Makurija

Makurija (staronubijski: ⲇⲱⲧⲁⲩⲟ, Dotavo; grčki: Μακουρια, romanizovano: Makouria; arapski: المقرة, romanizovano: al-Mukurra) je bilo srednjovekovno nubijsko kraljevstvo na teritoriji današnjeg južnog Egipta i Sudana. Njegov glavni grad bio je grad Dongola (staronubijski: Tudžul) u plodnom području Dongola, a kraljevstvo je u nekim izvorima poznato i po imenu samog glavnog grada.

Ova kraljevina je nastala nakon propasti Kraljevine Kuš u 4. veku, prvobitno je obuhvatala dolinu Nila od 3. katarakta do odručja, negde južno od Abu Hameda na ostrvu Mograt. Glavni grad Dongola osnovan je oko 500. godine i ubrzo potom, sredinom 6. veka,kraljevina Makurija je prešala u hrišćanstvo. Verovatno je početkom 7. veka Makurija je anektirala svog severnog suseda Nobatiju, koji je tada delio svoju granicu sa vizantijskim Egiptom.

Toko 651.god arapska vojska izvršila je invaziju na teritoriju Makurije, ali je njena invazija odbojena,nakon čega je i potpisan je ugovor poznat kao Bakt kako bi se sprečile dalje arapske invazije u zamenu za danak 360 robova svake godine što je trajaolo do 13. veka. Period od 9. do 11. veka predstavljao je vrhunac kulturnog razvoja Makurije: živa građevinska aktivnost rezultirala je izgradnjom zgrada poput prestone dvorane, velike krstoobrazne crkve (obe u Dongoli) ili manastira Banganarti, umetnosti poput zidnih slika i fino izrađena i ukrašena grnčarija čija izrada u tom periodu procvetala,u tom periodu i nubijski jezik je postao preovlađujući pisani jezik države. Drugi pisani jezici bili su koptski, grčki i arapski. Makurija je takođe održavala bliske dinastičke veze sa kraljevstvom Alodija na jugu i ostvarivala određeni uticaj u Gornjem Egiptu i severnom Kordofanu.

Povećana agresivnost mamelučkog Egipta, unutrašnji razdor, upadi beduina , verovatno kuga kao i promena trgovačkih puteva doveli su do propadanja države u 13. i 14. veku. Tokom 1310-ih i 1320-ih godina njome su nakratko uspeli da zavladaju muslimanski vladari. Zbog građanskog rata 1365. godine, kraljevstvo je svedeno na krševite i nepovoljne krajeve, priliokom čega hrišćanska aristokratija izgubila veći deo svojih južnih teritorija, uključujući tu i grad Dongolu. Poslednji zabeleženi kralj, verovatno nastanjen u Gebel Adi, živeo je i valadao do perioda ,koji je zahvatio kraj 15. veka. Makurija je konačno nestala do perioda 1560-ih godina, kada su Osmanlije zauzele Donju Nubiju. Nekadašnje makurijske teritorije koje su se prostirale južno od 3. katarakta, uključujući tu grad Dongolu, anektiran je od strane muslimanskog sultanata Fundž negde početkom 16. veka.

Izvori

Makurija predstavlja mnogo poznatiju država od svog južnog suseda Alodije, ali još uvek postoji još mnogo nepoznanica u današnjoj nauci o ovoj državi iz njenog susedstva. Najvažniji izvor za istoriju ovog područja su predstavljaju različiti arapski putnici i istoričari koji su prolazili kroz Nubiju tokom ovog perioda. Ovi izveštaji često su problematični i nepouzdani jer su mnogi arapski pisci bili pristrasni prema svojim hrišćanskim susedima. Ovi radovi-izvori se uglavnom fokusiraju samo na vojne sukobe između Egipta i Nubije. Jdan od izuzetaka je Ibn Selim el Asvani, egipatski diplomata koji je doputovao u Dongolu u periodu kada je Makurija bila na vrhuncu moći svoje moći u 10. veku i ostavio o ovome detaljan izveštaj.

Nubijsko društvo bilo je društvo pisane reči, a iz tog perioda do našeg doba preživeo je dobar deo dokumenata. Ovi dokumenti napisani su na staronubijskom jeziku u uncijalnoj varijanti grčkog alfabeta proširenog nekim koptskim simbolima.kao i nekim simbolima jedinstvenim za sam nubijski jezik. S obzirom da su napisani na jeziku koji je blisko povezan sa savremenim nubijnskim jezikom, ovi dokumenti odavno su uspešno dešifrovani. Međutim, velika većina njih su dela koja se bave religijom ili pravnim propisima koji, su od male koristi savremenim istoričarima. Najveća poznata zbirka, pronađena u Kasr Ibrimu, sadrži neke vredne državne-baldatrske zapise.

Izgradnja Asuanske visoke brane 1964. godine, pretila je da poplavi ono što je nekada predstavljalo severnu polovinu teritorije Makurije. Unesko je 1960. godine uložio ogromne napore kako bi se sprovelo što je više arheoloških radova pre nego što je došlo do poptapanja ovog područja. U narednih nekoliko godina dovedeno je na hiljade stručnjaka iz celog sveta . Neki od važnijih lokaliteta na prostoru nekadašnje kraljevine Makurije koji su tom prilikom posmatrani, bili su grad Faras i njegova saborna crkva, koje je iskopao tim iz Poljske, Britanci su svoja istraživanja obavljali u Kasr Ibrimu; dok je Univerzitet iz Gane sprovodio obavio istraživanja u gradu Debeira Vest, koja su tom prilikom dala važne informacije o svakodnevnom životu u srednjovekovnoj Nubiji. Svi ovi lokaliteti nalaze se na onom prostoru koji je nakada sačinjavao Nobatiju; jedino veće arheološko nalazište u samoj Makuriji koje je delimično istraživano jeste njena prestonica u Staroj Dongoli.