Prve partizanske sportske igre
Prve partizanske sportske igre, Prve partizanske olimpijske igre ili Fočanska olimpijada bila je sportska manifestacija NOV i POJ održana tokom Drugog svetskog rata u od nacista okupiranoj Evropi, na oslobođenoj teritoriji. Igre su u sklopu obeležavanja prvomajskog praznika održane u Foči od 1. do 10. maj 1942. godine, na inicijativu Josipa Broza Tita. Po završetku Drugog svetskog rata, još dugo su održavane u ovom gradu kao fočanska olimpijada, iako transformisana u druge sportske sadržaje.
Preduslovi[uredi | uredi izvor]
Preduslovi za održavanje Prvih partizanskih sportskih igrra stvoreni su u fočanskom periodu, važnom delu u istoriji narodnooslobodilačkog rata koji je trajao od 20. januara do 10. maja 1942. godine. Zbog društveno-političkog delovanja u to vreme u Foči ova oblast oslobođene teritorija nazivana je fočanskom republikom, jer su u njoj boravili Vrhovni štab NOVJ, Centralni komitet Komunističke partije, Saveza komunističke omladine Jugoslavije i druga politička i vojna tela sa vrhovnim komandantom Titom.[1]
U tih 110 dana života u slobodi, u Foči je organizovati život i stvorena ideja o mogućem preporodu. Međutim, to je bo samo predah između dve ofanzive. Iz tog vremena datiraju i fočanski propisi o organizaciji i radu narodnooslobodilačkih odbora, čiji je autor Moša Pijade, ali Prve partizanske sportske igre, prvo organizovano sportsko takmičenje tokom NOR-a.
Međutim, to je bio samo predah između dve ofanzive. Na dan poslednja fudbalska utakmica koja je trebalo da se odigra 10. maja 1942. godine, krenula je nova neprijateljska ofanziva, nakon koje Foča više nije bila slobodan grad.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ideja Josipa Broza Tita da se organizuju i održi prvo sportsko takmičenja u Foči, na slobodnoj partizanskoj teritoriji, dočekana je sa oduševljenjem. Na ovu ideju Tito je došao imajući u vidu značaj sporta za popularizaciju i jačanje fizičke i psihičke spremnosti i morala boraca partizanskih jedinica u NOR, obrazlažući je rečima:
Veličina naroda jedne zemlje cijeni se po tome kako se on drži u danima nejtežih iskušenja: ona se cijeni po tome što je radni narod jedne zemlje sposoban izdržati i kakva je njegova moralna snaga u danima najtežih iskušenja.[2]
- Sastanak organizacionog odbora
Nakon ove Titove ideje održan je sastanka inicijativnog odbora Igara, kojim je predsedavao Ivo Lola Ribar, sekretar CK SKOJ-a i član Politpiroa CK KPJ. Ivo Lola Ribar se na ovom sastanku prihvatio da bude njihov organizator, ali i neposredni učesnik.
Na sastanaku organizacionog odbora je zaključeno:
- da se osnuje Sportska četa,
- da na igrama budu zastupljene discipline: fudbal, odbojka, atletika i šah.
- da se Igre održe u Foči, na igralištu kod Ćehotine, od 1. do 10. maja 1942. godine
- Okupljanje timova
Nakon zaključaka organizacionog odbora odmah je formirana Omladinska sportska četa. U okviru nje počelo se sa okupljanjem timova, posebno fudbalskih, jer je u tom periodu u Foči bilo više boraca koji su do početka rata bili aktivni igrači u fudbalskim klubovima u Beogradu, Čačku, Kragujevcu, Kraljevu i Cetinju. U novoosnovanoj omladinskoj četi u Foča najveći deo je činio kompletni podmladak domaćeg fudbalskog tima „Granična”. Pored ovoj četi posebno su se pripremali fudbalski timovi:
- Vrhovnog štaba,
- Valjevaca (Prateće čete VŠ),
- Komande Fočanske omladinske radne čete,
- Omladinske čete Foče.
Najviše pažnje privukla je fudbalska utakmica između ekipa Vrhovnog štaba (za koju su, između ostalih, nastupili i Vladimir Dedijer, Sreten Žujović, Aleksandar Ranković, Slobodan Penezić Krcun, Arsa Jovanović, Milentije Popović, Vladimir Velebit, Mićo Jovanović, slikar Vojo Dimitrijević, Ivo Lola Ribar i njegov brat Jurica Ribar) i Fočanske omladinske čete (Aco Visocki, Čedo Prodanović, Božo Hadživuković, Vasilije Žižić, Alija Hrbat, Arslan Gotovuša, Josip Kelava, Muhamed Ališa, Alija Ćebo, Hajro Memišević i Nebojša Babić.[3])
Poslednja fudbalska utakmica koja je trebalo da se odigra 10. maja 1942, odložena je zbog ratnih dejstava.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Pljevaljčić, Bojana. „Zapisi iz Arhiva Republike Srpske: Partizanska olimpijada u Foči”. www.glassrpske.com. Pristupljeno 3. 12. 2019.
- ^ Foča 1942 2017. 75 godina od prvog oslobođenja.
- ^ „Partizanska olimpijada u Foči”. www.focanskidani.wordpress.com 9.6.2016. Pristupljeno 3. 12. 2019.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga četvrta). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1986. godina.
- Vojna enciklopedija (knjiga treća). „Redakcija Vojne enciklopedije”. Beograd, 1974. godina.