Put života
Put života ili „ledeni put“ (engl. "Road of Life") je put preko jezera Ladoga kojim su stanovnici Lenjingrada snabdevani hranom i ostalim životnim namirnicama tokom opsade grada za vreme Drugog svetskog rata. Nemci su blokirali sve kopnene puteve, pa se snabdevanje grada i evakuacija ranjenih mogla vršiti samo preko jezera Ladoga. U letnjim mesecima brodovima je dovožena hrana i evakuisani civili a u zimskim mesecima preko zaleđenog jezera tzv. „Putem života”.
Operacija „Barbarosa“[uredi | uredi izvor]
Napad na Sovjetski Savez Hitler je otpočeo bez objave rata rano ujutru 22. juna 1941. godine. Ova do tada najveća vojna akcija nazvana je operacija „Barbarosa”.[1][2][3]Osim nemačke vojske u ovom napadu, kao Hitlerovi saveznici, učestvovale su Rumunija, Mađarska, Italija, Finska, Slovačka i Nezavisna Država Hrvatska. Nemačka armija koja je napala SSSR bila je moderno opremljena. Sovjetske trupe su raspolagale većim brojem tenkova i aviona ali su bile nedovoljno obučene i uvežbane.[1][2]
Napad je izveden u tri pravca: severnom, prema Lenjingradu (danas Sankt Peterburg na Baltičkom moru), centralnom, prema Moskvi, i južnom, prema Staljingradu (danas Volgograd) i naftnim poljima Kavkaza. Tako je otvoren Istočni front.[1][2]
Blokada Lenjingrada[uredi | uredi izvor]
Do jeseni 1941. godine Nemci su stigli do Lenjingrada na severu. Prva granata na ovaj grad je pala je 1. septembra 1941. godine a obruč oko Lenjingrada zatvoren je već 8. septembra. Opsada Lenjingrada bila je jedna od najdužih i najstrašnijih u istoriji. Trajala je 872 dana. Okončana je 27. januara 1944. godine.[1][2]
Nemci nisu nameravali da odmah osvoje grad već da onemoguće snabdevanje hranom, vodom i energijom da bi ga osvojili sa što manje gubitka. Većina stanovnika Lenjingrada bila je prinuđena da napusti svoje kuće, uništene nemačkim bombardovanjem, ali je mnogo i onih koji su umrli od gladi ili hladnoće u opsednutom gradu. Tokom januara 1942. godine svaki dan je umiralo po 5000 građana. Ljudi su jeli pse, mačke, ptice a bilo je i svedočanstava o ljudožderstvu.
Tačan broj žrtava ni danas nije utvrđen a procenjuje se da je živote izgubilo više od milion ljudi. U leto 1941. godine Lenjingrad je imao oko tri miliona stanovnika. U vreme završetka opsade, početkom 1944. godine, u njemu je živelo nešto više od 600.000 ljudi.
Put Života[uredi | uredi izvor]
U decembru 1941. godine temperatura se spustila na minus 30 stepeni. Umiralo je više hiljada ljudi dnevno od hladnoće i gladi. Nemci su blokirali sve kopnene puteve za snabdevanje grada. Snabdevanje životnim namirnicama i evakuacija ranjenih mogla se vršiti samo preko jezera Ladoga. Zimi je preko zaleđenog jezera izgrađen tzv. „Put života” („ledeni put“). „Put života“ je korišćen samo u zimskim mesecima a u ostatku godine su korišćeni brodovi za dovoženje hrane i evakuaciju civila. .
Josif Visarionovič Staljin nije prihvatio da se grad evakuiše. Naredio je ofanzivu ali pretrpljeni su veliki gubici. Sredinom naredne godine Nemci su organizovali ofanzivu ali nisu uspeli da zauzmu grad. U ovo vreme evakuisano oko 300 000 stanovnika Lenjingrada. Snabdevanje hranom je bilo manji problem zbog smanjenog broja stanovnika i zato što se ponovo zaledio „put života“.
Početkom 1943. godine nacisti svu pažnju usmeravaju na Staljingradsku bitku gde im se bližio slom. Crvena armija je to iskoristila i uspela da probije blokadu 18. januara 1943. ali grad je konačno oslobođen tek januaru naredne godine.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g „Bolьšaя Rossiйskaя эnciklopediя” (na jeziku: ruski). 17 (Naučnoe izdatelьstvo "Bolьšaя rossiйskaя эnciklopediя" izd.). 2010: 237.
- ^ a b v g Drugi svetski rat, veliki ilustrovani vodič, Datastatus, d.o.o. Beograd, 2016.
- ^ Ratovi i revolucije 1900-1945, Slobodan Bosiljčić, Jovan Marjanović, Svetolik Mitić, Kosta Timotijević, Beograd, Mladost 1968.