Palata Haga
Palata Haga (šved. Haga slott), ranije poznata kao Kraljičin paviljon (šved. Drottningens paviljong), nalazi se u parku Haga, opština Solna u Stokholmu, u Švedskoj. Palata, sagrađena između 1802 – 1805, napravljena je po uzoru na italijansku vilu balet-majstora Galodijera u Drotningholmu od strane arhitekte Karla Kristofera Gjervela po imenovanju kralja Gustafa IV Adolfa za kraljevsku decu. Bio je dom ili letnjikovac za nekoliko članova švedske kraljevske porodice – pre svega rodno mesto sadašnjeg kralja – sve do 1966. godine kada je kralj Gustaf VI Adolf preneo na raspolaganje vladi i kada je pretvoren u pansion za ugledne strane zvanične posetioce. Premijer Fredrik Rejnfelt je 2009. godine najavio da će pravo raspolaganja palatom biti vraćeno kraljevskom dvoru ako bi ga Viktorija, prestolonaslednica Švedske i njen suprug, princ Danijel, vojvoda od Vestergotlanda, koristili kao poklon za venčanje 2010. Uselili su se u Haga palatu nakon venčanja 19. juna te godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kada je kralj Gustaf III ubijen 1792. godine, radovi na njegovom grandioznom zamku kod Brunsvikena su otkazani, a njegov sin i naslednik, kralj Gustaf IV Adolf, je umesto toga počeo da gradi skromniju palatu. Kralj se obratio relativno mladom arhitekti Karlu Kristoferu Gjervelu sa ciljem da izgradi modernu kuću u stilu italijanske vile. Gjervel je bio zaposlen u Hagi od 1788. i radio je za Luja Žana Desprea i na podizanju kraljevskog paviljona i nedovršenog zamka u Brunsvikenu. Takođe je bio arhitekta Eho hrama. Napravio ju je po uzoru na italijansku vilu balet-majstora Galodijera u Drotningholmu koju je Gjervel sam dizajnirao. Temelj je postavljen u maju 1802. godine i već pred kraj godine zgrada je bila pod krovom. Izvođač radova bio je Herman Edberg koji je, osim veštih zanatlija zidara i stolara, imao na raspolaganju i grupu pešaka iz Sodermanland regimente. U decembru 1803. kralj je obavešten da su skele uklonjene i da su mermerni stubovi podignuti. Stubovi su bili poreklom iz Finske i odneti su u Poljsku za vreme kralja Sigismunda. Kralj Gustaf II Adolf ih je vratio u Švedsku i koristio ih je Nikodimus Tesin Mlađi u zgradi Nemačke crkve u Karlskroni. Kada je crkva obnovljena nakon velikog požara 1790. godine, 14 stubova je ostavljeno na raspolaganju za buduću upotrebu. Pod je napravljen od hrastovine iz palate Fredrikshov, a kamen je prvobitno bio namenjen nikad dovršenom zamku kralja Gustafa III u Brunsvikenu. Cela unutrašnjost je završena krajem 1805. godine.
Od 1820-ih palata je korišćena kao letnjikovac prestolonaslednika Oskara i njegove supruge Džozefine. 1860. godine palata je renovirana za najmlađeg sina kralja Oskara I, princa Avgusta i njegovu suprugu princezu Terezu. Princeza je živela u palati Haga sve do svoje smrti 1914. godine i unela je svoj dodir u palatu tokom svog 54-godišnjeg boravka.
Nakon Terezine smrti, palata je stavljena van upotrebe od strane članova kraljevske porodice sve dok se novovenčani par nasledni princ Gustaf Adolf i princeza Sibila nisu preselili u nju 1932. godine nakon temeljne renovacije. Tu su rođene princeze Margareta, Birgita, Dezire i Kristina i princ Karl Gustaf XVI, sadašnji kralj Švedske. Nakon iznenadne smrti naslednog princa u padu aviona KLM DC-3 na aerodromu u Kopenhagenu 26. januara 1947. godine, majka udovica i njena deca završili su svoj stalni boravak u palati.
Kralj Gustaf VI Adolf odrekao se kraljevskog prava na raspolaganje palatom i pustio je na korišćenje Vladi 1966. godine kao zvaničnu rezidenciju za ugledne strane goste Vlade u Švedskoj, iako se pokazalo da je u tu svrhu bila prilično retko korišćena.
Premijer Rejnfelt je 23. aprila 2009. objavio da će prava na raspolaganje Haga palatom biti vraćena Kraljevskom dvoru kao venčani poklon vlade u svetlu odobrenog braka princeze Viktorije sa Danijelom Veslingom u junu 2010. Par se uselio 15. novembra 2010. godine.