Pređi na sadržaj

Arheološki lokalitet Ilirsko groblje u Bukovačkom polju

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Arheološki lokalitet Ilirsko groblje u Bukovačkom polju na kome je tokom rekognosciranja 2003. godine,otkrivena nekropola, u kojoj je je konstatovano devet zemljanih humki koje su bile raspoređene u dva reda. Na ovom groblju se incineracija (sepulkralni obred spaljivanje pokojnika),[a] primenjivana kao dominantan, ponekad i jedini, način sahranjivanja. Izvođenje ovog rituala i njegova sadržajnost zavisili su od epohe i kulture pogrebnih običaja jedne populacije, kao i od društvenog položaja samog pokojnika.[1][2] Ova nekropola pripada poznom bronzanom dobu u okviru koga je incineracija primenjivana kao dominantan, ponekad i jedini, način sahranjivanja.[3]

Položaj[uredi | uredi izvor]

Nekropola Ilirsko groblje otkrivena je tokom rekognosciranja 2003. godine, u selu Bukovac, 12 km jugozapadno od Mionice i 15 km istočno od Valjeva.

Bukovačko polje 12 km jugozapadno od Mionice na kome se nalazi Ilirsko groblje

Arheološka istraživanja lokaliteta[uredi | uredi izvor]

Nekropola Ilirsko groblje otkrivena je tokom rekognosciranja 2003. godine, kada je konstatovano devet zemljanih humki koje su bile raspoređene u dva reda. Prečnik ovih humki iznosio je između 12 i 20 m, dok je njihova visina bila u rasponu od 0,5 do 2 m.[3] Na površini humki nađeni su ostaci fragmentovanih keramičkih urni kao i sitni fragmenti nagorelih ljudskih kostiju.[4]

Tokom 2004. godine stručnjaci Istraživačke stanice Petnica i Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Valjevu započeli su arheološka iskopavanja nekropole Ilirsko groblje,[3] i do 2007. godinom ispitali ukupno šest humki, čime je lokalitet istražen u potpunosti.[5][6][7][8]

Na nekropolama Podgorine i Donjeg Podrinja, kojima pripada i Ilirsko groblje, pokojnici su spaljivani direktno na mestu naknadno izgrađene humke, ili pak na ustrinama. Ostaci pokojnika su potom skupljani u urne, a u situacijama kada isti nisu mogli biti u celini pohranjeni u urnu, višak je odlagan u dodatne posude koje su stavljane uz primarnu urnu.[9] Postoje i situacije kada je skeletni materijal prosipan u jamu, pored ili preko urne. Takav slučaj je zabeležen upravo na Ilirskom groblju, na humkama 4 i 5.

Arheološki izveštaji govore i o prisustvu bronzanih predmeta tokom incineracije, o čemu svedoče bronzani nalazi koji su ili spaljivani zajedno sa pokojnikom, ili su naknadno polagani uz urnu nakon incineracije.[9]

Na teritoriji Ilirskog groblja u Bukovačkom polju sahranjene su 22 indivi- due. Identifikovan je pol kod šest pokojnika (3 muškog i 3 ženskog pola), dok je starost utvrđena kod 16 individua (10 odraslih osoba, 5 osoba dečijeg uzrasta, i jedno novorođenče). Skeletni ostaci novorođenčeta predstavljaju kuriozitet za srpsku, ali i svetsku literaturu. Od patoloških promena na kostima, samo kod jedne individue su registrovane početne degenerativne promene pršljenskih tela. U pogrebnim običajima nisu korišćene životinje, budući da u skeletnom materijalu njihovi ostaci nisu identifikovani.[1]

Tela pokojnika u celini su izlagana vatri, sa mekim tkivima, što govori u prilog već navedenom zaključku, da se sa telima pokojnika pre spaljivanja nije manipulisalo u smislu dekarnacije.[1]

Ostaci spaljenih individua su pre polaganja u urne mehanički usitnjavani. To- kom pojedinih sahrana praktikovano je spaljivane pokojnika zajedno sa nakitom ili predmetima od bronze. Većina pokojnika je spaljena na temperaturama iznad 800 °C. Nije poznato koje je drvo korišćeno tokom spaljivanja, ali je izvesno da su spališta pravljena na otvorenom prostoru, što je omogućilo dovoljne količine kiseonika za podsticanje gorenja i razvijanje ovako visokih temperatura.[1]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Termin kremacija kojim se danas označava spaljivanje pokojnika nije pogodan zbog povezivanja sa društvenim pokretom za kremaciju koji je nastao u Italiji u 19. veku, a zatim se preneo i u druge zemlje

