Krajputaši Iliji Mijatoviću i Dimitriju Bojoviću u Donjoj Vrbavi
| Krajputaši u Donjoj Vrbavi | |
|---|---|
 Krajputaši Iliji Mijatoviću i Dimitriju Bojoviću u Donjoj Vrbavi | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Donja Vrbava |
| Opština | Opština Gornji Milanovac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | Krajputaši |
| Vreme nastanka | 19. vek |
Krajputaši Iliji Mijatoviću i Dimitriju Bojoviću u Donjoj Vrbavi (opština Gornji Milanovac) nalaze se u centru sela kraj potoka Ivkovača, u neposrednoj blizini regionalnog puta Gornji Milanovac-Kragujevac. Podignuti su vojnicima stradalim u Javorskom ratu krajem 19. veka.[1]
Spomenici pripadaju takozvanom tipu „kapaša”. Dobro su očuvani, a prostor na kome se nalaze uredili su članovi donjovrbavske familije Bojović.[1]
Spomenik Iliji Mijatoviću[uredi | uredi izvor]
Krajputaš je podignut u spomen vojniku Iliji Mijatoviću iz Donje Vrbave. Epitaf navodi da je izgubio život u 27. godini u „u ratu 1875”. Čest je slučaj da su podaci uklesani na spomenike netačni ili prikazani okvirno (Srpsko-turski ratovi vođeni su između 1876. i 1878. godine). U Državnom popisu stanovništva iz 1862/63. navodi se da Ilija tada imao 15 godina,[2] što se slaže podatkom sa spomenika.
Materijal, dimenzije i stanje[uredi | uredi izvor]
Spomenik je isklesan je od tvrdog kamena iz obližnjeg majdana u Mokrom polju. Dimezije stuba iznose 150h26h22 cm. Nadvišen je profilisanom „kapom“ dimenzija 14h42h37 cm. Spomenik je dobro očuvan, zahvaljujući otpornom kamenu od koga je načinjen.[1]
Likovni sadržaj[uredi | uredi izvor]
U gornjem delu prednje strane spomenika isklesan je skladan geometrijski motiv umnoženog krsta uokviren dekorativnom lučnom bordurom. Na levoj bočnoj strani urezan je crtež puške bez bajoneta, a na suprotnoj predstava umnoženog krsta dimenzija 18h18 cm ispod koga je stilizovana biljka koja vijugavo izrasta iz saksije.[3] Na poleđini spomenika je geometrijski ornament zasnovan na formi krsta.[1]
Natpis[uredi | uredi izvor]
Ispod krsta na prednjoj strani spomenika je tekst u 16 redova pravilnih, čitkih slova. Umesto slova I urezan je krstić.[2]
Epitaf glasi:
- DRAGA BRAĆO † SESTRE STANTE † POMENTE A SLUŠAJTE † POMENTE TADE O ŽALOSTI † ILIJE MIJATOVIĆA MLADOST ON ŽIVE 27 GOD. A POGIBE U RATU 1875. SPOMEN POD
Tekst se nastavlja manjim slovima na dnu poleđine spomenika:
- MILjOJKA SUPRUGA NjEGOVA SA SINOVIMA MILjOSAVOM STANOJE VUKAŠINOM VRBAV.
Spomenik Dimitriju Bojoviću[uredi | uredi izvor]
Krajputaš je podignut u spomen Dimitriju Bojoviću, vojniku iz Donje Vrbave koji je poginuo na Šiljegovcu 1876. godine.[1] Podaci sa spomenika podudaraju se sa podacima iz Državnog popisa stanovništva iz 1862/63. godine.[2]
Materijal, dimenzije i stanje[uredi | uredi izvor]
Spomenik nešto manjih dimenzija, isklesan od istog kamena. Dimezije stuba iznose 138h28h25 cm. Nadvišen je profilisanom „kapom“ dimenzija 14h48h42 cm. Spomenik je dobro očuvan.
Likovni urezi[uredi | uredi izvor]
Na licu spomenika celom visinom uklesan je čitak natpis. Na levoj bočnoj strani urezana je ruka koja drži pušku, a na desnoj pravougaoni motiv umnoženog krsta dimenzija 24h50 cm ispod koga je nastavak teksta. Epitaf se završava na leđima spomenika, a iznad je urez umnoženog krsta sa postoljem.
Natpis[uredi | uredi izvor]
Na licu spomenika uklesan je čitak tekst u 22 redova pravilnih slova. Epitaf glasi:
- PRIĐI BLIŽE PUTNIČE NE ŽALI TRUD SVOJ PROČITAJ SPOMEN OVAJ KOJI POKAZUJE DIMITRIJA BOJOVIĆA IZ D VRBAVE VOJNIKA I KL A ŽIVI 28 G POGIBE NA ŠILjEGOVAC U RATU SA TURSKOM 1876 G.
Nastavak teksta je na desnom boku:
- SPOMEN OVAJ PODIŽU MU SINO
a završava se na leđima spomenika:
- VI LjUBOMIR I VELIMIR SA MATEROM DRAGINjOM.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-0181-5.
- ^ a b v Stolić, Ana (2007). Državni popis 1862/63. godine: Opština Gornji Milanovac. Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 193. ISBN 978-86-82877-03-5.
- ^ Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stolić, Ana (2007). Državni popis 1862/63. godine: Opština Gornji Milanovac. Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 193. ISBN 978-86-82877-03-5.
- Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. ISBN 978-86-519-0181-5.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka: o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.
