Lokalitet Gospođin vir

Lokalitet Gospođin vir
Opšte informacije
Država	Srbija
Tip kulturnog dobra	Arheološko nalazište
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
spomenicikulture.org.rs

Lokalitet Gospođin vir je arheološko nalazište praistorijskog naselja pored Dunava. U neposrednoj blizini nalazišta pronađeni su ostaci rimskog puta i kule stražare. Osim toga, na potezu Manastir, je delimično bila sačuvana srednjovekovna crkva sa nekropolom i naselje. Svi otkriveni ostaci čine jednu širu celinu, koja pokazuje kontinuitet života na ovom veoma skučenom prostoru između Dunava i stenovite obale.

Svedočanstvo o izgradnji rimskog puta kroz klisuru predstavljaju table u uklesane stenu, od strane careva Tiberija, Klaudija i Domicijana. Kraj puta je postojala stražara prizidana uz stenu, tako da je imala samo tri kamena zida i u unutrašnjosti dve manje prostorije. Dimenzije osnove su bile 10,9 h 4,5 h 4,95 m. Sagrađena je krajem I i početkom II veka, a korišćena je i u IV veku. Osnovna funkcija ove kule stražare bila je kontrola puta i osmatranje suprotne obale.

Na lokalitetu Manastir otkriveni su temelji srednjovekovne jednobrodne crkve, dimenzija 18 h 6 m, sa polukružnom apsidom na istoku i dograđenom izuzetno malom pripratom na zapadu. Naknadno je dozidana još jedna mnogo veća priprata. Severoistočno od crkve je formirana nekropola, a nešto dalje i naselje. Crkva, nekropola i naselje potiču iz XIV veka, a korišćeni su sve do početka XVI veka.

Praistorijsko naselje je bilo zatrpano siparom, a prilikom istraživanja 1966. otkriveni su ostaci naselja koje je sa prekidima trajalo od eneolita do gvozdenog doba.

Nakon izgradnje HE Đerdap, došlo je do podizanja nivoa vode reke Dunav, čime je čitav lokalitet je potopljen.