Pređi na sadržaj

Žena u funerarnom slikarstvu na teritoriji centralnog Balkana

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Žena u funerarnom slikarstvu na teritoriji centralnog Balkana najčešće su predstavljane u grobnicama sa prostora centralnog Balkana, kao deo scene funerarnog banketa, uobičajene u funerarnom slikarstvu istočnih provincija Rimskog carstva. U paganskim kasnoantičkim grobnicama slikarstvo u njima bilo je namenjeno pokojniku ili pokojnicima, i najčešće se karakteriše prikazima na zapadnom zidu grobnice. Ikonografski repertoar, uključujući i lik žene, uobičajen je za skoro sve do danas otkrivene grobnice na ovom prostoru i podrazumeva motive i scene koje će pokojniku obezbediti siguran prelazak u svet blaženih kao i pobedu nad smrću.

Scenske predstave[uredi | uredi izvor]

Scenske, predstva žena u furnerararnom slikarstvu u grobnicama sa prostora centralnog Balkana najčešće su bile u dve forme, kao: gospodarica grobnice i sluškinja grobnice.

Gospodarica grobnice

Žena kao gospodarice grobnice, zapravo je bila ta kojoj je grobnica bila posvećena. Kada je prikazana kao gospodarica grobnice, žena je uobičajeno u pratnji supruga, gospodara. Primeri ovakvih predstava mogu se naći u grobnicama iz Beške,[1] Silistre, Osenova, Plovdiva i Soluna. U izuzetno retkim slučajevima, pokojnica je prikazana sama, kao što je to slučaj sa grobnicama u Čalmi kod Sremske Mitrovice i Viminacijumu.[2]

Sluškinja grobnice

Žena kao sluškinja, u gobnicama je bila oslikana kao deo scene prinošenja darova (u sklopu funerarne procesije). Kao uobičajene predstave žene su prikazivane u paru sa mužem u sceni banketa (rimske gozbe), što je inače bilo uobičajen u rimskom slikarstvu. Za razliku od Rimljana u Grčkoj je postojala zabrana prikazivanja ugledne žene u okviru scena grčke gozbe.[3]

Žena prikazana kao sluškinja u službi je svoje gospodarice, isto onako kako je to činila tokom života, s tom razlikom da sada u rukama nosi darove za gospodaričin večni život. Motiv sluškinje u sceni ponude sačuvan je na centralnom Balkanu u grobnicama iz Beške, Viminacijuma, Plovdiva, Silistre, Osenova i Soluna.[4]

Karakteristike oslikanih predstava žena[uredi | uredi izvor]

Iako je žena prikazana kao pokojnica u grobnici kojoj je grobnica posvećena, obično je slikana u paru sa suprugom, pa su njeni samostalni portreti u provincijskom slikarstvu, naročito na teritoriji centralnog Balkana izuzetno retki. Ovi prikazi su drugojačiji od onih u „Paganske grobnice“ po tome što je tome da u njima pokojnica prikazana ne samo bez para, već i sa svim portretnim karakteristikama.

Kao primer prikaza pokojnice u paru sa mužem, može se navesti predstava na zapadnom zidu grobnice u Beškoj, datovanoj u sredinu 4. veka, koja prikazuje bračni par pokojnika. Obe figure stoje na zelenom polju, sa akcentima ružičaste boje koja sugeriše cveće, dok iznad horizonta, nacrtanim nešto malo iznad pojasa muškarca stoji plavo nebo, što bi moglo ukazivati na pejzaž, simbolički vezan za njihov zemaljski život.[5]

Poznato je da su udate žene u furnerarnom slikarstvu bile prikazivane gologlave ili sa glavom pokrivenom velom koji je imao različite oblike. Dok su devojke nosile čeone trake ili mrežice, kao one na kosi pokojnice na furnerarnim slikama, koje ukazujući na njeno devojaštvo.[6] Na mnogim portretima supružnika, u periodu od 3. do 4. veka, može se uočiti određena mera intimnosti i topline, iako stereotipne, izražene zagrljajem, obuhvaćenim rukama ili fizičkom blizinom.[7]