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g A. Janović i K. Đukić Spaljeni skeletni ostaci sa lokaliteta Ilirsko groblje u Bukovačkom polju: rezultati antropološke analize. Srpsko arheološko društvo, Beograd Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo, Valjevo, Beograd, Valjevo 2013 str. 113-124
  2. ^ Miladinović-Radmilović, N. 2009. Prilog metodologiji antropološke obrade spaljenih koštanih ostataka. Saopštenja XLI: 7-23.
  3. ^ a b v Filipović, V. 2008a Dve humke sa Ilirskog groblja u Bukovačkom polju. Arhaika II: 37-45
  4. ^ Crnobrnja, A. i Radivojević, M. 2006. Arheološka karta Bukovca i okoline. Arheološki pregled 1 (2003): 71-77.
  5. ^ Filipović, V. and Starović, A. 2005. Excavations at a Bronze Age Mound Necropolis Site Illyrian Graveyard, Western Serbia. Antiquity Vol. 79, No. 304, June 2005.
  6. ^ Lazić, Đ., Bakić, D. i Sofranić, A. 2005. Preliminarni rezultati arheoloških iskopavanja bronzanodopske humke na lokalitetu Ilirsko groblje – kampanja 2004. Petničke sveske 57: 273-280
  7. ^ Filipović, V. i Miljković, M. 2007. Lokalitet Ilirsko groblje u bukovačkom polju, istraživanja 2006. godine. Glasnik DKS 31: 49-51.
  8. ^ Filipović, V., Mitrović, S. i Miljković, M. 2008. Lokalitet Ilirsko groblje u bukovačkom polju, istraživanja 2007. godine. Glasnik DKS 32: 68-71.
  9. ^ a b Filipović, V. 2008b Nekropole razvijenog bronzanog doba Podgorine i Donjeg Podrinja – nova istraživanja u severozapadnoj Srbiji. Magistarska teza, Filozofski fakultet, Univerzitet u Beogradu

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Buikstra, J. and Ubelaker, D. (eds.) 1994. Standards for data collection from human skeletal remains. Arkansas Archaeological Survey Research Series No. 44.
  • van Vark, G.N. 1970. Some Statistical Procedures for the Investigation of Prehistoric Human Skeletal Material. Unpublished Ph.D. dissertation, Rijksuniversiteit de Groningen, Groningen.
  • Vranić, S. 2002. Belegiš. Beograd.
  • Dokladal, M. 1962. Über die Möglichkeiten der Identifikation von Knochen aus Leichenbränden, Mitteilungen der Sektion Anthropologie 6: 15.
  • Işcan, M. and Loth, S.R. 1993. Casts of Age Phases from the Sternal End of the Rib for White Males and Females. Bellvue, CO.
  • Janović, A. i Đukić, K. u pripremi, Antropološki izveštaj za spaljene skeletne ostatke sa lokaliteta Stari Ludoš, Vatin i Vršac At.
  • Lazić, Đ., Bakić, D. i Sofranić, A. 2005. Preliminarni rezultati arheoloških iskopavanja bronzanodopske humke na lokalitetu Ilirsko groblje – kampanja 2004. Petničke sveske 57: 273-280.
  • Maresh, M.M. 1970. Measurements from roentgenograms. In: Human Growth and Development,ed. R.W. McCammon. Springfield, IL, 157–200.
  • Meindl, R.S. and Lovejoy, C.O. 1985. Ectocranial suture closure: a revised method for the determination of skeletal age at death based on the lateral-anterior sutures. American Journal of Physical Anthropology 68: 57-66.
  • Miladinović-Radmilović, N. 2009. Prilog metodologiji antropološke obrade spalje-nih koštanih ostataka. Saopštenja XLI: 7-23.
  • Shipman, P., Foster, G. and Schoeninger, M. 1984. Burnt Bones and Teeth: An Experimental
  • Study of Color, Morphology, Crystal Structure, and Shrinkage. Journal of Archaeological Science 11: 307-325.
  • Ubelaker, D.H. 1979. Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis and Interpretation. Washington, DC
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Археолошки_локалитет_Илирско_гробље_у_Буковачком_пољу&oldid=26814091”