Tvrđava Itzedin
| Tvrđava Itzedin | |
|---|---|
 Tvrđava Itzedin | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kalami |
| Opština | Hanja |
| Država |  Grčka |
| Vrsta spomenika | tvrđava |
| Vreme nastanka | 1872. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
Tvrđava Itzedin jadan je od mnogobrojnih fortifikacijiskih objekata na ostrvu Kritu u južnoj Grčkoj. Izgrađen je za vreme vladavine Osmanlijske imperija Kritom 1870-tih godina, na lokaciji nekada stare kule.
Naziv[uredi | uredi izvor]
Tvrđava je dobila ime po Itzedinu, prvom sinu sultana Abdula Aziza.[1]
Položaj i nivo zaštite[uredi | uredi izvor]
Tvrđava se nalazi na brdu sa pogledom na more, nedaleko od sela Kalami, na 14 km istočno od grada Hanja (grčki Χανιά) — glavnog grad istoimenog okruga Hanja, ili periferije Krita, jednog od najvažnijih i najvećih gradova južne Grčke i drugog po veličini grad na ostrvu Krit.[2]
-
Pogled na tvrđavu sa brda -
Pogled na tvrđavu sa mora
- Geografski položaj
- 35° 27′ 56.17″ N,
- 24° 08′ 52.36″ E
- nadmorska visina ≈ 45 metar
- Stepen zaštite
Tvrđava je u relativno dobrom stanju.
Istorija[uredi | uredi izvor]
- Preduslovi
Posle dvomesečnog opsedanja gradskih zidina 1645. godine pao je grad Hanja i njegova oklina pod osmansku vlast. Grad je po osvajanju opljačkan, mnogo stanovništva je izginulo ili pobeglo iz grada. Gradske crkve su pretvarane u džamije, grade se amam i druge zgrade istočnjačkog tipa. I pored strašnog stradanja Hanja zadržava vodeću ulogu na ostrvu zahvaljujući tome što postaje sedište pašaluka na Kritu, a u gradu se javlja i muslimanska („turska”) manjina.[3]
Grčki ustanak protiv osmanske vlasti, koji je počeo 1821. godine bio je uperen najviše protiv mesnih Osmanlija. Ustanak je završen stvaranjem moderne Grčke, ali ona nije obuhvatila Krit.[3]
Pobuna na Kritu dogodila se kasne 1866. jer je pretežno grčko, pravoslavno stanovništvo, želelo da se priključi kraljevini Grčkoj. Kraljevina Grčka je podržala pobunjenike, ali je ta pomoć bila ograničena jer strane sile nisu želele da se Krit odvoji od Osmanskog carstva. Sultan je poslao svog delegata Mehmed-pašu da smiri pobunjenike i nađe zajednički jezik sa njima kako bi došlo do kompromisa. Međutim, to se nije desilo. Dana 11. februara 1867. sultan je poslao veliku vojsku na čelu sa Omer-pašom, zvezdom krimskog rata da uguši bunu.[3]
Posle vojnog preuzimanja, sultan je poslao najviše zvaničnike i smirio senat tako što im je dao pozicije i ordenje, te je tako povratio mir i vratio Krit pod vlast Istanbula rane 1868. godine. Kao rezultat ove bune održala se specijalna konferencija u Parizu 19. septembra 1869. godine koja je diskutovala o sporazumu iz 1856. godine, te su ostrvu odobrene trgovinske konsesije, kao i izuzimanje plaćanja poreza i vojne službe.[3]
- Gradnja tvrđave
Kako bi se zaštitili od grčkih ustanika Osmanlije su počele da grade brojna utvrđenja na Kritu, među kojima je bila i tvrđava Itzedin.[4]
Tvrđavu Itzedin izgradile su Osmanlije 1872. godine po naređenju Reuf Paše, zapovednik Krita, kao glavno odbrambeno mesto, sa koga su Osmanlija branile zaliv Souda. Tvrđava je izgrađen u stilu tipične osmanske dvorske arhitekture iz 19. veka.
Kada su 1878. godine na Berlinskom kongresu zagarantovana znatna prava hrišćana na Kritu, to je prouzrokovalo postepeno iseljavanje Osmanlija sa ostrva, koje je završeno 1922. godine posle grčko-turskog rata. U ovo vreme grčku politiku predstavlja najviše ličnost Elefteriosa Venizelosa, koji je bio nosilac pobune protiv osmanske vlasti na Kritu od 1896. do 1897. Tada je obrazovana tzv. Republika Krit sa središtem u Hanji. Ovim započinje procvat grada i njegove okoline, a Krit postaje kosmopolitski i sve više evropski. Konačno, Hanja i Krit su se priključili današnjoj Grčkoj 1913. godine, a status središta ostrva Hanja gubi u korist Irakliona.
Prenamena tvrđave u zatvor[uredi | uredi izvor]
U godinama koje su usledile nakon oslobađanja Krita od Osmanlija, tvrđava je služila kao zatvor za političkih protivnike, zatvorenike osuđene na smrt ili obične zatvorenike zbog raznih kriviminalnih dela navedenih u krivičnom zakonu Grčke.[1]
Jedan od njegovih poznatih zatvorenika bio je budući grčki premijer Elefterios Venizelos, koji je bio ovde zatočen 15 dana nakon što je osuđen zbog uvrede grčkog episkopa.
U ovoj tvrđavi-zatvoru je završio i diktator general Teodoros Panagalos dve godine nakon njegovog svrgavanja sa političke vlasti.[1]
Posle Drugog svetskog rata tvrđava je ponovo otvorena 1948. godine. Te godine u nju su premešteni politički zatvorenici sa ostrva Gavdos (južno od Krita). Politički zatvorenici su slani u tvrđavu Itzedin sve do pada grčke vojne hunte (1974).[1]
Poslednja smrtna kazna u Grčkoj izvršena je u tvrđavi Itzedin 1972. godine. Nakon iseljenja zatvora tvrđava je napuštene i izložene zubu vremena.[1]
Danas lokalne vlasti pokušavaju da obnove tvrđavu, i u tom cilju tokom turističke sezone u njenom dvorištu organizuju izvođenje većeg broja muzičkih koncerata sa različitom tematikom.[1]
