Свети Карло Велики (Majstor Teodorik)

Sveti Karlo Veliki

Sveti Karlo Veliki
Umetnik	Majstor Teodorik
Godina	1360 - 1365
Tehnika	uljana tempera na bukovoj dasci
Dimenzije	116 × 87.2 cm
Mesto	Nacionalna galerija u Pragu

Sveti Karlo Veliki (Charlemagne) je slika bohemijskog slikara majstora Teodorika rađena uljanom temperom na bukovoj dasci. Sačinjava deo kompleta koji je za kapelu Časnog krsta u Karlštejnu izradio ovaj umetnik. Portret je postavljen na istaknuto mesto u sredini niza vladara na zapadnom zidu naosa. Kvalitet umetničkog dela svrstava ga među najbolja dela evropskog slikarstva 14. veka. Slika je izložena u zbirci srednjovekovne umetnosti Nacionalne galerije u Pragu.

Opis i klasifikacija

U očuvanom originalnom okviru nalazi se kružna rupa za relikvijar na dnu. Za ploču je pričvršćen pozlaćeni heraldički štit sa carskim amblemom - dvoglavim orlom.

Centralni položaj slike u kompoziciji celog zapadnog zida kapele i izuzetan položaj monarha zahtevali su prikaz lica sa prednje strane. Detaljan donji crtež lica, kao i izdašan raspored draperije koja preklapa okvir može se videti na slikama snimljenim infracrvenom reflektografijom. Oni potvrđuju da prvobitni dizajn nije menjan tokom izvođenja slike.

Slikarev stil je identičan ostalim delima koja se pripisuju majstoru Teodoriku. Sliku karakteriše savršena harmonija sivih i oker tonova u kosi i bradi i baršunasto smeđe lice sa koncentrisanim izrazom tamnih očiju. Ružičasto-crvena odora je delimično oštećena ispiranjem gornjih glazura, a donji crtež na mestima se prosejava. Pozadina slike i okvir su prekriveni reljefnim ukrasom. Glava Karla Velikog bila je ukrašena zlatnom carskom krunom. Ovo je verovatno otkinuto tokom opsade zamka Karlštejna od strane Husita, kada su i ostale slike stradale na isti način. Zlato je korišćeno za plaćanje branilaca zamka.

Odnos cara Karla IV prema Karlu Velikom

Obnovitelj Svetog rimskog carstva bio je od posebne važnosti za cara Karla IV, čija je loza vodila do dinastije Pšemislovića i Karla Velikog. Ukazivao mu je bezgranično poštovanje i smatrao ga uzorom dobrog i pravednog vladara i svog pokrovitelja. Svoje krunisanje za cara Svetog rimskog carstva u Karolinškoj kapeli u Ahenu 1349. godine zamislio je kao versko hodočašće svetim moštima i doneo je mošti Karla Velikog u Prag. Kasnije je kapeli u Ahenu dogradio gotički hor sa kapelom Svetog Vaclava, gde je poklonio dragocene zlatarske relikvijare. Godine 1351. osnovao je crkvu Uspenja Bogorodice i Svetog Karla Velikog u Praškom Novom gradu, na neobičnom osmougaonom planu, inspirisanom kapelom u Ahenu. Karlo IV je čuvao krunidbeno blago Svetog rimskog carstva, koje je uključivalo relikvije, kao i carsku krunu iz 11. veka, povezano sa poštovanjem Karla Velikog.

Godine 1353-1354, Karlo IV je pozvao italijanskog sveštenika i papskog legata Đovanija de Marinjolija u Prag da sastavi hroniku Rimskog carstva i genealogiju porodice Luksemburga. Slikama majstora Teodorika prethodila je galerija figura monarha, uključujući Karla Velikog, koju je 1355-1360. godine u glavnoj sali Carske palate u Karlštejnu naslikao majstor Luksemburškog porodičnog stabla (uništeno pre 1597). Prema izveštaju Jana od Hazmburka, slično je bila ukrašena i palata u Praškom zamku (slike su uništene u požaru 1541. godine).

Karlo Veliki u delima zlatara, slikara i vajara

• 
  Relikvijar bista Karla Velikog, naručio Karlo IV, Ahen
• 
  Karlo Veliki i Pipin Grbavac, original iz 829-836 (kopija iz 10. veka).
• 
  Karlo Veliki, Halberštat (iluminacija iz 12. veka)
• 
  Karlo Veliki (iluminacija iz 15. veka)
• 
  Šedelova Nirnberška hronika, drvorez (1493)
• 
  Karlo Veliki, Albreht Direr (1512)
• 
  Karlo Veliki, konjička statua, Luvr (9. vek)
• 
  Konjička statua Karla Velikog, Agostino Kornakini (1725), Bazilika Svetog Petra, Vatikan
• 
  Karlo Veliki, Kutna Hora

Izvori

• Fajt Jiří, Chlumská Štěpánka, Bohemia and Central Europe 1200-1550, National Gallery in Prague 2014, ISBN 978-80-7035-569-5
• Kubínová, Kateřina, Marignola's Chronicle as an image of the ideas of power and position of the Czech king. In: Mediaevalia Historica Bohemica / Prague : Historický ústav AV ČR 6, (1999), p. 77–94.
• Jiří Fajt (ed.), Magister Theodoricus, court painter to Emperor Charles IV, National Gallery in Prague 1997, ISBN 80-7035-142-X
• Karel Stejskal, Charles IV as a Collector, pp. 455-467, in: Vaněček V (ed.) Karolus Quartus, Charles University, Prague 1984
• Antonín Friedl, Mikuláš Wurmser, master of royal portraits at Karlštejn, SNKLHU Prague 1956

Spoljašnje veze

• The National Gallery in Prague never closes: Master Theodoric: panel paintings from the Chapel of the Holy Cross at Karlštejn
• Věra Frömlová-Zezuláková, Preliminary findings on historical repairs of Theodoric's paintings, Technologia Artis 2, 1992, p. 53