Andrija Gams
Andrija Gams | |
|---|---|
| Datum rođenja | 6. januar 1911. |
| Mesto rođenja | Subotica, Austrougarska |
| Datum smrti | 3. oktobar 1997. (86 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SR Jugoslavija |
| Zanimanje | pravnik i profesor univerziteta |
Andrija Gams (6. januar 1911 — 3. oktobar 1997) bio je pravnik i profesor univerziteta.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen je u građanskoj porodici u Subotici 6. januara 1911. godine, od oca Aleksandra (zanatlija) i majke Eugenije Gams (devojač. Klopfer). Osnovnu školu i gimnaziju završio je u rodnom gradu. Na Pravnom fakultetu u Subotici diplomirao je 1933. Za vreme studija, bio je aktivan u organizaciji „Hašomer hacair”. Andrija je započeo karijeru volontirajući u sudu, a kao advokatski pripravnik radio je u Subotici i Beogradu. Doktorski kurs je upisao na na Pravnom fakultetu u Beogradu 1934. godine, Doktorsku tezu „Odgovornost za radnje trećih lica u privatnom pravu”, odbranio je 1938. Doktorska teza objavljena je 1940. godine. Advokatski ispit je položio 1939. godine u Beogradu i, do izbijanja rata, bavio se advokaturom u Beogradu.
Kao rezervni potporučnik, dobrovoljno se prijavio u Jugoslovensku vojsku, ali je bio zarobljen. U zarobljeništvu kao oficir Jugoslovenske vojske, bio je zatočen u logorima Osnabrik-Oflag VIc i u Aksldorf. Kada je u Osnabriku, u drugoj polovini 1943, osnovan Logorski univerzitet, Andrija Gams je držao predavanja iz opšte istorije, političke ekonomije i političkih nauka. U Aksldorfu je postao član ilegalnog rukovodstva. Po oslobođenju iz zarobljeništva, upućen je u logore u kojima su bili internirani jugoslovenski vojnici radi njihovog prihvatanja i povratka u zemlju.
Po povratku u zemlju, radio je prvo u javnom tužilaštvu grada Subotica, a zatim je bio, pomoćnik pokrajinskog javnog tužioca u Novom Sadu. Za docenta na Pravnom fakultetu u Beogradu izabran je 1948 godine. U zvanje vanrednog profesora izabran je 1955, a redovni profesor postao je 1960. godine na katedri za građansko pravo. U toku diskusije o amandmanima na Ustav, u Analima Pravnog fakulteta, br. 3/1971, objavio je tekst Amandmani na Ustav: naučno — zbrka, istorijski — promašaj, što je doprinelo da taj broj bude zabranjen. Bio je potpisnik peticije za oslobađanje uhapšenog profesora Mihaila Đurića. Zbog dešavanja na Pravnom fakultetu, koji su u to vreme proglašeni antidržavnim, podneo je sopstveni zahtev za odlazak u prevremenu penziju, kao „moralno-politički nepodoban”, i otišao je 1973. godine
Objavio je više monografija i preko tridesetak studija i članaka. Teme kojima se bavio su iz oblasti građanskog prava, stvarnog prava, opšte teorije i sociologije prava. Po odlasku u penziju, stvarao je više dela iz drugih oblasti. Pisao je temama koje su u vezi sa psihoanalizom, socijalnom filozofijom i svetom političkih ideja. U poslednjim godinama života sve više se okretao temama vezanim za Jevreje. U svojim radovima koristio je srpski i maternji mađarski jezik, služio se nemačkim i francuskim, a poznavao je i engleski i ruski jezik. Kao poznati i istaknuti srpski pravnik držao je predavanja i na Kings koledžu u Engleskoj.
Odlikovan je Ordenom zasluga za narod sa srebrnom zvezdom (1963).
Peti susret jugoslovenskih pravnika na Kopaoniku (1991) bio je posvećen delu Andrije Gamsa.
Udruženje pravnika Srbije proglasilo ga je za počasnog člana (1997).
Umro je u Beogradu, 3. decembra 1997. Sahranjen je na Jevrejskom groblju u Beogradu.
Važnija dela
[uredi | uredi izvor]- Odgovornost za radnje trećih lica u privatnom pravu, Beograd 1940;
- Stvarno pravo, Beograd 1949;
- Uvod u građansko pravo, Beograd 1952;[1]
- Osnovi stvarnog prava, Beograd 1955;[2]
- Pozitivno-pravna ograničenja privatne svojine, Beograd, 1963;[3]
- Bračno i porodično imovinsko pravo, Beograd, 1966;[4]
- O odgovornosti, Gledišta, g. VII, br. 5, maj 1966;
- Ljudsko telo i njegovi delovi kao stvari u građanskom pravu, APDN, g. LV, br. 1-2, januar-juni 1969;
- Refleksije o dogmatizmu, Pregled, g. LX, br. 6, jun 1970
- Biblija u svetlu društvenih borbi, Beograd, 1970;
- Biblija i društvo, Novi Sad 1979;
- Marx, Freud and Alienation, Co-Existence, Vol. 17, No. 2, Oct. 1980;
- O svojini, Beograd, 1982;
- Svojina, Beograd, 1987;[5]
- Frojd o društvu, Beograd, 1988;
- Pojam o otuđenosti u sociologiji, FD br. 3, 1990;
- Društvena norma: pojava, nastanak i značaj, Beograd, 1990.[6]
- Sociološki aspekt svojine i društvene promene u Jugoslaviji, Luča 7, 1-2, 1990;[7]
- Biblija i moderna društvena misao, Beograd 1993;
- U traganju za Bogom: tragičan istorijski put jevrejstva, Gornji Milanovac, 1994.
- Nagon i norma: putevi i bespuća kulture, Beograd, 1995.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Gams, Andrija (1952). Uvod u građansko pravo: opšti deo (na jeziku: engleski). Naučna knjiga.
- ^ Gams, Andrija (1959). Osnovi stvarnog prava (na jeziku: srpski). Naučna knjiga.
- ^ Stojanović, Dragoljub; Gams, Andrija (1963). Pozitivno-pravna ograničenja privatne svojine (na jeziku: engleski). Institut za uporedno pravo.
- ^ Gams, Andrija (1966). Bračno i porodično imovinsko pravo (na jeziku: srpski). Naučna knjiga,.
- ^ Gams, Andrija (1988). Svojina (na jeziku: engleski). Naučna knjiga. ISBN 9788623030093.
- ^ Gams, Andrija (1990). Društvena norma: pojava, nastanak i značaj (na jeziku: engleski). Savremena administracija.
- ^ Sociološki aspekt svojine i društvene promjene u Jugoslavij (na jeziku: engleski). 1990.