Referendum o državnom uređenju Italije je održan 2. juna 1946,[1] istovremeno sa izborima za ustavotvornu skupštinu. Na ovom referendumu i na izborima su žene po prvi put mogle da učestvuju, a referendumsko pitanje je namerno bilo što prostije moguće — "Republika ili monarhija". Glasalo je oko 13 miliona žena i 12 miliona muškaraca, odnosno oko 89,08% tada 28.005.449 registrovanih. U Južnom Tirolu i Julijskoj krajini glasanje nije održano, pošto su oblasti bile pod okupacijom Saveznika, odnosno NOVJ. Uoči izbora je kralj Vitorio Emanuele III 9. maja 1946. abdicirao u korist svog sina Umberta II,[2] kako bi poboljšao ugled i šanse za pobedu monarhije.
Kasacioni sud Italije je 10. juna 1946. proglasio da je 12.718.641 izašlih birača, odnosno 54,27% glasalo za republiku, a da je preostalih 10.718.502 (45,73%) glasalo za monarhiju.[3] U skladu sa time je Alčide De Gasperi, predsednik Saveta ministara Italije preuzeo dužnosti privremenog šefa države u noći između 12. i 13. juna. Tada već bivši kralj Italije Umberto II je nakon malo više od mesec dana na vlasti otišao u egzil u Kaskaisu na jugu Portugala, a da nije sačekao rezultate žalbi na izborni postupak, koje je naposletku i izgubio 18. juna. Kasacioni sud je tada potvrdio i izbrojao celokupne glasove.
Na osnovu izbornih rezultata, Italija je bila podeljena na monarhijski jug, i republikanski sever, od većih gradova su za monarhiju bili Napulj sa 79,94% i Rim sa 53,83%, dok su svi ostali veći gradovi glasali za republiku, i to Đenova sa 73,65%, i Milano i Bolonja sa po 67%.[1]
Na prvom zasedanju ustavotvorne skupštine, 28. juna 1946, Enriko De Nikola je sa 396 od 501 glasa izabran u prvom krugu glasanja u skupštini za prelaznog šefa države. Sa stupanjem na snagu italijanskog Ustava, 1. januara 1948. je De Nikola i zvanično postao prvi predsednik Italije.
Kraljevina Italija
Izbori i referendumi u Italiji