Gaser (revolver)
| Gaser model 1870 | |
|---|---|
 Gaser model 1870, kalibra 11 mm. | |
| Vrsta | revolver |
| Poreklo |  Austrougarska |
| Upotreba | |
| Upotreba u | Austrougarska Knjaževina Crna Gora |
| Bojno delovanje | 1870-1918 |
| Specifikacije | |
| Masa | 1,3 kg |
| Dužina | 375[1] mm |
| Dužina cevi | 235[1] mm |
| Kalibar | 11[1] mm |
| Vrsta operacije | revolver s obaračem dvostrukog dejstva |
| Maks. ef. domet | 50 m |
| Magacin | doboš sa 5 metaka |
Gaser model 1870 (engl. Gasser M1870), austrougarski revolver iz 19. veka, prvi službeni revolver austrougarske vojske.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Austrijska firma Leopolda Gasera iz Beča naveliko je proizvodila revolvere u poslednjoj četvrtini 19. veka.[2] Proizvodnja revolvera počela je od 1867. sa revolverima tipa Lefoše, a prvi originalni austrijski revolver ušao je u proizvodnju 1870. godine. Pošto je kapacitet proizvodnje Gaserove bečke fabrike bio ograničen, mnogi revolveri ovog tipa proizvedeni su u Liježu u Belgiji, koji je u to vreme bio glavni centar industrije revolvera u Evropi.[1]
Gaser model 1870
[uredi | uredi izvor]Prvi Gaserovi revolveri bili su masivni vojnički modeli iz 1870. godine, kalibra 11 mm, dužine 375 mm, sa 5 metaka, otvorenim ramom i obaračem dvostrukog dejstva. Postojala je sigurnosna kočnica ispod cilindra, sa desne strane. Cev je bila pričvršćena kao kod Lefošeovog revolvera - rebro ispod cevi imalo je narezanu rupu koja se navrtala na osovinu doboša, a pridržavao ga je na mestu zavrtanj koji je držao rebro za okvir revolvera ispod doboša. Izbacivač čaura bio je desno od cevi, na fiksiranom jarmu.[1]
Cev je vremenom skraćena na 185 mm, a onda na 127 mm (sa ukupnom dužinom od 325 mm, odnosno 267mm). Telo najranijih revolvera pravljeno je od gvožđa, koji je zamenjen čelikom od modela 1870/74.[1]
Gaser-Kropatček
[uredi | uredi izvor]
Znatno lakši oficirski model revolvera, poznat kao Gaser-Kropatček (nem. Gasser-Kropatschek), kalibra 9 mm, ukupne dužine 235 mm i težine svega 770 grama. Razlikovao se od vojničkog revolvera samo po dimenzijama.[1]
Modeli sa zatvorenim ramom
[uredi | uredi izvor]Uporedo sa razvojem velikih, vojničkih revolvera, firma Gaser proizvodila je i manje i lakše revolvere sa zatvorenim ramom, namenjene civilnom tržištu i oficirima. Takvi su bili Gaserov mali žandarmerijski model (dužine 187 mm i kalibra 9 mm, bez izbacivača čaura) i policijski model (dužine 225 mm i kalibra 9 mm, sa izbacivačem sa oprugom desno od cevi). Gaserov usavršeni vojni model iz 1873, dužine svega 242 mm sa 5 metaka kalibra 11 mm, imao je zatvoren ram i izbacivač montiran na jarmu ispod cevi, koji se mogao izbaciti udesno po potrebi.[1]
Crnogorski model
[uredi | uredi izvor]Gaserov prvi Crnogorski model, kalibra 11 mm, sa 5 metaka, razlikovao se od modela 1870/74 uglavnom u obliku izbacivača čaura, koji se mogao izbaciti udesno po potrebi, ali je obično bio smešten ispod cevi kao produžetak osovine doboša. Ovo je olakšavalo nošenje revolvera za pojasom, kako je bio običaj u Crnoj Gori.[1]
Sa automatskim izbacivačem čaura
[uredi | uredi izvor]
Gaserov vojnički ili Crnogorski model iz 1880 (kalibra 11,3 mm, sa cevi dužine 133 ili 235 mm) imao je automatski sistem za izbacivanje čaura sličan revolveru Smit i Veson model 3. Telo revolvera bilo je spojeno šarkom ispred i ispod doboša, tako da se otvaralo bravom sa desne strane iznad oroza i prelamalo naniže, pri čemu bi zvezdasti izbacivač čaura automatski izbacio sadržaj doboša. Popularno je nazvan Crnogorski model zato što je crnogorska milicija (u stvari svi odrasli Crnogorci) od 1889. po zakonu bila obavezna da ga poseduje, po odluci kneza Nikole koji je dobijao procenat od prodaje od firme Gaser.[3]
Izvori
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Antić, Radivoje (1974). „Revolver”. Ur.: Gažević, Nikola. Vojna enciklopedija. 8 (2. izd.).
- Myatt, Major Frederick (1981). An Ilustrated Guide to Pistols and Revolvers [Ilustrovani vodič za pištolje i revolvere]. London: Salamander Books Limited. ISBN 0861010973.
- Zhuk, A.B. (1995). Walter, John, ur. The illustrated encyclopedia of HANDGUNS, pistols and revolvers of the world, 1870 to 1995. Prevod: Bobrov, N.N. London: Greenhill Books. ISBN 1-85367-187-8.