Divergentna granica
Divergentna granica (konstruktivna granica ili ekstenziona granica) u tektonici ploča predstavlja linearnu strukturu koja se nalazi između dve tektonske ploče koje se međusobno razmiču. Ovakve granice mogu se formirati na krajevima kontinenata, ali se obično formiraju u okeanskim basenima. Divergentne granice na kontinentima formiraju riftove, nakon čega nastaju riftne doline. Najaktivnije divergentne granice ploča su između okeanskih ploča i često se nazivaju srednjookeanski grebeni. Divergentne granice takođe formiraju i vulkanska ostrva, koja nastaju kada se dve ploče odvoje. Usled toga nastaje praznina, koju zapunjava lava. Na taj način se formira štitasti vulkan, koji će, u najvećem broju slučajeva, formirati vulkansko ostrvo.
Iako su istraživanja mehanizma nastanka divergentnih granica još uvek u toku, pretpostavlja se da one nastaju usled izdizanja materijala iz Zemljinog mantla u bazu litosfere ispod divergentne granice. Ovo izdizanje se javlja zbog kompleksnih konvekcionih kretanja materijala u mantlu. To navodi da područje sa ogromnom temperaturom i sniženim pritiskom, u kome se dešava konvekciono kretanje materijala astenosfere (ili gornjeg mantla), koje se nalazi ispod zone rifta, formira velike količine bazalta i tokova lave. Svaka erupcija događa se uvek samo u delu gde se nalazi granica ploče, i kada se dogodi, materijal popuni praznine, dok se dve ploče kreću jedna od druge. Prosečna brzina kretanja ploča može se uporediti sa brzinom rasta noktiju (oko 2.5 centimetara godišnje).
Tokom miliona godina, ploče su se pomerile više stotina kilometara sa obe strane divergentne granice. Iz tog razloga su stene, koje se nalaze najbliže granici, najmlađe, a njihova starost se povećava idući dalje od granice.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Watson, John. This Dynamic Planet. US Geological Survey. 2004 [1]
