Nika sa Samotrake

Nika sa Samotrake (Krilata pobeda) mermerna je skulptura iz helenističkog perioda. Skulptura predstavlja boginju Niku (boginju pobede). Nastala je oko 2. veka pre nove ere. Od 1884. godine postavljena u muzeju Luvr u Francuskoj kao jedna od najpoznatijih skulptura na svetu. H. V. Dženson je opisao kao “najveće remek delo helenizma” i to je jedan od retkih primeraka skulptura iz helenističkog vremena koje su opstale u originalu, a ne kao rimska kopija.

Opis

Kontekst u kojem nastaje Nika sa Samotrake, koja je otkrivena 1863. godine, različito se tumači, i pretpostavlja se da se vezuje za dešavanja bitke kod Salamine (306 godine p. n. e.) ili bitke kod Akcijuma (31. godine p. n. e.). Na osnovu stilske procene datumi nastanka skulpture su dosta promenljivi. Tokom većeg dela 20. veka preovlađuje teorija, na osnovu dela Hermana Tirša i Karla Lemana, na osnovu koje se smatralo se da je izvajao skulptor sa Rodosa. Međutim, u poslednjih nekoliko godina, rekonstrukcijom skulpture Lemanove pretpostavke su se pokazale netačnim (ostaci okolnog prostora u kojoj je bila smeštena skulptura pripadaju rimskom periodu), pa pitanje zašto je statua bila posvećena Samotraki koja je u to vreme bila makedonski posed, ostaje nerazrešeno.

Statua je visoka 244 cm. Nije nastala samo u čast boginje Nike nego i u čast morskim bitkama. Prenosi smisao akcije i trijumfa, a smatra se da se boginja prikazuje kako silazi sa neba do pobedničke flote. Smatra se da je ostala bez ruku i da joj nikada nisu srasle. Rad je poznat po svojoj ubedljivoj pozi, u kojoj se nasilno kretanje i tišina susreću. Takođe je upečatljiv po svom gracioznom držanju i haljini koju zapljuskuju talasi u toku velike bure. Nike od Samotrake se gleda kao ikona u smislu pobedničkog duha i dolazi licem u lice sa čovekom.

Rašireno desno krilo statue je simetrično levom krilu. Kao i ruke, ni glava nikad nije pronađena ali su u međuvremenu pronađeni razni drugi delovi. Pretpostavlja se da je ruka skliznula na orignalnom mestu gde je bila. Doktor Filis Vilijams Leman indentifikovao je njen domali prst sa njenim palcem i sada se nalazi u Muzeju istorije umetnosti u Beču. Ostaci se nalaze sa rukom koja se nalazi u staklenoj vitrini u Luvru pored podijuma na kom se nalazi Nikasa Samotrake.

Delimični natpis na dnu statue sadrži reč “Rhodian”, što pokazuje da je statua naručena povodom proslave zbog pomorske pobede koju je Rodos ostvario.

Istorija

Skulptor je nepoznat, iako Pol MakKedrik tvrdi da je skulptor Pitokrit. Veruje se da je Niku sa Samotrake podigao makednoski general Demetrije I Poliocetes nakon pomorske pobede na Kipru. Arheološki muzej nastavlja da prati poreklo skulpture. Naučnici tvrde da keramika datira iz 200. do 250. godine pre nove ere. Najbliže ovakvom umetničkom delu su ličnosti sa makednoskih kovanica. Takođe skulpturu povezuju sa bitkom Cos (255. godine p. n. e.) U kojoj je pobedila flota Makedonije (Antigon II Gonata) a borili su se protiv Egipta (Ptolomej II Egipatski).

U aprilu 1863. godine skulpturu je otkrio francuski konzul i amaterski arheolog Šarl Šampoazo i poslali je u Francusku. Statua je postavljena po fazama svog otkrića. U jesen 1939. godine sklonjena je sa svog mesta u Parizu na sigurno zbog rata. Svi muzeji u Parizu su bili zatvoreni 25. avgusta. Statua je smeštena u dvorcu Valense zajedno sa Miloskom Venerom i Mikelanđelovim robovima.

Restauracija (2013—2014)

Godine 2013. restauracija je znatno poboljšala izgled skulpture. Ovo je bio prvi detaljan pregled pojedinih delova. Reasturacija ima cilj da osveži mermer koji se vremenom oštetio. Prilikom obnove korišćene su UV, rendgenska i spektroskopska tehnika. Ovaj naporni proces je imao cilj da poštuje originalnu teksturu. Po završetku obnove, statua je sjedinjena sa ostatkom svoje baze i vraćena na prethodnu poziciju i nalazi se u Luvru.

Uticaj

Nika sa Samotrake se smatra jednom od najvećih preživelih remek dela iz helenističkog perioda a takođe i iz celog grčko-rimskog doba. Statua pokazuje vladajuću formu pokreta kojim je impresionirala kritičare i umetnike od njegovog otrkića. Od kraja 19. Veka bila je postavljena na dramatičan način na Daru (Daru) stepeništa. Gubitak glave smatra se da poboljšava statuu, opisuje nešto natprirodno. Istoričar umetnosti H. V Janson je istakao da za razliku od ranijih grčkih i istočnih skulptura ova skulptura stvara imaginarni prostor oko sebe. Vetar koji vijori njenu haljinu i ona koja se bori da održi svoju stabilnost i prema predanju da je stajala na pramcu broda je nezamislivo za gledaoce. Vetar i more se objašnjava kao metafora borbe, sudbine ili milosti koje se dešavaju boginji. Nika sa Samotrake je ubrzo postala kultno delo koju umetnici tumače na različite načine.

Kampanja za povratak

Narod Grčke je hteo da im se povrati njihovo najveće remek delo. Meštani pozivaju političare da intervenišu i da zahtevaju da se izmesti iz Luvra gde se statua čuva. Žele da se statua nalazi u svom prirodnom okruženju.

Galerije

• 
• 
• 
  Statua pre restauracije
•