija nikada neće nestati ukoliko sama struktura ostrvskih socijalnih institucija ne prođe kroz suštinsku promenu.[16] Preko jednog veka kasnije, Diego Gambeta se složio sa Frančetijevom analizom, tvrdeći da mafija postoji zato što vlada ne pruža odgovarajuću zaštitu trgovcima od imovinskog kriminala, prevara i kršenja ugovora. Gambeta je napisao da Sicilija (početkom devedesetih) nije imala „jasne zakone o imovinskim pravima niti administrativne ili finansijske kodekse prakse“, i da je njen sudski sistem bio „užasan“ zbog svoje neefikasnosti. Gambeta je preporučio vladi da liberalizuje tržište droga i ukine utvrđivanje cena cigareta kako bi se ova roba premestila sa crnog tržišta; da poveća transparentnost javnih ugovora tako da ne može doći do nameštanja, što mafijaši obično arbitriraju; i da redizajniraja postupak glasanja kako bi se otežala kupovina glasova. Rešavanje ovih problema smanjilo bi potražnju za mafijaškim intervencijama u političkim i ekonomskim poslovima.[17]
Organizacije mafijaškog tipa prema italijanskom zakonu[uredi | uredi izvor]
Član 416-bis italijanskog Kaznenog zakona, koji je uveo Pio La Tore, definiše udruženje mafijaškog tipa (Associazione di Tipo Mafioso) kao ono u kome „pripadnici udruženja iskorišćavaju potencijal zastrašivanja koje im daje njihovo članstvo i ispunjavanje uslova i omerta koje članstvo povlači za sobom i koje dovode do počinjenja krivičnih dela, direktnog ili indirektnog preuzimanja upravljanja ili kontrole nad finansijskim aktivnostima, koncesijama, dozvolama, preduzećima i javnim uslugama u svrhu ostvarivanja dobiti ili nezakonite prednosti za sebe ili druge."[18][19]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Paraphrase. See chapter 5 of The Sicilian Mafia (1993).
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Paoli (2014), p. 124
- ^ „Mapping the mafia: Italy's web of criminal gangs explained” (na jeziku: engleski). Euronews.com. 25. 5. 2021. Pristupljeno 27. 12. 2018.
- ^ Pike, John (3. 10. 1998). „La Cosa Nostra”. Federation of American Scientists Intelligence Resource Program. Arhivirano iz originala 27. 1. 2022. g.
- ^ Raab, Selwyn (2014). Five Families: The Rise, Decline and Resurrection of America's Most powerful Mafia Empire (1at izd.). Thomas Dunne Books. str. 13. ISBN 978-0312361815.
- ^ Raab, Selwyn (2014). Five Families: The Rise, Decline and Resurrection of America's Most power Mafia Empire (1at izd.). Thomas Dunne Books. str. 13. ISBN 978-0312361815.
- ^ Gambetta (1993)
- ^ Gambetta (2009)
- ^ Their Thing Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. maj 2009), Time, 16 August 1963.
- ^ Killers in Prison Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. maj 2009), Time, 4 October 1963.
- ^ "The Smell of It" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. maj 2009), Time, 11 October 1963.
- ^ Dickie (2007)
- ^ Paoli (2003), str. 24
- ^ Gambetta (1996). The Sicilian Mafia
- ^ Franchetti 1877, pp. 163-164: (Italian) "Laonde il sostantivo mafia ha trovata pronta una classe di violenti e di facinorosi che non aspettava altro che un sostantivo che l'indicasse, ed alla quale i suoi caratteri e la sua importanza speciale nella società siciliana davano diritto ad un nome diverso da quello dei volgari malfattori di altri paesi."
- ^ Gambetta (1996). The Sicilian Mafia, p. 137 (English translation)
- ^ Servadio, Mafioso, p. 42-43
- ^ Gambetta (1996). The Sicilian Mafia, pp. 245-256
- ^ Seindal, Mafia: money and politics in Sicily, p. 20 Arhivirano 2016-05-06 na sajtu Wayback Machine
- ^ „Art. 416-bis, Codice Penale - Associazione di Tipo mafioso” (PDF). Архивирано (PDF) из оригинала 2019-10-29. г. Приступљено 2019-09-21.
