Osmanska ekspanzija u Indijskom okeanu
Osmanske ekspedicije u Indijskom okeanu (turski: Hint seferleri or Hint Deniz seferleri, „Kampanje u Indijskom okeanu“) bile su niz osmanskih morskih operacija u Indijskom okeanu u 16. veku. Bilo je četiri ekspedicije između 1538. i 1554. godine, za vreme vladavine Sulejmana Veličanstvenog.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Nakon putovanja Vaska da Game, jaka i moćna portugalska mornarica je preuzela kontrolu nad Indijskim okeanom u ranom 16. veku. Pretili su priobalnim gradovima na arapskoj peninsuli i Indiji. Glavni štab portugalske mornarice je bio u Goji, gradu na zapadnoj obali Indije, kog su osvojili 1510. godine.
Osmanlije su kontrolisale Crveno more i 1517. kada je Selim I aneksirao Egipat u Osmansko carstvo, nakon bitke u Ridaniji. Teritorije arapske peninsule na kojima se moglo živeti pale su pod osmansku kontrolu bez prinude i nasilja. Piri Reis, koji je bio poznat po svojoj mapi sveta, dao je Selimu par nedelja nakon što je sultan stigao u Egipat. Deo mape je danas u muzeju Topkapi.[1]Selim je hteo da proširi Osmansko carstvo u Indijskom okeanu. Nakon osmanske dominacije u Crvenom moru, tursko-portugalsko rivalstvo je počelo. Selim je pregovarao sa sultanom Muzaferom II, iz sultanata na severo-zapadu Indije, o mogućem zajedničkom napadu na Portugalce u gradu Goji. Selim je međutim, umro 1520. godine.[2]
Osmanski admiral Selman Reis je branio grad Džedu od portugalskog napada 1517. godine. Sulejman Veličanstveni je poslao jedan brod da brani osmanske gradove od portugalskih napada 1525. godine. Kada je Sulejman aneksirao većinu Iraka, Osmanlije su stigle do Basre u persijskom zalivu. Osmanlije su imale problema, jer su Portugalci držali obale pod svojom kontrolom. Priobalni gradovi na Arabijskom poluostrvu su bili ili portugalski vazali, ili pod njihovom potpunom kontrolom.
Još jedan razlog za ratovanje je bio ekonomske prirode. Preko arapske peninsule su se uvozili začini u Evropu.[3]
Mehmed paša Sokolović, veliki vezir, predložio je da se napravi kanal između Mediterana i Crvenog mora. Da je takav kanal bio prokopan, osmanska vojska mogla bi lako da prolazi u Indijski okean. Međutim, ovakav projekat nije mogao da se ostvari u 16. veku.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Rekonstrukcija osmanskog znanja o Indijskom okeanu iz 1911. godine, zabeležena u Mohitu Sejdija Ali Reisa iz 1554. godine. -
Osmanski Džebek -
Portugalski napad na Džedu, 1517. -
Ekspedicija Piri Reisa. -
Osmanski admiral Selman Reis branio je Džedu od napada Portugalaca 1517.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „The Piri Reis Map”. web.archive.org. 2013-08-13. Arhivirano iz originala 13. 08. 2013. g. Pristupljeno 2021-08-04.
- ^ „Wayback Machine” (PDF). web.archive.org. 2011-09-28. Arhivirano iz originala 28. 09. 2011. g. Pristupljeno 2021-08-04.
- ^ Lord Kinross: Ottoman centuries (translated by Meral Gasıpıralı) Altın Kitaplar, İstanbul,2008, ISBN 978-975-21-0955-1, p.237