Prašina
Prašina je uopšten naziv za sićušne postojane komadiće proizvoljne materije prečnika manjeg od 500 mikrona ili, ako se posmatra još šire, za svaku fino izdeljenu materiju. Na Zemlji prašina u atmosferi ima razne izvore: zemna prašina nošena vetrom, vulkanske erupcije i vazdušno zagađenje su neki od primera. Prašina u vazduhu predstavlja aerosol i ima snažno, lokalno radioaktivno dejstvo na atmosferu i značajno utiče na klimu. Ako se u njenom sastavu nalazi i neka zapaljiva supstanca (npr. fluor), prašina može izazvati eksploziju. Prašina je odgovorna za plućnu bolest poznatu pod nazivom Pneumoconiosis, kao i za crnu plućnu bolest od koje najčešće oboljevaju rudari. Da bi se umanjilo štetno dejstvo, donete su brojne zakonske odredbe kojima se propisuju standardi koji moraju biti ispunjeni u radnoj sredini.
Opšte osobine[uredi | uredi izvor]
Fizičke osobine prašine pokoravaju se prirodnim zakonima koji nisu identični onima koji važe za čvrsta i tečna tela. Tako, na primer, pritisak na zidove kutije pune prašinom ne mora biti jednak u svim tačkama. Prašina je štetna iz više razloga, jer može da izazove zdravstvene probleme ne samo kod radnika koji imaju svakodnevni kontakt sa njom već i kod stanovništa u široj okolini. Erozije koje se događaju na deponijama i to pod uticajem vetra su jedni od glavnih izvora prašine. Sam rad na deponijama takođe dovodi do emisije prašine. Upravljanje deponijama je složen proces i često zahteva konstantan saobraćaj na i oko deponije gde se takođe javlja emisija prašine.
Faktori koji utiču na emisiju prašine[uredi | uredi izvor]
Jačina, odnosno intenѕitet, izdvajanja prašine zavisi od nekoliko faktora:
- karakteristike uglja, sadržaja vlage, oblika čestica
- geomterije deponije, položaja i načina formiranja
- klimatskih uslova
Određivanje stvorene prašine zavisi od jednog ključnog faktor a to je količina vlage. Vlaga koja se nalazi u deponijama jeste posledica padavina, procesa pranja uglja itd.
Klimatske prilike utiču na to kolika je veličina emisije prašine.
Prevencija emisije prašine[uredi | uredi izvor]
Redovna kontrola emisije prašine na deponijama je važna zbog:
- zaštite žiotne sredine
- ekonomije
Najpovoljniji momenat za iѕbor sistema koji služe ѕa zaštitu od prašine jeste u fazi planiranja deponije. Na kraju se ispostavi da je ovo mnogo isplativiji način nego naknadno preduzimanje mera. Osnovne metode suzbijanja prašine su:
- kontrola vetra
- sredstva za prekrivanje deponija
- sistemi za sprečavanje emisije prašine kvašenjem
- ograđivanjem deponije
Sredstva za suzbijanje prašine[uredi | uredi izvor]
Trenutno postoji mnogo sredstava koji su dostupni za kontrolu i suzbijanje prašine na deponijama. Postoje ona koja uključuju vodu, sredstva za vlaženje, pene kao i hemikalije za prekrivanje deponija. Hemijska sredstva imaju dvostruku namenu, smanjuju emisiju prašine ali dovode do sprečavanja oksidacije uglja. Ova sredstva naravno imaju određena ograničenja a to su:
- cena
- ograničenja zaštite životne sredine
Monitoring i metode ispitivanja[uredi | uredi izvor]
Nivo zaprašenosti na deponijama može dovesti do zona ugroženosti prašinom. "Monitoring" nivoa zaprašenosti može indetifikovati zone ugrožene prašinom. Svakako uspešan monitoring zaprašenosti vazduha zahteva dobar izbor menih mesta.
Kućna prašina[uredi | uredi izvor]
Prašina koja se skuplja u kući je kombinacija atmosferske prašine i prašine ljudskog porekla, koju čine uglavnom izumrle ćelije kože i vlakna sa odeće i pokrivača. Može se ukloniti metlom, krpom ili usisivačem.
Grinje, organizmi koji se često sreću u vlaknima tepiha i na dušeku, koriste organske komponente kućne prašine za svoju ishranu. Njihov izmet, zauzvrat, postaje deo kućne prašine i može izazvati alergijske reakcije kod ljudi.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Upravljanje kvalitetom uglja (Rudarsko-geološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2007) D. Ignjatović, D. Knežević, B. Kolonja, N. Ilić, R. Stanokvić
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mikroskopski prikaz prašine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. oktobar 2008) (jezik: italijanski)
