Teroristički napad na Sombor i Apatin
Teroristički napad na Sombor i Apatin predstavlja oružanu akciju hrvatskih terorista, pripadnika diverzantske grupe pod nazivom "Somborska skupina" koji su neprimećeno ušli na teritoriju Srbije sa ciljem da miniraju Batinski most i počine zločine nad civilnim stanovništvom.[1] Akcija je započela 26. januara 1992. a završena je 7. februara 1992. neuspehom terorista budući da su pripadnici JNA uspeli da neutrališu terorističku grupu.[1] Napadači su pre hapšenja ipak uspeli da ubiju troje, a rane jedanaestoro građana SRJ – civila, pripadnika MUP-a i pripadnika JNA.[1]
Prethodnica akcije[uredi | uredi izvor]
Za vreme rata od 1991. do 1995. godine Most 51. divizije (Batinski most) bio je jedina veza Baranje, koja je tada bila u sastavu Republike Srpske Krajine (RSK), sa ostatkom sveta jer je na Dravi bio neprolazni front između RSK i Republike Hrvatske, a Mađarska je od kraja 1991. godine pa sve do vremena tzv. mirne reintegracije svoju granicu prema Baranji držala zatvorenom.[1] Zato je taj most bio od životnog značaja za snabdevanje stanovništva, privrede i vojske hranom, lekovima i drugim neophodnim namirnicama.[1] Hrvatska strana, svesna značaja koji Batinski most ima za stanovništvo ovog kraja, 26. januara 1992. godine ubacila je iz rejona Kopačkog rita u rejon Apatina diverzantsku grupu od 20 naoružanih vojnika preobučenu u uniforme JNA sa ciljem da miniraju taj most.[1] Namera napadača je bila i da se počine zločini nad srpskim civilnim stanovništvom u cilju zastrašivanja i izazivanja opšte panike.[1] Prema rečima samih učesnika ove akcije, plan je bio da se prvo minira most ali i da se eksploziv postavi pred kuće i zgrade običnih građana sa ciljem destabilizacije civilnog i vojnog rukovodstva.[1] Za ovaj teroristički čin pripremljeno je skoro 3750 kg eksploziva.[1]
Teroristički napad[uredi | uredi izvor]
Ivica Krnjak, zapovednik Samostalne te "uskočke satnije" koja će kasnije postati poznata kao "somborska skupina".[1] Krnjak je osmislio akciju u kojoj bi se on, sa odabranim pripadnicima svoje jedinice, preobukao u uniforme oficira i vojnika JNA te bi amfibijom punom eksploziva prešli Dunav i sa srpske strane prišli strogo čuvanom Batinskom mostu, koji je spajao mesta Batinu i Bezdan, odnosno Baranju i Vojvodinu.[1] Diverzanti su preko Kopačkog rita ušli duboko na teritoriju Srbije, ali su zbog tehničkog kvara na vozilu (amfibiji) otkriveni i raspršeni na manje skupine. Nakon borbi od 2. do 7. februara – 7 diverzanata je zarobljeno, još 1 naknadno, 3 su poginula, a 9 se uspelo spasiti i preplivati Dunav.[1] U tom svirepom aktu agresije, svirepo je ubijeno troje građana SRJ (dva civila i jedan pripadnik MUP-a), dok je jedanaestoro građana (šest pripadnika JNA, tri pripadnika MUP-a, dva civila) zadobilo teže i srednje teške povrede.[1]
U napadu hrvatskih diverzanata na području Apatina su ubijeni civili – penzioner Dane Vukobratović /62/ i devojka katoličke veroispovesti Marica Vonja /28/ a pripadnik MUP-a Damir Kokotović /22/ ubijen je u mestu Kolut.[1] Osim ratnog zločina nad civilima, zločinci su prekršili još neka od pravila Ženevske konvencije time što su pucali po već ranjenim vojnicima, te zlostavljali i mučili obične građane, lokalne ribare i članove osoblja.[1]
Suđenje i presuda[uredi | uredi izvor]
Osmorica optuženih diverzanata bili su Branko Macan, Radomir Metić, Martin Horvat, Adonis Hodžić, Nikica Ćurić, Josip Brandt, Saša Malčić te Adam Kušenić.[1] Na optuženičkoj klupi zbog "izvršenog krivičnog dela pružanja pomoći učiniocu posle izvršenog krivičnog dela terorizma" nalazila su se i tri brata Branka Macana – Jerko, Vinko i Ante te sestra Zdravka Bašić, dok je Brankov nećak Vladimir optužen za "neprijavljivanje krivičnog dela".[1] Presudom 03.07.1992. optuženi su proglašeni krivima.[1] Izuzev Brankovog bratanca Vladimira Macana, koji je oslobođen, svi su osuđeni na dugogodišnje kazne zatvora u rasponu od 5 do 20 godina – ukupno njih 12 na 159 godina.[1] U aprilu 1993. osuđeni diverzanti su prebačeni iz Sombora u Sremsku Mitrovicu, a u junu iste godine kazna im je smanjena na 85 godina i šest meseci.[1]
Međudržavnim dogovorom, hrvatski diverzanti (pripadnici tzv. "somborske skupine") su nakon dve godine zatvora 12.01.1994. razmenjeni na kontrolnoj tački UNPROFOR-a kod Lipovca.[1]
Prema pisanju hrvatskog lista Nacional, "Krnjakova skupina" je bila odgovorna za teške masakre nad srpskim civilima u Osijeku.[2] Nacional piše da su Krnjaka i preostale pripadnike Uskočke satnije po povratku u Osijek, mučili neuspeh diverzantske akcije, a sa druge su žudeli za osvetom zbog svojih zatočenih saboraca.[2] Tako su krenuli u obračun sa srpskim civilima u Osijeku i tada započinju "nova selotejp ubistva" koja su bila motivisana velikom mržnjom prema svim građanima Osijeka srpske nacionalnosti.[2] U Osijeku je tokom 1991-1995. hrvatska vojska ubila 180 civila srpske i mađarske nacionalnosti.[2]