Литература[uredi | uredi izvor]
- Alcorn, John (2004). Revolutionary Mafiosi: Voice and Exit in the 1890s, in: Paolo Viola & Titti Morello (eds.), L’associazionismo a Corleone: Un’inchiesta storica e sociologica (Istituto Gramsci Siciliano, Palermo, 2004)
- Arlacchi, Pino (1988). Mafia Business. The Mafia Ethic and the Spirit of Capitalism, Oxford: Oxford University Press ISBN 0-19-285197-7
- Arlacchi, Pino (1993). Men of Dishonor: Inside the Sicilian Mafia. Morrow. ISBN 0-688-04574-X.
- Arlacchi, Pino (1994). Addio Cosa nostra: La vita di Tommaso Buscetta, Milan: Rizzoli ISBN 88-17-84299-0
- Bandiera, Oriana (2002). "Land Reform, the Market for Protection and the Origins of the Sicilian Mafia: Theory and Evidence". Journal of Law, Economics, & Organization, Vol. 19, No. 1 (Apr., 2003), pp. 218–244.
- Chubb, Judith (1989). The Mafia and Politics, Cornell Studies in International Affairs, Occasional Papers No. 23.
- Dickie, John (2007). Cosa Nostra: A History of the Sicilian Mafia. Hodder. ISBN 978-0-340-93526-2.
- Dimico, Arcangelo, Alessia Isopi, and Ola Olsson. "Origins of the Sicilian Mafia: The market for lemons." Journal of Economic History 77.4 (2017): 1083-1115. online
- Duggan, Christopher (1989). Fascism and the Mafia, New Haven: Yale University Press ISBN 0-300-04372-4
- Duggan, Christopher (2008). The Force of Destiny: A History of Italy Since 1796, Houghton Mifflin Harcourt, ISBN 0-618-35367-4
- Fijnaut, Cyrille & Letizia Paoli (2004), Organised crime in Europe: concepts, patterns, and control policies in the European Union and beyond, Springer, ISBN 1-4020-2615-3
- Gambetta, Diego (1996) [1993]. The Sicilian Mafia: The Business of Private Protection. Princeton University Press. ISBN 0-674-80742-1.
- Gambetta, Diego (2009). Codes of the Underworld. Princeton University Press. ISBN 9780691119373.
- Hess, Henner (1998). Mafia & Mafiosi: Origin, Power, and Myth, London: Hurst & Co Publishers, ISBN 1-85065-500-6
- Lupo, Salvatore (2009). The History of the Mafia
. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-13134-6. - McCarthy, Dennis (2011). An Economic History of Organized Crime (PDF). Routledge. ISBN 978-0-203-81425-3. Arhivirano iz originala (PDF) 2015-04-03. g.
- Mosca, Gaetano (2014). "What is Mafia." M&J, 2014. Translation of the book "Cosa è la Mafia," Giornale degli Economisti, Luglio 1901, pp. 236–62. ISBN 979-11-85666-00-6
- Paoli, Letizia (2003). Mafia Brotherhoods: Organized Crime, Italian Style. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-515724-9.
- Letizia Paoli (2014). The Oxford Handbook of Organized Crime. Oxford University Press. ISBN 9780199730445.
- Raab, Selwyn (2005). Five Families: The Rise, Decline, and Resurgence of America's Most Powerful Mafia Empires. New York: Thomas Dunne Books. ISBN 978-1-86105-952-9.
- Leopoldo Franchetti (1877). Condizioni Politiche e Amministrative della Sicilia. Firenze: G. Barbera.
- Schneider, Jane T. & Peter T. Schneider (2003). Reversible Destiny: Mafia, Antimafia, and the Struggle for Palermo, Berkeley: University of California Press ISBN 0-520-23609-2
- Seindal, René (1998). Mafia: money and politics in Sicily, 1950-1997, Copenhagen: Museum Tusculanum Press, ISBN 87-7289-455-5
- Servadio, Gaia (1976), Mafioso. A history of the Mafia from its origins to the present day, London: Secker & Warburg ISBN 0-436-44700-2
- Balletta, L., and A.M. Lavezzi (2019), “The Economics of Extortion: Theory and Evidence on the Sicilian Mafia”, Discussion Papers del Dipartimento di Economia e Management – Università di Pisa, n.242 (http://www.ec.unipi.it/ricerca/discussion-papers.html Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. januar 2018))
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
