Interpretacija dela likovne umetnosti u psihoterapiji
|
Između umjetnosti kamenog doba i današnje umjetnosti ne postoji neki specifično estetski napredak. ...Međutim u jednom drugom smislu, umjetnost ipak evoluira. Estetska svijest progresivno raste u širinu i u dubinu... Specifično estetska djelatnost znači prisvajanje otkrivenog segmenta stvarnosti, utvrđivanje njegovih dimenzija i određivanje njegove forme. Stvarnost je ono što na taj način artikuliramo, a sve što artikuliramo možemo komunicirati jedino kroz njene estetske forme.[1] |
Interpretacija dela likovne umetnosti u psihoterapiji je najvažnija analitička procedura u art psihoterapiji koja zajedno s konfrontacijom, klarifikacijom i razradom čini celinu. Interpretirati znači nesvesno učiniti svesnim.
Osećanja su onaj neophodni element koji čoveka, ali i umetnost, čini zaista živim, jer kroz transponovanje u materijal svojih osećanja i aktuelnih razmišljanja o svetu koji ga okružuje, pacijent može preneti u likovno delo najsuptilnija i najdublja osećanja, koja ne izlaze tako lako iz njegove glave na površinu – tako on pronalazi neki novi oblik koji ga štiti koliko mora i otkriva koliko može. Pa interpretatoru preostaje jedino da nesvesno učiniti svesnim. U tom smislu psihoanalitičar, odnosno psihoterapeut koristi svoje nesvesno, svoju empatiju i intuiciju, kao i teorijsko znanje kako bi došao do interpretacije pacijentovog dela i kroz njega dopre do njegovih osećanja. Interpretirajući psihijatar ide iza praga očiglednog, iza prikrivenog, i pridaje značenje i uzročnost psihološkim fenomenima. Međutim bez bolesnikovog odgovora nema validnosti interpretacije njegovog dela.
Interpretacija dela likovne umetnosti
[uredi | uredi izvor]Stati pred umetničko delo znači napustiti predrasude i prihvatiti izazov novoga. Upustiti se u psihoterapiju takođe znači prevladati predrasude o vlastitoj nemoći i nepromjenjivosti. Umetničkom se delu psihijatar može vraćati bezbroj puta. I kada ga već poznaje, uvek iznova može doživeti ili prepoznati nešto novo. Psihijatar, takođe može upoređivati interpretacije različitih reproduktivnih umetnika i doživeti ih na različite načine (od površnog do dubokog proživljavanja i promišljanja) zavisno od raspoloženja, starosti, životne situacije, ali, zavisno i od toga kako teku projektivno-introjektivni i identifikacijski procesi tokom psihoterapijskog rada ili tokom ličnog rasta. Jedno te isto delo i stručnjaci interpretiraju na različite načine.
Kod odraslih osoba procenjuje se društveni i kulturni značaj stvorenog dela, a kod dece značaj u odnosu na uzrast vršnjaka. Kad je u pitanju procenjivanje dečje produkcije, čak i onda kada produkta nema najvažniji je kriterijum divergentne produkcije kao prvi kriterijum procenjivanja stvaralaštva. Deca su mnogo više usmerena na aktivnost i akciju, a manje na konačan produkt.[2][3]
U konstruktivističkom okviru, kreativni produkt, koji je napravila kreativna osoba, mora da proceni procenjivač, u ovom slučaju psihijatar, u socijalnom kontekstu i vremenu zbog čega se kreativnost objašnjava i kao
rezultat odnosa između osobe za koju se kaže da je kreativna, procenjivača koji daje sud i treba da odredi nivo kreativnosti i socijalnog konteksta u kojem se procena dešava.[4]
Interpretacija dela likovne umetnosti je interakcija dijalektičkog odnosa prostora, sadržaja i forme koji uvek iznova „ostavljaju“ mesta zapitanosti i nedoumici u „kvalitet“ određenog likovnog rešenja. Likovno formalni odnos elemenata na slici traži uporište u konkretnim „životnim“ situacijama i njihovim izvorima.[5]
Interpretaacija se nameće i reflektuje i kao primarni likovni problem, koji koncepcijski i metodološki određuje proces realizacije likovne forme ili kao refleksija odnosa strukture prostora i čoveka „izdvajanjem dva „elementa“ stvarnosti: čoveka i prostor, u kontekstu čijih relacija se istražuje odnos forme - prostor na slici.[6]
Interpretacija prostorne i predmetne stvarnosti često je metodološki usmerena i ograničena izražajnim mogućnostima i značenjem likovne strukture slike, čiji sadržaj uključuje ideju, smisao ili poruku (i ne mora biti uvek lako čitljiv i jasan). Tako da konkretne pojave i njihove međusobne odnose interpretiramo odnosima likovnih elemenata, boje, svetla, materije i forme, u okviru prostornih konstrukcija koje grade na slici, ali i trenutnim vremenom i prostorom.[7]
Kako psihijatar treba početi interpretaciju likovnog dela?
