Jevreji u Šapcu
U drugoj polovini XIX veka, verovatno pod uticajem opštedruštvenih kretanja i jačanja kapitalističkih odnosa, doseljavao se sve veći broj Jevreja. Većina njih je bila privremeno nastanjena u Šapcu, mnogi su kao strani državljani produžavali pasoše, ali niko od njih nije imao kuću ili dućan u svom vlasništvu. O tome najbolje govori Popis u Šapcu iz 1862. godine među njima su i jevrejske porodice: Josif Almuli, trgovac, Binjamin Mandil, Mošo Finci, trgovac, Jakov Alkalaj, trgovac, Konorta Boroh, trgovac, Jakov Avramović, trgovac, Mošo Avramović, trgovac, Isak Levi, trgovac, Nisim Alfandari, David Vinterštajn.
Takovskim krstom su odlikovani Nahman Avramović, trgovac i Solomon Nasim, predsednik jevrejske crkvene opštine u Šapcu.
Škola jevrejske opštine[uredi | uredi izvor]
Već 1880. godine Ministarstvo prosvete i ministar izvestilo je Okružno načelstvo u Šapcu da "Ministarstvo nema ništa protiv toga da jevrejska dece, pored srpske škole, idu i u jevrejsku školu, rad učenja svog maternjeg jezika. Zato sam potražio od opštine šabačke da ona nađe potreban lokal, u kome bi se deca skupljala radi pomenute potrebe. No opština je odgovorila, kao što je Načelstvu poznato, da ona nije u stanju učiniti za sada nikakvu pomoć za otvaranje jevrejske škole u Šapcu. Načelstvo će posavetovati pomenute molioce da šilju svoju decu i od sad redovno u srpsku školu… Kad šabačka opština bude u stanju da podigne školu za jevrejsku decu, onda će se i od strane Ministarstva učiniti sve što se može u ovoj stavri učiniti."
Dvadeset godina kasnije, krajem 1901 god. Jevrejska crkvena opština uputila je Sudu opštine šabačke, odnosno Ministarstvu prosvete, molbu da se u Šapcu otvori škola za jevrejsku decu, jer ima preko tridesetoro dece, a takođe da se postavi i učitelj. Posle nešto više od mesec dana, Ministarstvo prosvete je donelo rešenje da se za učitelja postavi "Gospodin Josif Levi, sa pravima na platu i stan što imaju i drugi učitelji."
Verovatno je jevrejska škola neprekidno radila do početka Prvog svetskog rata, jer je školski nadzornik za okrug šabački dao veoma kratak opis povodom obilaska jevrejske škole na kraju školske 1903/04.odine. Škola crkveno jevrejske opštine osnovana je 1894. godine.
Sinagoge u Šapcu[uredi | uredi izvor]
U Šapcu Jevreji govore nemački jezik, Jevreji iz Poljske poljski jezik, Jevreji iz Mađarske, mađarski itd. Poznati šabački kulturni radnik Josif Šlezinger, učitelj klavira i vođa vojnog orkestra bio je nemački Jevrejin iz Češke.
U Šapcu su postojale tri sinagoge, sinagoga u Beogradskoj ulici, pored današnje Narodne banke, preko puta Katoličke crkve, na mestu današnjeg sportskog terena Medicinske škole, i u Rabadžiluku, Rabadžijskog (Vlade Jovanovića) ulici.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jevrejska škola u Šapcu, M. Jevtić http://elmundosefarad.wikidot.com/jevrejska-skola-u-sapcu-u-19-veku