Kizlar-agina džamija u Beogradu
| Kizlar-agina džamija u Beogradu | |
|---|---|
  Kizlar-agina džamija u Beogradu Lokacija na mapi Grada Beograda | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Beograd, Srbija |
| Koordinate | 44° 49′ 06″ S; 20° 27′ 46″ I / 44.818230° S; 20.462894° I |
| Religija | islam |
| Završetak izgradnje | s kraja 16. ili s početka 17. veka |
| Specifikacije | |
| Dužina | 11 m |
| Širina | 11 m |
| Visina (maks.) | 16 m |
Kizlar-agina džamija u Beogradu (prvobitno Turgut-begova džamija) bila je jedna od mnogobrojnih džamija koja je izgrađena na uglu današnjih ulica Braće Jugovića i Višnjićeve, s kraja 16. ili s početka 17. veka.[1][2][3]
Preduslovi[uredi | uredi izvor]
Beograd se od srednjovekovne varoši koju je odlikovao nesmetani razvoj skoro dva puna veka, za vreme vladavine Osmanlija transformisao u orijentalnu varoš. Kompleks javnih građevina, čaršija i mahale činile su osnovnu karakteristiku balkansko-orijentalne urbane kulture Beograda. U njemu su za javne građevine uvek birana mesta na nekom uzvišenju, gde je džamija sa svojim minaretom treblo da dominira okolinom.[4]
Džamije na tlu Beograda zaključno sa 17 vekom građene su u klasičnom carigradskom stilu. Jedan od takvih primera je Kizlar-agina džamija u Beogradu, izgrađena s kraja 16. ili s početka 17. veka.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Džamiju je izgradio Turgut-beg (paša) s karaj 16. ili s početka 17. veka. Stradala je kao većina džamija u Beogradu 1688. godine. U periodu od 1717.do 1726. godine u njoj je bila mala glavna straža a potom je služila za smeštaj artiljerijske opreme. Od 1726. do 1729. godine u njoj je bila katolička crkva koja je pripadala minoritima.
Džamiju je obnovio posle 1730. godine, Hadži Bešir-aga i stari Kizlar-aga, starešina harema, koji je osnovao vakuf, i po kome je i dobila ime.[5]
Jedno vreme u njoj se nalazio franjevački manastir, a u periodu 1806–1813. služila je kao pravoslavna crkva, sa zvonom okačenim o minare, koji je potom porušen.
Obnovljana je 1813. godine za potrebe derviša iz Hadži-šeikove tekije, koji su je, prema svedočenju F. Kanica, koristili za svoje molitve
Srušena je početkom 1878. godine u pobedničkoj euforiji koja je zavladala u Kneževini Srbiji, po okončanju Srpsko-turski ratovi ili Srpskih ratova za nezavisnost koji su vođeni između 1876. i 1878. godine protiv Osmanskog carstva od strane Kneževine Srbije i Kneževine Crne Gore, nakon kojih je Srbija dobila punu međunarodno priznatue nezavisnost na Berlinskom kongresu.[6]
Arhitektura[uredi | uredi izvor]
Kizlar-agina džamija je podignuta kao tip karakterističan za ove prostore, u vidu jednoprostorne potkupolne građevine sa osmougaonim tamburom i kupolom nisko postavljenom i probijenom sa osam otvora. Minare je bilo prislonjeno uz jedno proširenje izvedeno sa istočne strane objekta.[7]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ D.Đurić-Zamolo, Sačuvani lik Beograda na fotografijama A. Jovanovića, I. Gromana i M. Jovanovića, GGB, XIV, Beograd 1967, 141–167.
- ^ Vujović, Branko (2003). Beograd u prošlosti i sadašnjosti. Beograd: Izdavačka kuća Draganić.
- ^ „Đe su 273 džamije u Beogradu?”. Muhabet Magazin (na jeziku: bošnjački). februar 2020. Arhivirano iz originala 03. 02. 2021. g. Pristupljeno 30. 1. 2021.
- ^ B. Vujović, Beograd u prošlosti i sadašnjosti, Beograd 1994
- ^ D. Đurić-Zamolo, Beograd kao orijentalna varoš pod Turcima 1521–1867, Beograd 1977, 28–31, 36–37.
- ^ Ekmečić, Milorad (1981). Srpski narod u Turskoj od sredine XIX veka do 1878. Istorija srpskog naroda. knj. 5, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 447—526.
- ^ G. Bogunović, Arhitektonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka, I, Beograd 2005, 60–63.