Korisnik:Nikolav167
 | Ovaj članak je deo projekta seminarskih radova na Rudarsko-geološkom fakultetu u Beogradu. Datum unosa: mart—jun 2017. Ova grupa studenata uređivaće u prostoru članaka. Nemojte prebacivati članak u druge imenske prostore. Pozivamo vas da doprinesete njegovom kvalitetu i pomognete studentima pri uređivanju. |
Blagojev kamen[uredi | uredi izvor]
Početak proizvodnje[uredi | uredi izvor]
Najveći deo jugoslovenske proizvodnje zlata potiče iz istočne Srbije gde se ono dobija u toku prerade rude bakra.Pored zlatonosnih ruda bakra tereni istočne Srbije veoma su potencijalni i u pogledu primarnih i sekundarnih ležišta zlata.Kao najperspektivnije može se izdvojiti područje Blagojevog Kamena gde se u proteklih stotinak godina odvijala značajna proizvodnja zlata. Zlatonosna zona zahvata područje od Dunava na severu do Debelog luga na jugu,dužine oko 25 i širine 5-6 km. Kvarcne žice u širem području Blagojevog Kamena lokalizovane su u starim gornjeproterozojiskim i starijepaleozojiskim formacijama koje su usled regionalnog metamorfizma i višestrukih tektonskih deformacija dobile veoma složenu građu.
Veoma složena morfologija kvarcnih žica u području Blagojevog Kamena,neravnomerna distribucija zlata i drugih pretaćih elemenata,kao i relativno male rezerve bili su neki od razloga za povremene prekide proizvodnje i istraživanja zlata. Na prestanak interesovanja za dalja istraživanja na ovim terenima uticala je svakako i nagla izgradnja velikih proizvodnih i prerađivačkih kapaciteta u Boru i Majdanpeku čija se godišnja proizvodnja zlata može porediti sa celokupnom dosadašnjom proizvodnjom zlata u Blagojevom Kamenu. Dugi niz godina po zatvaranju rudnika smatralo se da su rezerve zlata na ovom području iscrpljene,bez većih izgleda za pronalaženje novih.
Delimično iscrpljivanje rezervi ruda bakra i sve niži sadržaji zlata u njoj su neki od razloga koji su doveli do ponovnog vraćanja ″malim″ ležištima. U proteklih 10-tak godina po obnavljanju istraživanja,koja su u prvim godinama obuhvatala izradu geološke karte i detaljnu prospekciju,nešto veća pažnja je posvećena području južno od Blagojevog Kamena,tzv.južnom reviru dok je severni deo zone nešto manje istraživan. Dosadašnjim radovima istražena su ležišta zlata u dolini Peka(Volujski ključ) i Brodice a otvoreno je ležište zlata Grabova reka u južnom reviru. Dvogodišnji rad rudnika pokazao je da i pored veoma složene građe zlatonosnih kvarcnih žica,što znatno otežava eksploataciju,moguća rentabilna proizvodnja.
Prognoziranje rudnih ležišta u južnom reviru Blagojevog kamen[uredi | uredi izvor]
Ležišta zlata i volframa rudnog polja Blagojev Kamen lokalizovana su u jednoj zoni gornjeproterozojiskih zelenih škriljaca koja se pruža od Dunava na severu do Debelog luga na jugu.Strukturnim istraživanjima je utvrđeno da su ležišta formirana u okviru jedne složene antiklinalne strukture koja ima generalno pružanje SSZ-JJI.U dolini reke Pek jezgro ove antiklinalne forme je deformisano rasedom koji predstavlja nastavak ranije izdvojenog ″borskog″ raseda. To je regionalna rasedna struktura u istočnoj Srbiji duž koje je reversno kretanje zapadnog bloka. Ležište Brodica i Železnik formirana su u istočnom krilu ove antiklinale dok se ležište Grabova reka nalazi u zapadnom krilu.
Lokalno su ležišta formirana u okviru ″sekundarnih″ antiklinalnih formi,hektometarskog raspona krila. U okviru takvih struktura rudne žice su kontrolisane razlomima čije je pružanje približno paralelno pružanju osa ovih antiklinalnih formi.Jedan od kriterijuma pri izdvajanju perspektivnih područja bilo bi i postojanje ovih strukturnih formi na tom terenu.
Zlato u dolini Peka[uredi | uredi izvor]
Interesovanje za zlatom i njegova proizvodnja na ovom području datira još iz perioda Rimljana koji su prepirajući rečne nanose i delove kvarcnih žica blizu površine ostavljali tragove koji se i dan danas mogu naći na ovom području. To su gomile prepranog šljunkovitog materijala u dolini Peka i njegovih pritoka i stari zarušeni rudarski radovi kojima su kvarcne žice otkopavane do najviše 30.tak metara. Eksploatacija zlata iz nanosa peka i njegovih pritoka vršilo je i lokalno stanovništvo,jer su se ovde često mogle naći ″samorotke″ zlata od po nekoliko grama.
Prvi pisani dokument o ispiranju zlata u Peku potiče od barona Herderu koji je na poziv kneza Miloša Obrenovića došao u Srbiju 1835.godine da bi obišao rudonosne krajeve. Zlato u nanosima Peka prvi je istraživao jedan od pionira srpskog rudarstva Feliks Hofman,koji je proučavao ležišta mineralnih sirovina u istočnoj Srbiji i prikupljao njihove uzorke za parisku izložbu 1888.godine.
Prvo društvo za istraživanje i eksploataciju zlata u nanosima Peka osnovano je krajem prošlog veka,a prvi ozbiljniji radovi na istraživanju zlata započeli su 1902. godine pošto je teren ustupljen jednoj engleskoj kompaniji.Na osnovu nekih rudarskih izveštaja smatra se da je za vreme petnaestogodišnje proizvodnje zlata u periodu od 1904 do 1918.(najpre sa jednim a kasnije sa četiri bagera) proizvedeno oko 3.000 kg zlata. Posle 1. svetskog rata proizvodnja je prekinuta.
Istraživanja i eksploatacija zlata u nanosima Peka su 1933.godine kada je aluvijalne ravni Peka uzeo u zakup Kralj Aleksandar Karađorđević. Proizvodnja je trajala sve do početka 2.svetskog rata kada je bager onesposobljen;ponovo je pušten u rad 1948.godine,a već 1952.godine definitivno je obustavljen rad bagera.Pored zlata iz nanosa Peka u okolini Neresnice,vršeno je i istraživanje radova u gornjem toku Peka od Blagojevog Kamena do Debelog Luga. Pokazalo se da su i ti nanosi zlatonosni kao i sve desne i leve pritoke Peka.