Raščićki i sveštički majdani kamena
Raščićki i sveštički majdani kamena nalaze se severno od Ivanjice, u selima Šume i Sveštica. Peščar dobrog kvaliteta vađen je u nekoliko majdana: žabarskom, pivljačkom, galonjskom (Karapetrovića majdan) i tapaljskom.[1] U ivanjičkom kraju postoji još nekoliko nalazišta kvalitetnog kamena: na Šareničkoj gradini i Katićkoj gradini eksploatisan je krečnjak, a sa Zečevića polja crvenkasti mermer.[2]
Osobenosti kamena[uredi | uredi izvor]
Peščar iz raščićko-sveštičkih kamenoloma je sitnozrn, oštar i tvrd. Javlja se u više varijanti. Tapaljski i galonjski peščari su žućkaste boje, pivljački je sivkast, a žabarski belozelenkast.[1]
Upotreba[uredi | uredi izvor]
U prošlosti, kamenolomi su eksploatisani za građevinske potrebe seoskih domaćinstava, izradu vodeničkog kamenja, pojila za stoku, bruseva i slično. Od komada tvrde strukture pravljena su tocila za oštrenje alata, po čemu je ovaj peščar poznat i kao „tocilnjak”. Od polovine 19. veka iz raščićko-sveštičkih majdana počinje da se vadi kamen za izradu nadgrobnih spomenika. Koristili su ga skoro svi Moravički kamenoresci, jer „dobro „drži” slova i boju”.[1] Iz Sveštice ih je bilo trinaest, a iz Raščića četiri.[1] Nadgrobnici od ovog kamena rasuti su širom ivanjičkog kraja, od Radaljevske gradine do Javora i po grobljima gornjeg Dragačeva.[2]
Danas se u velikom Kamenolomu u Raščićima mašinski vadi kamen za potrebe nasipanja puteva u celom ivanjičkom kraju.
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i nadgrobni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture; Prosveta. ISBN 978-86-80879-07-9.
- Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije. Čačak: „Litopapir”.
- Dragićević, Ljubinko M.; Ršumović, Mihailo M. (2008). Konzervacija i restauracija kamena. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. ISBN 978-86-80879-72-7.