Lužničke planine
Lužničke planine su venačne planine na jugozapadniom obodu Lužničke kotline. koji se u dužini od 12 km prostiru od klisure Lužnice do Golemog kamena, i tektonski predstavljaju prirodni nastavak složene i velike antiklinale Suve planine. Kako na ovom prostoru nisu otkrivene podinske stene, a od mezozojskih sedimenata nedostaju čitave krečnjačke serije jure i krede, geolozi su Lužničke planine izdvojili kao samostalnu geološku jedinicu.[1]
Geografske odlike[uredi | uredi izvor]
Počevši od prostrane i visoke površi Valožja (1.420 m) planinski venac Suve planine se sužava i polako tone prema jugoistoku, kanjonskoj sutesci Ždrelo i dolini reke Lužnice, da bi se prema jugoistoku nastavio venacnjm Lužničkih planina, koji se od klisure Lužnice, stupnjevito penje sve do Golemog visa (1.451 m), u dužini od 12 km i najvećoj širini od oko 8 km. Sa razvođa se dižu zaravnjeni vrhovi: Čukulja (1.022 m), Ravne ornice (1.091 m), Govedarnika (1.232 m), Talambasa (1.255 m), Kusog dela (1.255 m), Čuke (1.315 m) i Golemog vrha (1.461 m).
Lužničke planinine su dvema dubokim klisurastim dolinama, Murgovice na severoistoku i Tegošnice na jugozapadu, razdvojene, pružajući se pravcem severozapad-jugoistok, kao i svi planinski venci, one uokviruju Lužničku kotlinu.[2]
Geološka prošlost[uredi | uredi izvor]
U pogledu geološkog sastava Lužničke planine mnogo se razlikuju u geološkom sastavu, koji se odražava i na reljefu Suve planini razvijen kao kraški, a na Lužničkim fluviodenudacioni reljef.[3]
Geološki sastav Lužničkih planina veoma je jednostavan, i sveden samo na dve vrste stena. Glavnu masu planine čine jurski i kretacejski flišni sedimenti, a po njihovom severoistočnom obodu javljaju se i manji proboji magmatskih stena predstavljenih andezitima i dacitima.
Na ovom prostoru nisu otkrivene podinske stene, a od mezozojskih sedimenata nedostaju čitave krečnjačke serije jure i krede. To je i primarni razlog da Lužničke planine budu izdvojene kao samostalna geološka jedinica.
Venac Lužničkih planina predstavlja prirodni nastavak antiklinale Suve planine pa je, prema tome, obrazovan u toku istih orogenetskih ciklusa. Postoje, međutim, i određene nepodudarnosti. Lužničke planine su samo sa severoistočne strane ogrđene rasedom, koji je demonstriran vulkanskim stenama. Na drugoj sgrani one se neposredno naslanjaju na kristalastu masu Krajišta, od koje su odvojene klisurom reke Tegošnice.
Zaplanjski rased, koji Suvu planinu prati duž jugozapadnog oboda, razdvaja Lužničku potolinu od Lužničkih planina. Ove činjenice navode na zaključak da su Lužničke planine nastale znatno ranije, pre taloženja krečnjačke serije, a da su “alpsku tektonsku strukturu” poprimile kasnije, u vreme stvaranja antiklinale Suve planine, odnosno, tokom postkretaciskih ubiranja. Lužničke planine su jedine u okruženju Lužničke kotline na kojima nije zastupljen kraški reljef.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Petković, K. (1930): Geološki sastav i tektonski sklop Suve planine, Posebna izdanja SGD sv. 9, Beograd
- ^ Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.
- ^ Cvijić, J. (1969): Opšta geografija – Antropogeografija, Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd, str. 86
- ^ Petrović, J. B. (1999): Priroda Babušnice i Lužničke kotline, Novi Sad