[uredi | uredi izvor]Interpretaciji dela likovne umetnosti podleže analizi forme i sadržaj. Formalna analiza je jedina precizna analiza nekog dela kojom opisujemo spoljašnji izgled oblika, dok sadržaj uključuje ideju, smisao, poruku ili pouku i ne mora uvek biti lako čitljiv i jasan.[3]
Odnos čoveka i prostora kroz istoriju do savremenog doba važan je segment stvarnosti koji se odrazio na razvoj likovne forme. Likovna interpretacija i značenje „čoveka“ na slici uslovljeni su značenjem i kontekstom prostora njegovog okruženja. Interakcija ove dve strukture, njihov nestalan, promenljiv odnos kao posledica kretanja i delovanja čoveka u prostoru, odražava se u strukturi likovne forme. Odnos forme ljudske figure i prostora treba prevesti na odnose elemenata likovne strukture slike (forme, boje, materije i svetla), kao odraz lične ekspresije doživljaja položaja čoveka u prostoru.
Interakcija i prožimanje složenih struktura dve celine predstavlja osnovni koncept i „predmet“ likovne interpretacije, koji ima za cilj afirmaciju i metodološki razvoj slikarskog procesa, a manifestuje se kao vrednost u samoj strukturi slikarske materije.
Kada psihijatar analizira oblik likovnog dela on posmatra njegovu kompoziciju i likovne elemente (kompozicija je raspored i odnos delova u celini).
Perspektiva u likovnoj umetnosti podrazumeva način na koji umetnik posmatra svet, a jedan od temeljnih problema u istoriji umetnosti je kako prikazati stvarnost, trodimenzionalni svet koji stvaraoca likovnod dela okružuje, a koji ga interpretira na dvodimenzionalnoj površini slike.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ H. Read: Slika I misao (Zagreb: Mladost) (1965). str. 14-15. Preveo Ivo Ćurčin.
- ^ Šefer, J. (2008). Evaluacija kreativnih aktivnosti u tematskoj nastavi. Beograd: Institut za pedagoška istraživanja
- ^ a b Malchiodi, Cathy A. (1998). Understanding Children's Drawings. Guilford Press. ISBN 978-1-57230-372-0.
- ^ Pivac, D., Ivelja, B. (2009). Likovno umjetničko djelo kao poticaj likovnog izražavnja učeničkih emocija. U I. Hicela (ur.), Djeca i mladež u svijetu umjetnosti (pp. 93– 106). Split: Filozofski fakultet Sveučilišta u Splitu, Centar za interdisicplinarne studije – Studia Mediterranea i Hrvatski pedagoško-knjževni zbor, Ogranak Split.
- ^ Arnhajm, Rudolf, Umetnost i vizuelno opažanje – Psihologija stvaralačkog gledanja, preveo Vojin Stojić, Univerzitet umetnosti, Beograd, 1981.
- ^ Bašlar, Gaston, Poetika prostora, prevela Frida Filipović, Gradac, Čačak, 2005.
- ^ Florenski, Pavel, Prostor i vreme u umetničkim delima, prevela Nada Uzelac, Službeni glasnik, Beograd, 2013.