Samski rat
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Samski rat | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Deo [[]] | |||||
| |||||
| Sukobljene strane | |||||
| Atina | Samos | ||||
| Komandanti i vođe | |||||
| Perikle | |||||
Samski rat (440-439. p. n. e.) bio je rat između Atine i Samosa. Rat je započeo atinskom intervencijom u spor između Samosa i Mileta. Atina je poslala flotu pod zapovedništvom Periklea, srušila je oligarhijsku vlast i uspostavila demokratiju na Samosu. Nakon odlaska Periklea oligarsi su se vratili na vlast uz persijsku pomoć. Atina je poslala novu ekspediciju i nakon pobede nad samskom flotom držala je Samos pod opsadom. Samos se predao nakon devetomesečne opsade. Po predaji bili su prisiljeni da sruše bedeme, predaju flotu, uspostave demokratiju i plaćaju ratnu odštetu.
Milet se žali na Samos i traži pomoć Atine[uredi | uredi izvor]
Samos je 440. p. n. e. ratovao sa Miletom zbog Prijene, antičkog grada u Joniji u podnožju Mikale. Milet je gubio u tom ratu, pa su se žalili protiv Samosa u Atini. Milet je bio vojno slab, pošto je nakon dve pobune protiv Atine bio prisiljen da se razoruža i da plaća danak Atini. Samos je sa druge strane bio među tri nezavisne države Delskog saveza. Atinjani su odlučili da intervenišu i korist Mileta. Istoričari se ne slažu koji je razlog njihove intervencije. Jedni smatraju da su Atinjani hteli da zaštite demokratiju na Miletu, koja je bila ugrožena od strane samoske oligarhije. Drugi smatraju da su Atinjani bili uznemireni verodostojnošću ako ne zaštite onu stranu, koju su sami razoružali. Perikleovi politički neprijatelji su sa druge strane optuživali Periklea da naginje Miletu, jer mu je žena poreklom sa Mileta.
Perikle ruši oligarhiju na Samosu[uredi | uredi izvor]
Pored žalbi sa Mileta postojali su i pojedinci na Samosu, koji su nastojali da se na Samosu uspostavi demokratija. Atinjani su poslali flotu od 40 trirema pod zapovedništvom Perikla. Atinjani su na Samosu oborili oligarhijsku vlast, uspostavili demokratiju, uzeli su 100 taoca i odveli ih na Lemnos. Na Samosu su ostavili garnizon i vratili se kući.
Ponovna uspostava oligarhije uz persijsku pomoć[uredi | uredi izvor]
Mir na Samosu nije trajao dugo. Grupa oligarha pobegla je sa Samosa u Sard i sklopili su sporazum sa persijskim satrapom Pisutnom. Zahvaljujući pomoći persijskog satrapa sakupili su 700 plaćenika. Sarađujući sa istomišljenicima unutar samog grada napali su Samos uz pomoć 700 plaćenika. Lako su preuzeli vlast, a nakon toga oslobodili su i taoce na Lemnosu. Sve Atinjane i njihove pristalice predali su persijskom satrapu Pistuni. Nakon toga počeli su da se spremaju na rat protiv Mileta. Atina se našla u ozbiljnoj krizi, jer se pobunila moćna klijentska država. Kriza je postala još ozbiljnija, kada su izbile pobune i kod drugih članova Delskog saveza. Pobunio se Bizantij, a i Mitilena je bila spremna da se pobuni. Atina je bila u problemima, jer bi uspešno odmetanje tako jake sile poput Samosa značilo brzi kraj atinske dominacije u Egejskom moru.
Devetomesečna opsada Samosa[uredi | uredi izvor]
Atinjani su odmah poslali 60 brodova protiv Samosa. Od tih brodova 16 je trebalo da obavlja različite misije. Sa preostala 44 broda sukobili su se u pomorskoj bici kod Tragije sa samskom flotom. Samska flota imala je 50 trirema i 20 transportnih brodova. Atinskom flotom zapovedao je Perikle i u bici kod Tragije naterao je samsku flotu u bekstvo. Nakon iskrcavanja na ostrvu Perikle je još imao problema sa Samljanim. Kada mu je stiglo još 40 brodova iz Atine i 25 sa Hiosa i Lezbosa tada je opkolio Samos i sa kopna i sa mora.
Kada je obuzdao pobunu na taj način, Perikle je dobio vest da će ga napasti persijska flota. Krenuo je protiv njih sa 60 brodova i otplovio je do Karije. Samljani su iskoristili Perikleovo odsustvo, pa su iznenada isplovili svojim brodovima, napali atinski nezaštićeni logor i potopili stražarske brodove. Nakon toga pobedili su ostale atinske brodove i 14 dana su gospodarili morem oko Samosa. Pošto im je more ponovo bilo slobodno mogli su da uvoze sve što im je bilo potrebno.
Kada se Perikle vratio pobedio je samsku flotu, a nakon toga ponovo je blokirao Samos. Stiglo mu je onda još 70 brodova. Tokom opsade upotrebljavali su i opsadne sprave. Samska flota je bila još jednom poražena u manjem pomorskom sukobu. Nakon devetomesečne opsade Samos se predao. Samljani su bili prisiljeni da :
- sruše zidine
- da uspostave demokratski oblik vlasti
- da predaju flotu
- da plate Atini ratnu štetu od 1.300 talanata tokom 26 godina.
Nakon toga predao se i Bizantij.
Opasnost od intervencije Sparte[uredi | uredi izvor]
Iako je Atina uspostavila red u svojoj imperiji, situacija je bila veom teška, jer je postojala opasnost da Peloponeski savez interveniše i umeša se. Tukidid izveštava o tome kako su u Atinu 433. p. n. e. došli predstavnici Kerkire i Korinta, kako je Kerkira tražila da im Atina pomogne u sporu sa Korintom. Tada je predstavnik Korinta rekao da je Peloponeski savez bio podeljen prilikom glasanja da li da se pomogne Samos, kada ga je Atina napala. Rekao je i da je Korint bio protiv te intervencije.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
| Istorijska enciklopedija | Ovaj članak ili jedan njegov deo je preuzet sa Istorijske enciklopedije gde je dostupan pod Creative Commons Attribution-Share Alike License 3.0 |  |
- Tukidid, Peloponeski rat, prevod Dušanke Obradović ,Admiral Books , Beograd. 2010. ISBN 978-86-84983-72-7.
- Diodor sa Sicilije
- Plutarh, Perikle
- Donald Kagan, Izbijanje Peloponeskog rata (Donald Kagan The Outbreak of the Peloponnesian War (Cornell, 1969). ISBN 978-0-8014-9556-4)