Opatija Admont

Opatija Admont na reci Ens.

Opatija Admont (nem. Stift Admont)) je benediktinski manastir koji se nalazi na reci Ens u gradu Admont u Austriji. Najstariji preostali manastir u Štajerskoj, opatija Admont sadrži najveću monašku biblioteku na svetu, kao i davno uspostavljenu naučnu zbirku. Poznat je po svojoj baroknoj arhitekturi, umetnosti i rukopisima.

Lokacija opatije je na granicama planinskog Nacionalnog parka Gezejze (ime Admont potiče od latinskog izraza "ad montes", "na planinama") i neobične je lepote.

Istorija

Enterijer opatije Admont.

Opatiju Admont, posvećenu Svetom Vlahu, osnovao je 1074. nadbiskup Gebhard iz Salzburka sa zaostavštinom pokojne svete Eme Krške, koja je 1043. godine poklonila zemlju episkopu Balduinu Salcburškom., a naselili su je monasi iz opatije Svetog Petra u Salzburgu pod opatom Izingrinom. Drugi opat, Giselbert, navodno je ovde uveo klunijačke reforme. Još jedan od ranih igumana, Volfhold, osnovao je samostan za obrazovanje devojaka iz plemićke porodice, i od tada je obrazovna tradicija ostala jaka. Manastir je napredovao tokom srednjeg veka i posedovao je produktivan skriptorijum. Opat Engelbert od Admonta (1297–1327) bio je poznati naučnik i autor mnogih dela. Admontovi prepisivači bili su među najznačajnijim u srednjovekovnoj Evropi.

Ratovi protiv Turaka i reformacije (iguman Valentin je bio primoran da podnese ostavku zbog svojih reformatorskih stavova) izazvali su dugotrajno opadanje, ali sa Kontrareformacijom opatija je ponovo procvetala. Pored srednje škole, koja se kasnije preselila u Judenburg, postojali su teološki i filozofski fakulteti. Opat Albert fon Muhar je bio poznat kao istoričar i predavao je na Univerzitetu u Gracu.

U 17. i 18. veku, opatija je dostigla vrhunac umetničke produktivnosti, sa delima svetski poznatog crkvenog vezilja brata Beno Hana (1631–1720) i vajara Jozefa Štamela.

Jedna od sedam plafonskih fresaka koje je naslikao Bartolomeo Altomonte.

27. aprila 1865. godine katastrofalan požarnuništio je skoro ceo manastir. Dok je manastirska arhiva gorela, biblioteka je mogla da se spase. Rekonstrukcija je počela sledeće godine, ali još uvek nije bila završena do 1890. godine.

Ekonomska kriza 1930-ih primorala je opatiju da rasproda mnoga svoja umetnička blaga, a tokom perioda nacionalsocijalističke vlasti manastir je raspušten, a monasi iseljeni. Uspeli su da se vrate 1946. godine i opatija je danas ponovo uspešna benediktinska zajednica.

Od 1641. godine opatija je bila član Salcburške kongregacije, koja je 1930. godine spojena u sadašnju austrijsku kongregaciju Benediktinske konfederacije.

Opatijska crkva

Sadašnju crkvu je projektovao arhitekta Wilhelm Bücher da zameni bivšu crkvu nakon požara 1865. Inspirisana je Regenzburškom katedralom i bila je prva sakralna građevina u Austriji u neogotičkom stilu. Uključuje romanička bočna vrata iz 12. veka. Dve zapadne kule su visoke 67 metara, a na fasadi se nalaze likovi Svetog Benedikta i Svete Šolastike. Na vrhu zapadnih vrata nalazi se lik zaštitnika crkve, Svetog Vlaha.

Unutrašnjost se sastoji od centralnog i dva bočna broda, od kojih je po pet bočnih kapela i šest oltara. Slika na oltaru Marije, Maria Immaculata, autora Martino Altomonte (1657–1745), okružena je sa 15 Stamelovih izrezbarenih medaljona tajni brojanice. Oba umetnička dela nastala su 1726. godine i preživela su požar 1856. godine.

U bočnoj kapeli nalazi se čuveni Admontov krevetić. Otvorena je za razgledanje od 25. decembra do 2. februara. Gotičko raspeće ispod trijumfalnog luka iz 1518. pripisuje se autoru zvanom Johann Meinrad Guggenbichler.

Današnjica

Zajednicu u Admontu čini preko 27 monaha pod vođstvom opata Bruna Hubla. Opatija je odgovorna za 27 parohija, vodi srednju školu sa oko 600 učenika i starački dom u Frauenbergu. Njena različita preduzeća zapošljavaju oko 500 ljudi, a takođe upravlja muzejima i zbirkama koje su detaljno opisane u nastavku.

Biblioteka

Izgled biblioteke.

Bibliotečka sala, izgrađena 1776. godine po projektu arhitekte Džozefa Hubera, duga je 70 metara, široka 14 i visoka 13 metara i najveća je manastirska biblioteka na svetu, a urađena je u kasnobaroknom stilu. Sadrži 70.000 tomova celokupnog manastirskog fundusa od 200.000 tomova. Plafon se sastoji od sedam kupola, ukrašenih freskama Bartolomeo Altomonte koje prikazuju faze ljudskog znanja do vrhunca Božanskog Otkrovenja. Svetlost obezbeđuje 48 prozora i odražava se u originalnoj šemi boja zlatne i bele. Arhitektura i dizajn izražavaju ideale prosvetiteljstva, protiv kojih skulpture Džozefa Stamela iz „Četiri poslednje stvari“ čine upečatljiv kontrast.

Opatija poseduje preko 1.400 rukopisa iz 8. veka i knjigama iz 16. veka, od kojih su najstariji, iz opatije Svetog Petra u Salzburgu, dar osnivača, nadbiskupa Gebharda, i pratili su prve monahe koji su se ovde naselili, kao i preko 900 inkunabula - najstarijih štampanih knjiga.

Muzeji

Od baroknog perioda igumani su nagomilali zbirku „zanimljivosti“ i naučnih primeraka raznih vrsta, koji su u potpunosti uništeni u požaru 1865. godine. U okviru rekonstrukcije otac Gabriel Strobl je odlučio da zameni izgubljene zbirke i tako formira jezgro savremenih muzeja. Otac Gabriel Strobl je i sam bio botaničar, ali je takođe radio na izgradnji kolekcije insekata, toliko da je postao jedan od velikih entomologa svog vremena. Prirodnjački muzej sada sadrži preko 250.000 primeraka insekata, uključujući jednu od tri najveće kolekcije muva, ili Diptera, u Evropi. Formirane su i druge kolekcije, na primer, minerala i stena, kao i egzotičnih vrsta.

U opatiji se nalaze i dve velike umetničke kolekcije istorijske i moderne umetnosti. Zbirku istorijske umetnosti je 1959. godine započeo otac Adalbert Krause, a značajno je uvećana od 1980. godine. Današnji muzej je otvoren 2003. godine. Zbirka posebno sadrži crkvenu umetnost, a sadrži, na primer, mnoga dela crkvenog veza čuvenog majstora Benoa.

Od 1997. godine opatija takođe gradi kolekciju savremene umetnosti, koju su uglavnom proizvodili mladi austrijski umetnici i često posebno dizajniranu za prostorije opatije.