Brižljivim islikavanjem bogato dekorisane odeće i pažljivim odabirom nakita, umetnik je prikazao portret dame visokog ranga. Pa je tako kada je u pitanju sam izgled pokojnice, odevanjem i frizura, u njenoj predstavi uklapa sa poznatom slikom žene visokog ranga iz 4. veka.[8] Pokojnice su na sebi u okviru bogatog nakita, prikazanog na pokojnici, obično imale zlatne minđuše kvadratnog oblika, sa plavim dragim kamenom. Minđuše ovakvog oblika nalažene su i kao grobni prilozi na nekropolama Viminacijuma i nošene su kroz čitav 4. vek.[9] Prikaz najpoznatijeg plavog kamena safira, veže se za verovanje da je on nebeski kamen koji prati sva simbolika azura, ali i za moćnu amajliju protiv uroka. U takvom kontekstu on se našao na ušima pokojnice koja se prikazuje u trenutku apoteoze.[10][11] -

Floralni motivi u furneralnom slikarstvu prikazanih žena na centralnom Balkanu uglavnom su svedeni na predstave velikih četvorolisnih cvetova crvene i plave boje, koji sa apotropejskom funkcijom korespondiraju sa ostalim simbolima obezbeđujući pokojničin trijumf. Srcoliki listovi bršljena naglašavaju ideju o večnom životu pokojnice, jer su u prirodi uvek zeleni.[12][13]

Floralni motivi u furneralnom slikarstvu prikazanih žena na centralnom Balkanu, na primeru prikaza sa arheološkog lokaliteta Beška-Brest

Zajedno sa motivima cveća, girlandi, korpi sa plodovima, paunovi mogu da simbolišu besmrtnost i vaskrsenje.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Marijanski-Manojlović, Mirjana (1987). Rimska nekropola kod Beške u Sremu. Novi Sad: Vojvođanski muzej. str. 9—32.
  2. ^ J. Anđelković Grašar, Funerary Images of Women in Tomb Frescos of the Late Antique and Early Byzantine Period from the Central Balkans, in: The Danubian Lands between the Black, Aegean and Adriatic Seas (7th Century BC-10th Century AD), Proceedings of the Fifth International Congress on Black Sea Antiquities (Belgrade – 17-21 September 2013), (eds.) G. R. Tsetskhladze, A. Avram, J. Hargrave, Archaeopress Publishing Ltd, Oxford 2015, 269-275.
  3. ^ K. M. Dunbabin, The Roman Banquet: Images of Conviviality, Cambridge, 2003, 23
  4. ^ Jelena P. Anđelković Grašar, Slika žene u vizuelnoj kulturi rane Vizantije na prostoru centralnog Balkana Doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Beograd, 2016 str. 82
  5. ^ M. Đorđević, Arheološka nalazišta rimskog perioda u Vojvodini, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Beograd 2007., 70-80
  6. ^ M. Korać, Slikarstvo Viminacijuma, Centar za nove tehnologije, Viminacium-Beograd 2007. 104.
  7. ^ Jelena P. Anđelković Grašar, Slika žene u vizuelnoj kulturi rane Vizantije na prostoru centralnog Balkana Doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Beograd, 2016 str. 77
  8. ^ M. Korać, Slikarstvo Viminacijuma, Centar za nove tehnologije, Viminacium-Beograd 2007. 101-124.
  9. ^ A. Raičković, B. Milovanović, Development and Changes in Roman Fashion Showcase Viminacium, Archaeology and Science 6 (2010), 2011, 98.
  10. ^ A. Gerbran, Ž. Ševalije, Rečnik simbola, Stylos, Novi Sad (1983) 2004., 801-802
  11. ^ J. Anđelković Grašar, E. Nikolić, D. Rogić, Tomb with Cupids from Viminacium: a Contribution to Research of Construction, Iconography and Style, Starinar 63, 2013, 69
  12. ^ Jelena P. Anđelković Grašar, Slika žene u vizuelnoj kulturi rane Vizantije na prostoru centralnog Balkana Doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Beograd, 2016 str. 73
  13. ^ D. Rogić, J. Anđelković, Vegetabilni motivi u kasnoantičkom i ranohrišćanskom funerarnom slikarstvu na teritoriji Srbije, Niš i Vizantija X, 2011, 85-104

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Жена_у_фунерарном_сликарству_на_територији_централног_Балкана&oldid=26881266”